O gemi gecikti be Mecnun!

Morgoth

New member
Birkaç yıldır izleyicisini yaratan ve artık ayrıştırma evresine gelen çevrimiçi platformlar, bilhassa iki diziyi bir daha çekme noktasında kararlılık sergiledi. “Behzat Ç.” ve “Leyla ile Mecnun”dan kelam ediyorum. Pek muvaffakiyet sağlayamayan “Behzat Ç.”, BluTV’de uzun soluklu tasarlanmasına rağmen gerek eski tadı vermemesi gerek uyuşmazlıklar sonucunda birinci dönemin akabinde iptal edildi. “Leyla ile Mecnun” ise geçtiğimiz günlerde Exxen’de yayınlanmaya başladı. “Çevrimiçine ne de yakışır” dedirten iki dizinin kuşkusuz bu biçimde bir kanaat uyandıracak ortak noktaları bulunuyordu. Örneğin her ikisinin de ömür biçimlerinin sergilenişi bakımından sansürle kaygısı vardı. (Çevrimiçi platformlar sansürü delecek yanılsamasını pompalıyordu.) Her ikisi için de televizyondan kurtulsalar ne beğenilen olur, kaygılarını daha rahat anlatırlar diye düşünülüyordu. (Platformlar kısa müddetli kısımlar ile hikayeyi daha sade ve olgun öteki bir deyişle “adrese teslim” vaat ediyordu.) Her ikisi de internetle haşır neşir olmuş genç nesillere sesleniyordu. (Platformlar yeni tüketici kitleye dönük genç bir anlatı lisanı tutturacağını kelam vermişti.)

Tüm bunların ötesinde bahsi geçen diziler esasen bir kültürel geçiş devrinin, 2010’ların eseriydiler. Televizyonun mağlubiyeti biçiminde tabir edebileceğimiz; ekranların akıllı telefonlar vasıtasıyla şahsileştiği, toplumumuzun tüm dünya ile birlikte “yeni şeyler” arzuladığı bir periyot… Bu yeni şeyler’in tam manasıyla ne olduğunun bilinmeyişi, dileğe arayış vasfı kazandırırken geçiş’e de deneme fırsatı veriyordu. İşte birinci bakışta birbirine fazlaca fazla benzemeyen iki dizinin ortaklaşmasını, hatta bir kısımlarının bir arada çekilmesini bu duruma bağlayabiliriz. Ne var ki kestirme bir “iyilik hoşluk paketi” halinde tahayyül edilen internete geçiş atılımı dizilerin iç dinamiklerine uymayabiliyor. Konuttaki hesabın çarşıdaki iflasına “Behzat Ç.”de şahit olduk ve kısalan mühlet ile sıkıntının daha yeterli anlatılmasını bırakın birtakım konular yarım yamalak kalırken birtakım ögeler gözden çıkarıldı, sonuçta Behzat’ı Behzat yapan özellikler boşa düştü. Bu başarısızlık, almak isteyene birçok dersler barındırıyor ve birinci elden, sıkıntının sırf “kısa mühlet iyidir” ezberiyle çözülemeyeceğini gözler önüne seriyordu. bu biçimdece taşın yerinde ağır olduğu bir matematiğe kapı aralayabiliriz. Veyahut “uçurtma özgür kaldığında düşecektir” matematiğine (ve aslında fiziğine)… Şöyle denir ya daima: “Uçurtmayı uçuran rüzgâr değil, rüzgâra direnmesidir!” Çok severiz bu örneği, böbürlenerek kullanırız. Güya uçan bizizdir. bir daha de soyutlama yeteneğimizi unutup kelamı geçersiz kıldığımız olur. halbuki “Behzat Ç.” ve “Leyla ile Mecnun” dizilerini sevdiren şey depresyon hırkası giymiş gence öğüt veren ak sakallı dede veyahut küfür eden, kahve kupasında votka içen komiser üzere televizyonda sık rastlanmayan karakterler işlemeleri ve cesaretli sayılabilecek anlatım biçimlerine yönelmeleridir. ötürüsıyla “tam platformluk” denen işler bir devir televizyonda tesirli olabilirken bit pazarına parıltı yağdırılınca pişmanlığa dönüşebiliyorlar. Acun Ilıcalı bu riski alıyor. Lakin Ilıcalı’nın kanal idaresinin gelişine vurduğu, “tutan işlerden bir demet”* ilerlediği de anlaşılıyor. ötürüsıyla Leyla ile Mecnun’a “bir baht daha” vermesi şaşırtmadı; hatta iktidarla bu kadar sıkı fıkı olan, dahası milletin bedellerine (muhafazakar hezeyanlarına) bağlı bir portre çizen medya işvereninin içeriğe katı bir müdahalede bulunacağını, otosansür sopası kaldıracağını sanmıyorum. Malum, ticaret ile siyaset işlerini birbirinden ayıranlar yürütüyor gemisini.

