Muhabir
New member
Getty ImagesNisan 2002’de Kabil’e giden Türk askerleri sokaklarda devriye geziyordu
ABD’nin Taliban’la muahedesinin akabinde Afganistan’daki yabancı askerler çekilmeye başladı. Tahliyelere başlayan ordular içinde yaklaşık 20 yıldır Afganistan’da nazaranv yapan Türk Silahlı Kuvvetleri de bulunuyor.
Afganistan’dan tahliye edilen ve 345 şahıstan oluşan birinci TSK kafilesi 26 Ağustos’ta Türkiye’ye döndü. Ulusal Savunma Bakanlığı’nın Twitter hesabından paylaşılan bilgiye nazaran, TSK çalışanının tahliyesi Cuma günü tamamlandı.
Pekala Türk askerleri bugüne kadar Afganistan’a nasıl gitti ve neler yaptı? Kaç asker gönderildi ve kaç asker hayatını kaybetti? Türkiye’nin maksatları neydi ve bunları gerçekleştirebildi mi?
Türkiye’nin Afganistan’da 20 yıldır yürüttüğü askeri vazifesi inceledik ve Prof. Dr. Ahmet Kasım Han’a sorduk.
ABD’NİN TALEBİ, DÖRT PARTİNİN DAYANAĞIYLA BAŞLAYAN SÜREÇ
El Kural’ın 11 Eylül 2001’de ABD’de düzenlediği hücumların akabinde ABD, NATO mutabakatının 5. hususu uyarınca üye ülkelerden Afganistan’a yönelik operasyona takviye talep etti.
Bu talep üzerine Meclis’e gelen Afganistan tezkeresi Ekim 2001’de iktidardaki DSP, MHP, ANAP ve DYP’nin dayanağıyla, AKP’nin ise muhalefetiyle; 100’e karşı 319 oyla kabul edildi.
Bundan iki ay daha sonra, Aralık 2001’de Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu bir Memleketler arası Güvenlik Yardım Kuvveti (ISAF) oluşturmaya karar verdi.
16 Ocak 2002’de İngiltere’nin liderliğinde nazaranve başlayan ISAF’a Türkiye de başından beri katkı verdi.
Bölgeye gönderilecek birliklerin intikal ve yerleşmesiyle ilgili keşif ve uyum yapmak üzere 12 kişilik bir ön heyet Ocak 2002’de Afganistan’a ulaştı.
Birinci başta idari takviye işçisi dahil olmak üzere 261 kişinin gönderilmesi planlanırken bu sayı ilerleyen aylarda arttı ve bini aştı.
İngiltere’nin ISAF’ın birinci periyodunun sonunda liderliğini devretmesinin akabinde Türkiye Haziran 2002-Şubat 2003 tarihleri içinde 1.300 işçi ile harekatın ikinci periyoduna liderlik etti.
Ekim 2003’e kadar Kabil ile sonlu olan ISAF vazifesi, o tarihten itibaren tüm Afganistan’a genişletildi.
ISAF’a 7. devrinde de liderlik eden Türkiye Şubat-Ağustos 2005 tarihleri içinde 30 ülkeden oluşan 1.450’si Türk, 8 bin çalışana komuta etti.
Türkiye o devirde Kabil Memleketler arası Havaalanı’nı da işletti.
Getty ImagesKabil Havalimanı’ndaki Türk askerleri Ankara isimli bir binada bakılırsav yapıyor
ISAF’ın altı bölge komutanlığından biri olan Kabil Bölge Komutanlığı’na da Kasım 2009’dan 2014 sonuna kadar Türkiye liderlik etti.
Türk Silahlı Kuvvetleri ayrıyeten BM Afganistan Yardım Misyonu’nun Kabil’deki ana karargahına 2012-15 içinde askeri danışmanlık sağladı.
MUHARİP VAZİFELER ÜSTLENMEDİ
Türk askerleri bütün bu süreçte muharip bakılırsavler üstlenmedi, mayın temizleme, silahlı örgütlerle gayret yahut uyuşturucu operasyonlarında yer almadı.
Bunun yerine askeri eğitim, danışmanlık ve sıhhat üzere alanlarda roller üstlendi.
TSK Kabil’de açtığı Gazi Askeri Eğitim Merkezi’nde de Afganistan ordusu astsubaylarına eğitim verdi.
ISAF’ın Aralık 2014’te sonlanmasının akabinde Ocak 2015’te BM Güvenlik Kurulu, muharip olmayan ve Afgan ordusuna dayanak vermeyi hedefleyen Kararlı Takviye Misyonu’nu (RSM) başlattı.
