Muhabir
New member
AFP
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Kurulu’nun oluşturduğu Libya Bilgi Toplama Misyonu’nun 2016’dan bu yana yaşanan insan hakları ihlâllerini araştırdığı raporu yayımlandı. Raporda, Libya’daki iç savaşta Suriyeli çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin bu “çocuk savaşçıların Libya’ya gdolayılüp savaştırılmasında” rol oynadığına dair sözler yer alıyor. BBC Türkçe’ye raporla ilgili değerlendirmede bulunan Türk diplomatik kaynaklar ise argümanları reddetti.
Bu hafta yayımlanan ve BM İnsan Hakları Kurulu’na sunulan raporda, Libya’daki iç savaşta çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin “bu çocuk savaşçıların Libya’ya gdolayılüp savaştırılmasında rol oynadığına” dair tabirler yer alıyor:
“2019 sonlarından itibaren elde edilen ispatlara nazaran Türkiye, görünüşlerinden açıkça anlaşılacak biçimde 15-18 yaş içindeki Suriyeli çocukların silah altına alınması ve Ulusal Mutabakat Hükümeti için para karşılığında Libya Ulusal Ordusu’na karşı savaşmasına aracı oldu.
“Bu çocuk savaşçılar muharip olarak yahut güvenlik kuvveti üzere destekleyici nazaranvlerde farklı alanlarda kullanıldı. İtaat etmemeleri halinde birçok mahpusa atıldı, bir kısmı da yaralandı.”
‘Hem Libya hem Türkiye, yükümlülüklerini ihlal etti’
Raporda, bu uygulamanın kimi milletlerarası mutabakatlara karşıt olduğu da belirtiliyor:
“Libya’nın, çatışma alanlarında, devlet ordusunda olacak yahut olmayacak biçimde çocukların savaştırılması ya da direkt iştirakini yasaklayan Çocukların Hakları ve Refahı için Afrika Sözleşmesi’ne uymadığına inanmak için gerçekçi sebepler var.
“Libya’nın çocukların silahlı çatışmaya girmemesi istikametinde imzalanan Çocuk Hakları Mukavelesi Tercihli Protokolü kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğine inanmak için de geçerli sebepler var. Bu protokol, devletlerin kendi sorumluluğu altında olan ve savaşlarda kullanılan çocukların geri gönderilmesi ve savaştırılmaması için her türlü tedbiri alması zorunluluğunu getiriyor.
“Bunun da ötesinde hem Libya hem Türkiye, Çocuk Hakları Mukavelesi’nin ilgili protokolünde belirlenen “çocukların çatışmalarda kullanılmasını ve silah altına alınmasını engelleme” yükümlülüklerini ihlal etti.
“Misyonumuz, çocukların silah altına alındığı ve çatışmalara direkt katıldığı tarafında daha fazla suçlamayla da karşılaştı lakin bunların incelenmesi için daha fazla vakte muhtaçlık duyulmaktadır.”
DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI KAYNAKLARI: BÜSBÜTÜN TEMELSİZ TEZLER
BBC Türkçe‘ye raporla ilgili değerlendirmede bulunan Türk diplomatik kaynaklar ise tezleri reddetti:
“Bunlar büsbütün temelsiz, hiç bir somut desteği olmayan argümanlardır. Bu çeşit dayanaksız tezlerin raporda nasıl yer aldığını aslında sorgulamak gerekir. halbuki, Bilgi Toplama Misyonu’nun Libya sathında araştırması gereken ve beklenen onlarca işlenmiş somut savaş cürmü, toplu mezarlar ve insan hakları ihlalleri vardır. Misyonun çalışmalarının ve raporun asıl bunlara ne kadar odaklandığına bakmakta yarar bulunmaktadır.”
2020’de oluşturulan misyonun üyeleri, incelemelerinin sonunda Ağustos ayında Trablus’a giderek üst seviye Libyalı gorevlilerle görüştü. Bu hafta da rapora son halini verdi.
