Muhabir
New member
Ukrayna’nın gündeme getirdiği garantörlük teklifini Türkiye’nin eski NATO daimi temsilcilerinden emekli Büyükelçi Ümit Pamir Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
Pamir, Ukrayna’nın 1994’te Budapeşte’de imzaladığı nükleer silahlarından vazgeçmesini önnazarann protokolde de bir garantörlük sistemi olduğunu lakin bu sistemin işlemediğini kaydederek “1994’te Ukrayna’da nükleer silahların kaldırıldığı periyotta nükleer silahlarından vazgeçmesi karşılığında ABD, İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Ukrayna’ya verdiği toprak bütünlüğünün korunacağına dair bir güvenlik garantisi vardı. Ancak bu süreçte bu garantilere kimse değinmedi. Tahminen Ukrayna, ABD, İngiltere ve Fransa’ya bu sorumluluklarını yerine getirip getirmeyeceğini sormuş olabilir ama anlaşılan olumlu bir karşılık çıkmadı, o denli görünüyor” dedi. Garantörlük sisteminin niteliğinin kıymetli olduğuna dikkat çeken Pamir, “Ukrayna’nın teklifinde atıfta bulunduğu NATO mutabakatının 5. hususu, ‘taraflardan birine bir atak olduğu takdirde bütün üye ülkelerin silahlı kuvvet kullanması da dahil olmak üzere gerekli görülen aksiyonlarda bulunarak atağa uğrayan tarafa yardımcı olunacağını’ öngörür. Burada Ukrayna’nın gündeme getirdiği garantörlükte öngörülen tek tek ülkelerin garantörlüğü müdür, yoksa kolektif bir garantörlük sistemi mi öngörülmektedir, bu ikisi içinde önemli fark var, buna bakmak gerekiyor” dedi.
“TÜRKİYE TEK BAŞINA KALABİLİR”
Kolektif bir garantörlükte tüm garantör ülkelere ortak hareket etme sorumluluğu yüklendiğini vurgulayan Pamir, “Kolektif bir garantörlük öngörülüyorsa esasen tüm bu ülkelerin birlikte bir karar alıp hareket etmesi gerekir. Lakin mesela Kıbrıs’ta olduğu üzere teker teker ülkelerin garantörlüğü, her bir ülke bakımından sorumluluk doğurur. Kıbrıs’taki garantörlük sistemi Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin ‘beraber ya da tek başına’ hareket edebileceğini öngörüyordu. Hakikaten İngiltere müdahaleye yanaşmayınca Türkiye Kıbrıs’a kendisi müdahale etti. Burada da garantörlüğün nasıl şekillendirileceği değerli. Ülkelerin tek başına da hareket edebileceği bir garantörlük sistemi, gelecekte Ukrayna’ya yönelik Rusya’nın yeni bir operasyonu halinde Türkiye’nin savaşa girmesi kararınu doğurabilir. O bakımdan fakat kolektif bir garantörlük sistemi Türkiye için tartışılabilir niteliktedir. ‘beraber yahut teker teker ülkelerin garantörlüğü’ formunda bir sistem öngörülürse ismi geçen öbür ülkeler ‘Ben yokum’ dediğinde tek başınıza kalabilirsiniz” tabirlerini kullandı.
Pamir, Ukrayna’nın 1994’te Budapeşte’de imzaladığı nükleer silahlarından vazgeçmesini önnazarann protokolde de bir garantörlük sistemi olduğunu lakin bu sistemin işlemediğini kaydederek “1994’te Ukrayna’da nükleer silahların kaldırıldığı periyotta nükleer silahlarından vazgeçmesi karşılığında ABD, İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Ukrayna’ya verdiği toprak bütünlüğünün korunacağına dair bir güvenlik garantisi vardı. Ancak bu süreçte bu garantilere kimse değinmedi. Tahminen Ukrayna, ABD, İngiltere ve Fransa’ya bu sorumluluklarını yerine getirip getirmeyeceğini sormuş olabilir ama anlaşılan olumlu bir karşılık çıkmadı, o denli görünüyor” dedi. Garantörlük sisteminin niteliğinin kıymetli olduğuna dikkat çeken Pamir, “Ukrayna’nın teklifinde atıfta bulunduğu NATO mutabakatının 5. hususu, ‘taraflardan birine bir atak olduğu takdirde bütün üye ülkelerin silahlı kuvvet kullanması da dahil olmak üzere gerekli görülen aksiyonlarda bulunarak atağa uğrayan tarafa yardımcı olunacağını’ öngörür. Burada Ukrayna’nın gündeme getirdiği garantörlükte öngörülen tek tek ülkelerin garantörlüğü müdür, yoksa kolektif bir garantörlük sistemi mi öngörülmektedir, bu ikisi içinde önemli fark var, buna bakmak gerekiyor” dedi.
“TÜRKİYE TEK BAŞINA KALABİLİR”
Kolektif bir garantörlükte tüm garantör ülkelere ortak hareket etme sorumluluğu yüklendiğini vurgulayan Pamir, “Kolektif bir garantörlük öngörülüyorsa esasen tüm bu ülkelerin birlikte bir karar alıp hareket etmesi gerekir. Lakin mesela Kıbrıs’ta olduğu üzere teker teker ülkelerin garantörlüğü, her bir ülke bakımından sorumluluk doğurur. Kıbrıs’taki garantörlük sistemi Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin ‘beraber ya da tek başına’ hareket edebileceğini öngörüyordu. Hakikaten İngiltere müdahaleye yanaşmayınca Türkiye Kıbrıs’a kendisi müdahale etti. Burada da garantörlüğün nasıl şekillendirileceği değerli. Ülkelerin tek başına da hareket edebileceği bir garantörlük sistemi, gelecekte Ukrayna’ya yönelik Rusya’nın yeni bir operasyonu halinde Türkiye’nin savaşa girmesi kararınu doğurabilir. O bakımdan fakat kolektif bir garantörlük sistemi Türkiye için tartışılabilir niteliktedir. ‘beraber yahut teker teker ülkelerin garantörlüğü’ formunda bir sistem öngörülürse ismi geçen öbür ülkeler ‘Ben yokum’ dediğinde tek başınıza kalabilirsiniz” tabirlerini kullandı.