Getty ImagesKabil Havalimanı’ndaki Türk askerleri
Türkiye’nin o tarihten bu yana RSM kapsamında üstlendiği bakılırsavler şunlar oldu:
TÜRKİYE’DEN KAÇ ASKER GİTTİ, KAÇI HAYATINI KAYBETTİ?
Türkiye’nin bugüne kadar Afganistan’a kaç asker gönderdiğine dair bir bilgi yok. Lakin 20 yıl boyunca vakit zaman 1.500’ü aşan sayıda Türk askerinin Afganistan’da bulunması, bu mühlet boyunca birkaç bin TSK mensubunun Afganistan’da nazaranv yapmış olabileceği manasına geliyor.
Getty ImagesMilli Savunma Bakanı Hulusi Akar 2018’de Afganistan’daki Türk askerlerini ziyaret etmişti
Türk askerlerinin muharip misyonlarda yer almaması, bu süreçte öteki ülkelere kıyasla daha az Türk askerinin ömrünü kaybetmesine yol açtı.
2009 yılında Mezar-ı Şerif’teki Türk birliğini ziyaretten dönen bir kurmay albay ve bir uzman çavuş trafik kazasında hayatını kaybetti.
16 Mart 2012’de Kabil yakınlarında Sikorsky tipi bir helikopterin düşmesi kararı dokuz subay, iki astsubay ve bir uzman hayatını kaybetti.
26 Şubat 2015’te Taliban’ın Türk Büyükelçiliği’ne ilişkin bir aracı gaye almasının akabinde bir asker hayatını kaybetti.
O periyot Anadolu Ajansı’nın ulaştığı Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahit, ABD askerlerini gaye almak istediklerini, Türklerin ezkaza ziyan gördüğünü, Türkleri düşman olarak görmediklerini söylemişti.
bu biçimdece, basına yansıdığı kadarıyla Türkiye’nin Afganistan’daki 20 yıllık askeri varlığı mühletince 15 TSK mensubu hayatını kaybetti.
TÜRKİYE’NİN GAYESİ NEYDİ, İSTEDİĞİNİ ALABİLDİ Mİ?
Devrin Başbakanı Bülent Ecevit, Ekim 2001’de TBMM’ye sunulan tezkerede ABD’nin başlatmış olduğu harekatın muvaffakiyete ulaşmasının “tüm insanlığın yararına” olacağını söylemişti.
Ecevit, “Bu harekâtı İslam’a karşı bir hareket üzere göstermeye kalkışanlar, barış dini olan İslam’ın büyük bedelleriyle çelişmektedirler” demiş ve eklemişti:
“Türkiye Cumhuriyeti Devleti, başlatılan çabanın kısa müddette ve yaygınlaşmadan muvaffakiyete ulaşması için, kendi imkanlarının elverdiği ölçü ve biçimde her katkıyı yapmalıdır.”
TBMM’de bu tezkereye itiraz eden devrin AKP Genel Lider Yardımcısı Abdullah Gül ise bu operasyonla Türkiye’nin Asya’ya, Asya’nın da Türkiye’ye yabancılaşma ihtimali olduğunu söylemiş ve “Bu kadar geniş, kapsamı belirli olmayan, sonu aşikâr olmayan, müddeti aşikâr olmayan bir yurtdışına Türk Silahlı Kuvvetlerinin gönderilmesini uygun bulmuyoruz” demişti.
Lakin AKP bundan bir yıl daha sonra iktidara geldiğinde Türk askerlerini çekmedi ve ABD öncülüğündeki operasyona takviye verdi.
Pekala Türkiye’nin Afganistan’a girerken amaçları neydi ve bu süreçte istediğini alabildi mi?
Bu soruyu milletlerarası bağlar uzmanı Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Kasım Han’a yönelttik.
‘TÜRKİYE’YE YÖNELİK SEMPATİYİ GÜÇLENDİRDİ’
“Türkiye’nin Afganistan’a girerken direkt kendi çıkarlarını ilgilendiren spesifik bir maksadı yoktu” diyen Prof. Han, Türkiye’nin Afganistan’a girişinin NATO’nun 5. unsuru gereği, “ait olduğu ittifak alakalarının kendine dayattığı çerçeve içerisinde olduğunu” hatırlattı.
Türkiye’nin bu süreçte Afganistan’da muharip bir misyon üstlenmemesinin son derece isabetli bir karar olduğunu söyleyen Han, “Başka ülkelerin askerleri dahi Türk bayrağını omuzlarına takarak dolaştılar maksat olmamak için” dedi.