Türkiye, Kasım 2019’da çabucak hemen iç savaş sürerken, yakın ilgi ortasında olduğu Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle (UMH) savunma muahedesi imzalamış ve Türk askerleri “eğitim ve danışmanlık bakılırsavleri için” Libya’ya gitmişti.
UMH, kendisine karşı savaşan ve Trablus’u kuşatan, Libya’nın doğu ve güneyinde büyük bir kısma hakim olan General Halife Hafter’in Libya Ulusal Ordusu’na karşı savaşıyordu.
Reuters
2020’nin başında savaşın ağırlaştığı periyotta Türkiye dayanaklı Suriyeli savaşçıların Libya’ya giderek Hafter’e karşı savaştığına dair haberler çıkmıştı.
Raporda Türkiye’nin yer aldığı bir kısım daha bulunuyor.
çabucak hemen taraflar içinde ateşkes mutabakatı imzalanmadan evvel, 3 Haziran 2020’de Kasr Bin Gaşir kasabasında art geriye dört insan hava aracı saldırısının en az 12 kişiyi öldürdüğü belirtilen raporda, saldırılan şahısların silahsız olduğu; ortalarında bayan ve çocukların da olduğunun tespit edildiği yazılıyor.
Bu taarruzları UMH’nin düzenlediği; sivil oldukları bilindiği biçimde muhakkak bir bölgedeki insan topluluğunu maksat alarak üst üste yapıldığı; bu sırada Hafter’in ordusunun çekilmekte olduğu; tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda “savaş suçu” işlendiği de raporda söz ediliyor.
Bu taarruzda kullanılan insansız hava araçlarının Türkiye’de üretildiği, Libya’da da birinci vakit içinderda Türkiye’nin de erişimi olduğu bir askeri hava üssünde görüldüğü, muahede kapsamında UMH’ye verildiği belirtiliyor. “Ancak Türkiye’nin bu atakta oynadığı rol tam manasıyla saptanamamıştır” deniliyor.
RUS WAGNER ŞİRKETİNİN VE SURİYELİ SAVAŞÇILARIN SAVAŞTAKİ ROLÜ
Raporda, paralı savaşçıların milletlerarası hukuka alışılmamış olmadığı lakin bu paralı askerler tarafınca da insan hakları ihlâlleri ve savaş hataları işlenmiş olabileceği belirtiliyor.
Hafter’e takviye veren Fransa, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkelere dair ayrıntı bulunmamakla bir arada, Rusya’nın bir daha Hafter’in yanında savaşmak üzere gönderdiği paralı askerlere de ve bu savaşçıların işlemiş olabileceği savaş cürümlerine da raporda yer veriliyor:
“Rus özel askeri şirketi ChVK Wagner’le ilişkili birtakım şahısların Libya’da [Hafter’e bağlı] Libya Ulusal Ordusu’na (LNA) takviye vermek üzere paralı asker olarak bulunduğuna dair sağlam bilgilere ulaşıldı. BBC News da Eylül 2019’da, Wagner’in paralı savaşçılarının savaşın direkt tarafı olmayan şahısları güney Trablus’ta öldürdüğünü haberleştirdi. Misyonun elde ettiği deliller da, Wagner çalışanlarının kurbanları yakaladıktan daha sonra kendilerini maksat alarak kurşun sıktığını doğrular nitelikte.”
Raporda, bu delillere dayanarak “Wagner çalışanlarının bir savaş cürmü olan cinayet kabahatini işlemiş olduklarına inanmak için geçerli sebepler vardır” tabirleri kullanılıyor.
Haziran 2020 daha sonrasında UMH’ye bağlı birlikler güç kazanmış; Hafter’e bağlı birlikler Trablus kuşatmasına son verip geri çekilmişti.