Başka yandan ise asıl riskin dizinin yaratıcıları tarafınca alındığını söyleyebiliriz. Hatırlanacağı üzere “Leyla ile Mecnun”, uzun müddet Seyahat direnişine dayanak vermek üzere ideolojik tercihlerden ötürü “final yapamayan dizi” olarak gündemde kalmış, final nihayet yeni bir diziyle (Ben de Özledim) yapılabilmişti. Üstelik bu final, seyirciyi aksi köşe yaparken kederli bir hikaye ifşa ederek burukluğa yol açmıştı. Artık bunun üzerine yeni kelamlar söylemek, yeni müziklerin dinlendiği yeni bir devirde nakaratı (artık nakarat haline geleni, yalnız nakaratı ile hatırlananı) yenidenlamanın ötesinde seyircinin gönlünü yapmayı, o kederli hikayeyi akıllardan silmeyi de koşul koşuyor. Burak Aksak ve Onur Meşhur’un grubu muhakkak ki buna girişiyor.

GEÇİŞ PERİYODUNDAN GERİYE KALAN YA DA SEL GİTTİ ‘URUGUAY’ KALDI

Türkiye’de 90’lar, özellikle ikincisi yarısı ile arka arda kırılmaların yaşandığı süratli bir periyottur. Susurluk kazası, 28 Şubat, iki krizi birleştirerek söz edersek “Anayasarkasa krizi” ve son koalisyon hükümetinin de çatlaması… Devamında tek parti eziyeti, hepimiz yaşadık, biliyoruz. 90’lar, cümbüş dünyasında kendi karşılığını bulurken Ak Parti iktidarının orta sertlik periyodu de 2010’larda başladı diyebiliriz, o tarihlere kadar çabucak hemen basın yayın kesiminde kayda kıymet bir çökme operasyonu yaşanmadığından cümbüş dünyası da büyük ölçüde 90’ların izini taşıyordu. 2010’lar ise iktisadın nispeten yeterli olduğu; garajlara otomobillerin, ceplere telefonların girdiği, ince ekran tv’lerin salonlara dizilip dantellerin yerini ses sistemlerine bıraktığı lakin öte yandan siyasette baskı rüzgârlarının da inceden esmeye başladığı bir periyottu.

Eski alışkanlıklar yavaş yavaş terk ediliyor, gençlere -daha genel bir ifadeyle- genç bir kullanıcı kitlesine seslenen yeni bir lisanın ortaya çıkışı kültürel dönüşüm ile kesişiyordu. Aslında tam da bu süreçte bir devlet kanalında direniş sergilenmesi sürpriz sayılmaz; çünkü o direnişin birebir ölçüde iktidarın dümen suyuna gittiği ve bu yüzden televizyonda “alternatif bir iş” halinde nam saldığı söylenebilir. Seyahat’te doruğuna çıkacak alaycı (ve olağan olarak ayrıştırıcı) üslubun sigarayı sakız, şarabı üzüm, tekilayı erikte imlediği, topun göğüste yumuşatıldığı bir direniş biçimi ya da “eğlencelerde deva tükenmez” demokrasisinin bir çeşit bacadan komando indirme atılımı… daha sonrası? daha sonrası tufan! Sel, önüne ne geçse katıp götürdü ve geriye yalnız “Uruguay söylemi” kaldı. Seyahat’te duvarlara yazılan, mevcut siyasi tıkanıklığa isyanı söz eden “Çare Drogba” sloganı yerini “Çare Uruguay”a bıraktı. 2014 lokal seçimleriyle tetiklenen ve yine seçimle hedefine ulaşan demokratik yolların çıkmazla özdeşleştirilmesi kararı sokaklar terk edildi ve “bir kent efsanesi olarak” Seyahat isyanının tetikleyicileri (diğer deyişle AKP yükseliş periyodu kanı bitli orta sınıf üyeleri) toplumsal medyaya yani bir bakıma inançlı limanlarına çekildiler. Bazılarına göre aslına bakarsan layık oldukları yer orası olabilir, bir kuytu köşede çok duygusallık ile politik doğruculuk içinde “git gel Kadıköy bir saat (trafik var ise tamamıyla yandık)” yaşayabilirler lakin “Leyla ile Mecnun”u bir ölçüde onların var ettiğini unutmamak gerekiyor. Veyahut şu biçimde diyebiliriz: Deva Drogba ve “Leyla İle Mecnun” birebir ideolojik yatakta akıyordu.