Han, Türkiye’nin üstlendiği rolün bölgede Türkiye’ye duyulan sempatiye ziyan vermediğini ve bilakis pekiştirdiğini vurguladı ve ekledi:
“Türkiye Afganistan halkına yardım edebilmek ve Afganistan’ın tekrar bir devlet olarak milletlerarası toplumun bir modülü olmasını sağlamak için bu operasyona girmişti.
“Türkiye’nin varlığı yalnızca askeri değildi, NATO değerli ve kıymetli bir stratejik karar alarak Sayın Hikmet Çetin’i de NATO’nun sivil özel temsilcisi olarak Afganistan’a atadı.”
PROF. HAN: TÜRKİYE PRESTİJİNİ VE GÜVENİLİRLİĞİNİ ARTIRDI
Ahmet Kasım Han, Türkiye’nin NATO çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getiren bir ülke olarak prestijini ve güvenilirliğini artırdığını, Türk diplomasisini zenginleştirdiğini belirtti ve “NATO’nun yüklü olarak Müslüman nüfusa sahip olan tek ülkesi olarak NATO’daki varlığının yumuşak güç ögesi ve değerli bir argüman olduğunu gözler önüne sermiştir” diye konuştu.
Türkiye’nin Afganistan’a girerken “büyük bir stratejik kazanım elde edip Orta Asya’ya nüfuz etme” üzere bir maksadı olmadığını söyleyen Han, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Günün sonunda bütün milletlerarası toplumla birlikte Türkiye’nin de bu noktadaki misyonunun başarısız olduğu söylenebilir zira Afganistan’da o hayal edilen devlet inşası mümkün olmadı.
“Ama bu Türkiye’nin sorumluluğu mudur? Bir sorumluluklar hiyerarşisi çıkarırsak ortaya, Türkiye burada en az sorumlu olan ülkelerden birisidir, ayrıyeten Afganistan’ın toplumsal kalkınması açısından elinden gelen yardımı yapmıştır ve bunlar değerlidir.
“Aynı şeylerin hiç birini ABD yahut Büyük Britanya için söyleyemem.”
ABD’nin Taliban’la muahedesinin akabinde Afganistan’daki yabancı askerler çekilmeye başladı. Tahliyelere başlayan ordular içinde yaklaşık 20 yıldır Afganistan’da nazaranv yapan Türk Silahlı Kuvvetleri de bulunuyor.
Afganistan’dan tahliye edilen ve 345 şahıstan oluşan birinci TSK kafilesi 26 Ağustos’ta Türkiye’ye döndü. Ulusal Savunma Bakanlığı’nın Twitter hesabından paylaşılan bilgiye nazaran, TSK çalışanının tahliyesi Cuma günü tamamlandı.
20 yıl boyunca Afganistan görevini başarıyla yerine getiren Kahraman Türk Silahlı Kuvvetleri personelimizin tahliyeleri tamamlandı. Vatan toprağına dönen Mehmetçiklerimize “ülkenize hoş geldiniz” diyoruz.pic.twitter.com/L0QfwuQOQS
— T.C. Millî Savunma Bakanlığı (@tcsavunma) August 27, 2021
Pekala Türk askerleri bugüne kadar Afganistan’a nasıl gitti ve neler yaptı? Kaç asker gönderildi ve kaç asker hayatını kaybetti? Türkiye’nin maksatları neydi ve bunları gerçekleştirebildi mi?
Türkiye’nin Afganistan’da 20 yıldır yürüttüğü askeri vazifesi inceledik ve Prof. Dr. Ahmet Kasım Han’a sorduk.
ABD’NİN TALEBİ, DÖRT PARTİNİN DAYANAĞIYLA BAŞLAYAN SÜREÇ
El Kural’ın 11 Eylül 2001’de ABD’de düzenlediği hücumların akabinde ABD, NATO mutabakatının 5. hususu uyarınca üye ülkelerden Afganistan’a yönelik operasyona takviye talep etti.
Bu talep üzerine Meclis’e gelen Afganistan tezkeresi Ekim 2001’de iktidardaki DSP, MHP, ANAP ve DYP’nin dayanağıyla, AKP’nin ise muhalefetiyle; 100’e karşı 319 oyla kabul edildi.
Bundan iki ay daha sonra, Aralık 2001’de Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu bir Memleketler arası Güvenlik Yardım Kuvveti (ISAF) oluşturmaya karar verdi.
16 Ocak 2002’de İngiltere’nin liderliğinde nazaranve başlayan ISAF’a Türkiye de başından beri katkı verdi.
Bölgeye gönderilecek birliklerin intikal ve yerleşmesiyle ilgili keşif ve uyum yapmak üzere 12 kişilik bir ön heyet Ocak 2002’de Afganistan’a ulaştı.