Libya Bilgi Toplama Misyonu’nun raporunda, Haziran 2020 daha sonrası Trablus’un güneyinde konutuna dönen sivillerin mayınlar ve toprak altına gizlenmiş patlayıcılar sebebiyle ömrünü kaybettiği bilgisi de yer alıyor. Bu mayınlar ve patlayıcıların da Wagner çalışanı tarafınca yerleştirildiği lakin hiç bir ikaz levhası bulunmadığı belirtiliyor:
“Araştırmalar, birçok Rusya’da üretilmiş yüzlerce mayının, Nisan-Mayıs 2020’de sivillerin yaşadığı konutların ve öbür sivil binaların etrafına yerleştirildiğini ve hiç bir ihtar bulunmadığını gösterdi. 35’ten çok lokasyonda bulunan mayınlar, bu mayınlardan bir askeri kazanım elde etmenin artık mümkün olmadığı bir vakitte fazlaca sayıda can kaybı, faydalanma ve ziyana yol açtı.
“Çatışmalar bittikten daha sonra bu mayınları temizlemeyen Wagner’in paralı askerleri ve LNA’nın hayat hakkını ihlâl etmiş bulunuyor.”
Raporda ayrıyeten, Suriyeli yetişkin savaşçıların da UMH’nin yanında savaştığı tabir ediliyor:
“BM Misyonu, UMH’ye takviye emelli yürütülen savaşlarda Suriye vatandaşlarının rol aldığına dair delillere ulaştı. Misyonun görüştüğü Suriyeli savaşçılar, Suriye’de ‘Özgür Suriye Ordusu’ndaki üstleri tarafınca buraya gönderildiklerini; Türkiye’nin kendilerinin Libya’ya gönderilmesinde Türk vatandaşlarının etkin rol aldığını ve kendilerinin bu nazaranvi kabul etmekteki emellerinin maddi gelir elde etmek olduğunu anlattı. Bu Suriyeli savaşçıların rastgele bir ihlâlde bulunup bulunmadığına yönelik araştırmalar sürüyor.”
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Kurulu’nun oluşturduğu Libya Bilgi Toplama Misyonu’nun 2016’dan bu yana yaşanan insan hakları ihlâllerini araştırdığı raporu yayımlandı. Raporda, Libya’daki iç savaşta Suriyeli çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin bu “çocuk savaşçıların Libya’ya gdolayılüp savaştırılmasında” rol oynadığına dair sözler yer alıyor. BBC Türkçe’ye raporla ilgili değerlendirmede bulunan Türk diplomatik kaynaklar ise argümanları reddetti.
Bu hafta yayımlanan ve BM İnsan Hakları Kurulu’na sunulan raporda, Libya’daki iç savaşta çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin “bu çocuk savaşçıların Libya’ya gdolayılüp savaştırılmasında rol oynadığına” dair tabirler yer alıyor:
“2019 sonlarından itibaren elde edilen ispatlara nazaran Türkiye, görünüşlerinden açıkça anlaşılacak biçimde 15-18 yaş içindeki Suriyeli çocukların silah altına alınması ve Ulusal Mutabakat Hükümeti için para karşılığında Libya Ulusal Ordusu’na karşı savaşmasına aracı oldu.
“Bu çocuk savaşçılar muharip olarak yahut güvenlik kuvveti üzere destekleyici nazaranvlerde farklı alanlarda kullanıldı. İtaat etmemeleri halinde birçok mahpusa atıldı, bir kısmı da yaralandı.”
‘Hem Libya hem Türkiye, yükümlülüklerini ihlal etti’
Raporda, bu uygulamanın kimi milletlerarası mutabakatlara karşıt olduğu da belirtiliyor:
“Libya’nın, çatışma alanlarında, devlet ordusunda olacak yahut olmayacak biçimde çocukların savaştırılması ya da direkt iştirakini yasaklayan Çocukların Hakları ve Refahı için Afrika Sözleşmesi’ne uymadığına inanmak için gerçekçi sebepler var.