Nedir ki yıllar geçtikçe kısmen politik itiraz sayabileceğimiz “Çare Uruguay” dahi cazibesini yitirdi ve haletiruhiyemize bir vazgeçmişlik, bıkkınlık hâkim oldu. Aslında bu değişimi yayınlandığı devir “Leyla ile Mecnun çakması” biçiminde anılan “Tutunamayanlar”da gözlemledik. bir daha absürt bir “samimi kenar mahalle anlatısı” olan “Tutunamayanlar”ın baş kahramanı Tarık, Mecnun’un bilakis büsbütün tükenmiş bir tipti ve Mecnun’dan temel farkı muhakkak başlı bir maksadının, programının bulunmamasıydı (Mecnun gayelerini hedefsizliğinde, programını kendi karmaşasında söz edebiliyordu). Tarık ise her ne kadar aşık olduğu İrem’in peşinden gidip sevgiyi, içtenliği (dönemin kültürel atmosferine uygun bir halde manevi değerleri) arasa da hiç bir çıkış yolu göstermiyordu. Bu çıkışsızlığa, bu yorgunluğa “Leyla ile Mecnun”un yeni formatında rastlayacak mıyız bilinmez lakin köprünün altından fazlaca sular aktığını belirtelim. Artık bu sulara ve biriken materyale özetlemek gerekirse değinmek isabet olacak.

BENİM ADIM MECNUN, BEN BU OYUNU KURARIM!

Dizinin birinci Exxen kısmı yayınlandı. Sekiz yıllık ortaya vurgu yapılan ve efsane takımın oyuna dahil edilme gayretiyle geçilen bu birinci kısımda esprilerin şimdi tıpkı çerçevede olduğunu görüyoruz: Dünyada en az doktora benzeyen hekimimiz, ilgisiz baba İskender, en ufak bir tenkit karşısında seceresini döken İsmail Abi ve şüphesiz her daim Leyla’sını arayan Mecnun… Değişimler de var. Örneğin eşinin yasını tutan Erdal Bakkal huy değiştirmiş, paraya pula değer vermiyor, mezarlıkta yatıp kalkıyor. Buna rağmen Hırsız Yavuz gizemli bir halde yükselip büyük bir servete kavuşmuş. Kaan deseniz büyümüş de Youtuber olmuş. Mahalleli mahalleden göç etmiş ve samimi mahalle ütopyasının konduğu tabuta son çiviyi İskender çakmak hevesinde… Birinci dönemlerin beğenilen yerlerinden Mecnun’un bahçeli-hoş görüntülü konutu satılığa çıkıyor, üstelik talip olanlar yeni Leyla ile nişanlısı! Mecnun durur mu? Bu oyunu o kurmaz mı? Kolları sıvayıp çeteyi toplamaya koyuluyor. Pekala, işi kolay mı? Sekiz yıl geçmiş ya boş geçmemiş! Hasarlar vermiş, yaralar açmış. Uygun bozulmuş, makûs daha berbata gitmiş. yıllar evvelce tolere edilebilen şeyler göze batar olmuş. Diziler 90 dakikadan 150 dakikaya çıkmış, çiçekçi teyzemiz mağdur edebiyatı yaparak zenginlemiş, Kaan Mecnun ve İsmail’i “boomer” diyerek aşağılıyor, Kireçburnu kıyısına günümüz ceberrut atmosferini yaşatacak cinsten bir “bağırarak konuşulmaz” tabelası dikilmiş, başına da zabıtalar. Metonya toprakları turistik yağmaya açılmış. Ortalık toz duman anlayacağınız!

Lakin tam da bu kaosa uygun halde yeni Leyla’nın, düşlerde kurtarılmayı beklerken evliliğe giden hayatında, her şeyden habersiz, memnun bir imaj sergilemesi günümüz çıkmazlarını da çağrıştırıyor. Kurtarıcı bekleyen lakin umut ışığı belirdiğinde yüz çeviren, “toksik, boomer” vb. telaffuzlarla kendinden öteki herkesi aşağılayan, tık uğruna sevdiğinin canını tehlikeye atacak latifelere kalkışan bir bireycilik ve çabucak her yaşta rastlanan kör bir çaresizlik… Mecnun bu oyunu bozup kendi oyununu kuracak mı? “O gemi” geldi mi? Gelecek mi? Sabırsızız… Çay içenden “gerçekten” ziyan gelmediği bir topluma hasretiz, türkü söyleyen insanların yanına çekinmeksizin oturabileceğimiz günlere ve bir daha cebimizde telefon olup olmadığının sorulmayacağı işlek sokaklarda dolaşmaya… Gülmeye, eğlenmeye hasretiz. O gemi artık gelsin istiyoruz ama Uruguay’a gitmek için değil, kalanlar’ın yüzü gülsün diye, İsmail Ağabey’in yüzü gülsün diye!

*Mizahımızın usta ismi Ferhan Şensoy’u yitirdik. Birfazlaca vasfının yanı sıra lisan cambazlığının da meşhur olduğunu söylemeye gerek yok. örneğin “Mersilerden bir demet” selamlayışı da onun ağzına yakışıyor, onun ağzından döküldüğünde mana kazanıyordu. var iseyalım İsmail dizisiyle 80’ler televizyonunda absürt mizah örneği veren, öncülük eden Şensoy’a, Leyla ile Mecnun ve yanı sıra birçok üretimin hayli şey borçlu olduğunu düşünüyorum. Yayında ve üretimde “var sayanlar”, absürt üreten, yorumlayan, eleştirenler olarak cümleten tahminen de onun paltosundan çıkmış, kavuğundan düşmüşüzdür! Pardon yani!
 
Üst