Birinci başta idari takviye işçisi dahil olmak üzere 261 kişinin gönderilmesi planlanırken bu sayı ilerleyen aylarda arttı ve bini aştı.
İngiltere’nin ISAF’ın birinci periyodunun sonunda liderliğini devretmesinin akabinde Türkiye Haziran 2002-Şubat 2003 tarihleri içinde 1.300 işçi ile harekatın ikinci periyoduna liderlik etti.
Ekim 2003’e kadar Kabil ile sonlu olan ISAF vazifesi, o tarihten itibaren tüm Afganistan’a genişletildi.
ISAF’a 7. devrinde de liderlik eden Türkiye Şubat-Ağustos 2005 tarihleri içinde 30 ülkeden oluşan 1.450’si Türk, 8 bin çalışana komuta etti.
Türkiye o devirde Kabil Memleketler arası Havaalanı’nı da işletti.
Getty ImagesKabil Havalimanı’ndaki Türk askerleri Ankara isimli bir binada bakılırsav yapıyor
ISAF’ın altı bölge komutanlığından biri olan Kabil Bölge Komutanlığı’na da Kasım 2009’dan 2014 sonuna kadar Türkiye liderlik etti.
Türk Silahlı Kuvvetleri ayrıyeten BM Afganistan Yardım Misyonu’nun Kabil’deki ana karargahına 2012-15 içinde askeri danışmanlık sağladı.
MUHARİP VAZİFELER ÜSTLENMEDİ
Türk askerleri bütün bu süreçte muharip bakılırsavler üstlenmedi, mayın temizleme, silahlı örgütlerle gayret yahut uyuşturucu operasyonlarında yer almadı.
Bunun yerine askeri eğitim, danışmanlık ve sıhhat üzere alanlarda roller üstlendi.
TSK Kabil’de açtığı Gazi Askeri Eğitim Merkezi’nde de Afganistan ordusu astsubaylarına eğitim verdi.
ISAF’ın Aralık 2014’te sonlanmasının akabinde Ocak 2015’te BM Güvenlik Kurulu, muharip olmayan ve Afgan ordusuna dayanak vermeyi hedefleyen Kararlı Takviye Misyonu’nu (RSM) başlattı.
Getty ImagesKabil Havalimanı’ndaki Türk askerleri
Türkiye’nin o tarihten bu yana RSM kapsamında üstlendiği bakılırsavler şunlar oldu:
- Kabil Eğitim, Yardım ve Müşavere Komutanlığı
- Hamid Karzai Memleketler arası Havaalanı işletme ve kuvvet müdafaa hizmetleri,
- Kuzey Eğitim, Yardım ve Müracaat Komutanlığı’na işçi takviyesi,
- KDM Karargâhına işçi dayanağı.
TÜRKİYE’DEN KAÇ ASKER GİTTİ, KAÇI HAYATINI KAYBETTİ?
Türkiye’nin bugüne kadar Afganistan’a kaç asker gönderdiğine dair bir bilgi yok. Lakin 20 yıl boyunca vakit zaman 1.500’ü aşan sayıda Türk askerinin Afganistan’da bulunması, bu mühlet boyunca birkaç bin TSK mensubunun Afganistan’da nazaranv yapmış olabileceği manasına geliyor.
Getty ImagesMilli Savunma Bakanı Hulusi Akar 2018’de Afganistan’daki Türk askerlerini ziyaret etmişti
Türk askerlerinin muharip misyonlarda yer almaması, bu süreçte öteki ülkelere kıyasla daha az Türk askerinin ömrünü kaybetmesine yol açtı.
2009 yılında Mezar-ı Şerif’teki Türk birliğini ziyaretten dönen bir kurmay albay ve bir uzman çavuş trafik kazasında hayatını kaybetti.
16 Mart 2012’de Kabil yakınlarında Sikorsky tipi bir helikopterin düşmesi kararı dokuz subay, iki astsubay ve bir uzman hayatını kaybetti.
26 Şubat 2015’te Taliban’ın Türk Büyükelçiliği’ne ilişkin bir aracı gaye almasının akabinde bir asker hayatını kaybetti.
O periyot Anadolu Ajansı’nın ulaştığı Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahit, ABD askerlerini gaye almak istediklerini, Türklerin ezkaza ziyan gördüğünü, Türkleri düşman olarak görmediklerini söylemişti.
bu biçimdece, basına yansıdığı kadarıyla Türkiye’nin Afganistan’daki 20 yıllık askeri varlığı mühletince 15 TSK mensubu hayatını kaybetti.