“Libya’nın çocukların silahlı çatışmaya girmemesi istikametinde imzalanan Çocuk Hakları Mukavelesi Tercihli Protokolü kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğine inanmak için de geçerli sebepler var. Bu protokol, devletlerin kendi sorumluluğu altında olan ve savaşlarda kullanılan çocukların geri gönderilmesi ve savaştırılmaması için her türlü tedbiri alması zorunluluğunu getiriyor.
“Bunun da ötesinde hem Libya hem Türkiye, Çocuk Hakları Mukavelesi’nin ilgili protokolünde belirlenen “çocukların çatışmalarda kullanılmasını ve silah altına alınmasını engelleme” yükümlülüklerini ihlal etti.
“Misyonumuz, çocukların silah altına alındığı ve çatışmalara direkt katıldığı tarafında daha fazla suçlamayla da karşılaştı lakin bunların incelenmesi için daha fazla vakte muhtaçlık duyulmaktadır.”
DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI KAYNAKLARI: BÜSBÜTÜN TEMELSİZ TEZLER
BBC Türkçe‘ye raporla ilgili değerlendirmede bulunan Türk diplomatik kaynaklar ise tezleri reddetti:
“Bunlar büsbütün temelsiz, hiç bir somut desteği olmayan argümanlardır. Bu çeşit dayanaksız tezlerin raporda nasıl yer aldığını aslında sorgulamak gerekir. halbuki, Bilgi Toplama Misyonu’nun Libya sathında araştırması gereken ve beklenen onlarca işlenmiş somut savaş cürmü, toplu mezarlar ve insan hakları ihlalleri vardır. Misyonun çalışmalarının ve raporun asıl bunlara ne kadar odaklandığına bakmakta yarar bulunmaktadır.”
2020’de oluşturulan misyonun üyeleri, incelemelerinin sonunda Ağustos ayında Trablus’a giderek üst seviye Libyalı gorevlilerle görüştü. Bu hafta da rapora son halini verdi.
Türkiye, Kasım 2019’da çabucak hemen iç savaş sürerken, yakın ilgi ortasında olduğu Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle (UMH) savunma muahedesi imzalamış ve Türk askerleri “eğitim ve danışmanlık bakılırsavleri için” Libya’ya gitmişti.
UMH, kendisine karşı savaşan ve Trablus’u kuşatan, Libya’nın doğu ve güneyinde büyük bir kısma hakim olan General Halife Hafter’in Libya Ulusal Ordusu’na karşı savaşıyordu.
Reuters
2020’nin başında savaşın ağırlaştığı periyotta Türkiye dayanaklı Suriyeli savaşçıların Libya’ya giderek Hafter’e karşı savaştığına dair haberler çıkmıştı.
Raporda Türkiye’nin yer aldığı bir kısım daha bulunuyor.
çabucak hemen taraflar içinde ateşkes mutabakatı imzalanmadan evvel, 3 Haziran 2020’de Kasr Bin Gaşir kasabasında art geriye dört insan hava aracı saldırısının en az 12 kişiyi öldürdüğü belirtilen raporda, saldırılan şahısların silahsız olduğu; ortalarında bayan ve çocukların da olduğunun tespit edildiği yazılıyor.
Bu taarruzları UMH’nin düzenlediği; sivil oldukları bilindiği biçimde muhakkak bir bölgedeki insan topluluğunu maksat alarak üst üste yapıldığı; bu sırada Hafter’in ordusunun çekilmekte olduğu; tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda “savaş suçu” işlendiği de raporda söz ediliyor.
Bu taarruzda kullanılan insansız hava araçlarının Türkiye’de üretildiği, Libya’da da birinci vakit içinderda Türkiye’nin de erişimi olduğu bir askeri hava üssünde görüldüğü, muahede kapsamında UMH’ye verildiği belirtiliyor. “Ancak Türkiye’nin bu atakta oynadığı rol tam manasıyla saptanamamıştır” deniliyor.