TÜRKİYE’NİN GAYESİ NEYDİ, İSTEDİĞİNİ ALABİLDİ Mİ?
Devrin Başbakanı Bülent Ecevit, Ekim 2001’de TBMM’ye sunulan tezkerede ABD’nin başlatmış olduğu harekatın muvaffakiyete ulaşmasının “tüm insanlığın yararına” olacağını söylemişti.
Ecevit, “Bu harekâtı İslam’a karşı bir hareket üzere göstermeye kalkışanlar, barış dini olan İslam’ın büyük bedelleriyle çelişmektedirler” demiş ve eklemişti:
“Türkiye Cumhuriyeti Devleti, başlatılan çabanın kısa müddette ve yaygınlaşmadan muvaffakiyete ulaşması için, kendi imkanlarının elverdiği ölçü ve biçimde her katkıyı yapmalıdır.”
TBMM’de bu tezkereye itiraz eden devrin AKP Genel Lider Yardımcısı Abdullah Gül ise bu operasyonla Türkiye’nin Asya’ya, Asya’nın da Türkiye’ye yabancılaşma ihtimali olduğunu söylemiş ve “Bu kadar geniş, kapsamı belirli olmayan, sonu aşikâr olmayan, müddeti aşikâr olmayan bir yurtdışına Türk Silahlı Kuvvetlerinin gönderilmesini uygun bulmuyoruz” demişti.
Lakin AKP bundan bir yıl daha sonra iktidara geldiğinde Türk askerlerini çekmedi ve ABD öncülüğündeki operasyona takviye verdi.
Pekala Türkiye’nin Afganistan’a girerken amaçları neydi ve bu süreçte istediğini alabildi mi?
Bu soruyu milletlerarası bağlar uzmanı Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Kasım Han’a yönelttik.
‘TÜRKİYE’YE YÖNELİK SEMPATİYİ GÜÇLENDİRDİ’
“Türkiye’nin Afganistan’a girerken direkt kendi çıkarlarını ilgilendiren spesifik bir maksadı yoktu” diyen Prof. Han, Türkiye’nin Afganistan’a girişinin NATO’nun 5. unsuru gereği, “ait olduğu ittifak alakalarının kendine dayattığı çerçeve içerisinde olduğunu” hatırlattı.
Türkiye’nin bu süreçte Afganistan’da muharip bir misyon üstlenmemesinin son derece isabetli bir karar olduğunu söyleyen Han, “Başka ülkelerin askerleri dahi Türk bayrağını omuzlarına takarak dolaştılar maksat olmamak için” dedi.
Han, Türkiye’nin üstlendiği rolün bölgede Türkiye’ye duyulan sempatiye ziyan vermediğini ve bilakis pekiştirdiğini vurguladı ve ekledi:
“Türkiye Afganistan halkına yardım edebilmek ve Afganistan’ın tekrar bir devlet olarak milletlerarası toplumun bir modülü olmasını sağlamak için bu operasyona girmişti.
“Türkiye’nin varlığı yalnızca askeri değildi, NATO değerli ve kıymetli bir stratejik karar alarak Sayın Hikmet Çetin’i de NATO’nun sivil özel temsilcisi olarak Afganistan’a atadı.”
PROF. HAN: TÜRKİYE PRESTİJİNİ VE GÜVENİLİRLİĞİNİ ARTIRDI
Ahmet Kasım Han, Türkiye’nin NATO çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getiren bir ülke olarak prestijini ve güvenilirliğini artırdığını, Türk diplomasisini zenginleştirdiğini belirtti ve “NATO’nun yüklü olarak Müslüman nüfusa sahip olan tek ülkesi olarak NATO’daki varlığının yumuşak güç ögesi ve değerli bir argüman olduğunu gözler önüne sermiştir” diye konuştu.
Türkiye’nin Afganistan’a girerken “büyük bir stratejik kazanım elde edip Orta Asya’ya nüfuz etme” üzere bir maksadı olmadığını söyleyen Han, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Günün sonunda bütün milletlerarası toplumla birlikte Türkiye’nin de bu noktadaki misyonunun başarısız olduğu söylenebilir zira Afganistan’da o hayal edilen devlet inşası mümkün olmadı.
“Ama bu Türkiye’nin sorumluluğu mudur? Bir sorumluluklar hiyerarşisi çıkarırsak ortaya, Türkiye burada en az sorumlu olan ülkelerden birisidir, ayrıyeten Afganistan’ın toplumsal kalkınması açısından elinden gelen yardımı yapmıştır ve bunlar değerlidir.
“Aynı şeylerin hiç birini ABD yahut Büyük Britanya için söyleyemem.”