RUS WAGNER ŞİRKETİNİN VE SURİYELİ SAVAŞÇILARIN SAVAŞTAKİ ROLÜ
Raporda, paralı savaşçıların milletlerarası hukuka alışılmamış olmadığı lakin bu paralı askerler tarafınca da insan hakları ihlâlleri ve savaş hataları işlenmiş olabileceği belirtiliyor.
Hafter’e takviye veren Fransa, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkelere dair ayrıntı bulunmamakla bir arada, Rusya’nın bir daha Hafter’in yanında savaşmak üzere gönderdiği paralı askerlere de ve bu savaşçıların işlemiş olabileceği savaş cürümlerine da raporda yer veriliyor:
“Rus özel askeri şirketi ChVK Wagner’le ilişkili birtakım şahısların Libya’da [Hafter’e bağlı] Libya Ulusal Ordusu’na (LNA) takviye vermek üzere paralı asker olarak bulunduğuna dair sağlam bilgilere ulaşıldı. BBC News da Eylül 2019’da, Wagner’in paralı savaşçılarının savaşın direkt tarafı olmayan şahısları güney Trablus’ta öldürdüğünü haberleştirdi. Misyonun elde ettiği deliller da, Wagner çalışanlarının kurbanları yakaladıktan daha sonra kendilerini maksat alarak kurşun sıktığını doğrular nitelikte.”
Raporda, bu delillere dayanarak “Wagner çalışanlarının bir savaş cürmü olan cinayet kabahatini işlemiş olduklarına inanmak için geçerli sebepler vardır” tabirleri kullanılıyor.
Haziran 2020 daha sonrasında UMH’ye bağlı birlikler güç kazanmış; Hafter’e bağlı birlikler Trablus kuşatmasına son verip geri çekilmişti.
Libya Bilgi Toplama Misyonu’nun raporunda, Haziran 2020 daha sonrası Trablus’un güneyinde konutuna dönen sivillerin mayınlar ve toprak altına gizlenmiş patlayıcılar sebebiyle ömrünü kaybettiği bilgisi de yer alıyor. Bu mayınlar ve patlayıcıların da Wagner çalışanı tarafınca yerleştirildiği lakin hiç bir ikaz levhası bulunmadığı belirtiliyor:
“Araştırmalar, birçok Rusya’da üretilmiş yüzlerce mayının, Nisan-Mayıs 2020’de sivillerin yaşadığı konutların ve öbür sivil binaların etrafına yerleştirildiğini ve hiç bir ihtar bulunmadığını gösterdi. 35’ten çok lokasyonda bulunan mayınlar, bu mayınlardan bir askeri kazanım elde etmenin artık mümkün olmadığı bir vakitte fazlaca sayıda can kaybı, faydalanma ve ziyana yol açtı.
“Çatışmalar bittikten daha sonra bu mayınları temizlemeyen Wagner’in paralı askerleri ve LNA’nın hayat hakkını ihlâl etmiş bulunuyor.”
Raporda ayrıyeten, Suriyeli yetişkin savaşçıların da UMH’nin yanında savaştığı tabir ediliyor:
“BM Misyonu, UMH’ye takviye emelli yürütülen savaşlarda Suriye vatandaşlarının rol aldığına dair delillere ulaştı. Misyonun görüştüğü Suriyeli savaşçılar, Suriye’de ‘Özgür Suriye Ordusu’ndaki üstleri tarafınca buraya gönderildiklerini; Türkiye’nin kendilerinin Libya’ya gönderilmesinde Türk vatandaşlarının etkin rol aldığını ve kendilerinin bu nazaranvi kabul etmekteki emellerinin maddi gelir elde etmek olduğunu anlattı. Bu Suriyeli savaşçıların rastgele bir ihlâlde bulunup bulunmadığına yönelik araştırmalar sürüyor.”