Undertaker
New member
Yaşadığımız salgın süreci, Facebook’un şirket ismini “Meta”ya dönüştürmesi ve Metaverse’e yapacağı yatırımları duyurmasıyla popülerliğini artırmış olsa da temelinde Metaverse yeni bir kavram değil. Bilim kurgu romanlarında, sinemalarında Metaverse ismiyle de öbür isimlerle de sanal dijital evrenlerle karşılaşıyoruz. Popülerliğine karşın Metaverse’in ne olduğu ve neleri kapsadığı üzerine net bir tanımlama yapmak mümkün değil. “Evren ötesi” ya da “üst evren” halinde Türkçeleştirebileceğimiz Metaverse, içerisinde bulunduğumuz gerçek kainatı ve bir fazlaca sanal alt kainatı kapsayan hayli boyutlu kurgusal bir dijital cihandır.
Metaverse ile ilgili beklentilerin birden fazla temelinde günümüzde de deneyimleyebildiğimiz ama bir kısmı çabucak hemen kitleselleşmemiş teknolojilerden oluşur. Kullanıcıların kendilerine bir avatar oluşturup alternatif sanal bir hayatı yaşadıkları “Second Life” (İkinci Hayat) dünyasında okula gitmek, işe başlamak, gelir elde etmek, beşerlerle toplumsallaşmak ve yatırım yapmak mümkündür. Hatta Second Life üzerinden para kazanıp, bu parayı gerçek dünyaya aktarmak da kelam konusudur.
METAVERSE’İN KAPSAMI
Sanal dünyada uygulamaların kendi ekonomilerini oluşturmaları yeni bir durum değil. Sanal gerçeklik (VR) gözlüklerini giyerek bir konser ya da futbol maçını izlemek, -bilgisayar ve televizyondan izlemekten farklı olarak- 360 derecelik sanal kainatta kameranın değil, gözlerinizin odaklandığı alanı seyretmek mümkün. bir daha sanal gerçeklik cihanında çevrim içi eğitim ya da toplantılar yapılabilmektedir.
Artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları ile telefonunuzdan beğendiğiniz ayakkabıları evvel telefonun kamerasını ayağınıza tutarak, ayağınızda deneyip nasıl durduğuna bakıp satın almak da mümkün. Artan internet suratlarıyla bir arada objelerin interneti (IoT) de her geçen gün daha fazla hayatımıza giriyor. Akıllı meskenler, akıllı kent uygulamalarıyla objeler birbirleriyle haberleşip önden belirlenmiş bakılırsavlerini insan müdahalesi olmadan yerine getirebiliyor. Giyilebilir teknoloji de geçtiğimiz senelerda önemli ara katetti. Akıllı saatler nabzınızı; akıllı mücevherler ne kadar uyuduğunuzu, gerilim durumunuzu; akıllı ayakkabılarınız ne kadar koştuğunuzu, kaç kalori yaktığınızı; akıllı yoga taytlarınız ise hareketleri hakikat yapıp yapmadığınızı size söylüyor. Bunların tamamı kitleselleşmemiş de olsa günümüzde deneyimlenebilen teknolojiler.
Metaverse’in temel vadettiği ise tüm bunların iç içe geçtiği ve etkileşimin epeyce daha üst seviyede gerçekleştiği bir cihan. Metaverse’i yepisyeni bir teknoloji olarak değil, hali hazırda kullanılan bir epeyce değişen teknolojinin gelişerek birlikte yer aldığı bir yer olarak düşünmemiz gerekir. Zeki Müren’in de sizi gördüğü, hatta görmekle kalmayıp bir kafede oturup çay içebildiği bir cihan olarak düşünebiliriz.
GELECEĞİ İÇİN TARTIŞMALAR DEVAM EDİYOR
Tüm bu teknolojiler içinden Blockchain teknolojisinin (ödeme sistemleri haricinde) Metaverse’de nasıl yer alacağı, bu sanal cihanın geleceği açısından kritik ehemmiyete sahip. Blockchain teknolojisi, rastgele bir merkezi yapıya gereksinim duymadan data tabanı oluşturmaya imkan sağlıyor. Metaverse üstündeki kimliklerimiz, bugün ürettiğimizden çok daha fazla şahsi datalarımız -kendimize bile itiraf etmekten çekindiğimiz his durumlarımızın dataları de dahil- merkezsiz bir ortamda mı, yoksa sürece dahil olan teknoloji devlerinin merkezi data tabanlarında mı tutulacak? Her iki durumda da ulus devletler bu duruma nasıl yaklaşacaklar? Ulus devletlerin bu sanal evrenlerdeki konumu ne olacak? Bu üzere sorular hala belirsizliğini koruyor. Devletlerin günümüzde düzgünce yaygınlaşan kripto paralarla ilgili dahi takınacakları tutum belirsizliğini sürdürürken Metaverse konusunda nasıl adımlar atılacağı merak konusu.
SANAL GERÇEKLİK NE KADAR GERÇEK?
Sanal gerçeklik tecrübelerinin en popülerleri içinde yer alan Richie’s Plank Experience’da, kullanıcılar sanal gerçeklik gözlüklerini taktıktan daha sonra bir asansöre binip üst katlara gerçek çıkmaya başlarlar. Asansör kapısı açıldığında önünüzde yer alan ince tahtaya basıp yürümeniz ve daha sonrasında da cüret edebilirseniz aşağı atlamanız gerekmektedir. O an gerçekte bir odada olduğunuzdan ve atacağınız bir adımın oda içerisinde atılacak bir adım olduğundan yüzde yüz emin olmanıza karşın, sanal gerçeklik dünyasında o adımın sizi gökdelenden aşağı düşürecek olduğu hissi sizi maniler. Beyninize o adımı atma komutunu vermekte epeyce zorlanırsınız.
tıpkı vakitte mevcut Deep Fake ve ses klonlama teknikleriyle şu an bile rastgele birisinin gerçekte hiç olmayan bir görüntüsünü üretmek, hiç söylemediği şeyleri söyletmek ve bu ses-görüntü kombinasyonunun gerçeğe son derece yakın olması mümkün. Bunun 360 derece sanal gerçeklik cihanında karşınıza çıktığını ve hatta elinizdeki özel eldiven sayesinde dokunma hissini yaşayabildiğinizi düşünün. Neyin gerçek neyin sanal olduğunu anlamak bugün bile güzelce zorlaşmışken bu epeyce daha büyük bir meydan okuma olarak karşımıza çıkacak.
Sonuç olarak, Metaverse’de bizi neyin beklediğini bilmiyoruz. bu biçimde bir cihanın hakikaten var olup olmayacağını da. bir epey Metaverse projesi çabucak hemen emekleme kademesinde. bir daha artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerinin ya da bunları bir ortaya getiren genişletilmiş gerçekliğin (XR) katetmeleri gereken önemli bir aralık var. Teknolojik olarak gelişmelerinin yanı sıra ucuzlayıp kitleselleşmeleri de gerekiyor.
Walter Benjamin 1935’te yazdığı Mekanik bir daha Üretim Çağında Sanat Yapıtı makalesinde; kameranın icadının, sanat yapıtının sergileme bedelinin kült kıymetinin önüne geçmesine niye olarak sanat yapıtının özgünlüğünü/biricikliğini kaybetmesine yol açtığını savunur. Metaverse ise tüm dünyanın, insanların, hatta anı ve hayallerin özgünlüklerini yitirdiği bir cihan olma potansiyeli taşıyor. Metaverse’de bizi bekleyen en büyük tehlike gerçekliğimizi ve gerçekliğe dair algımızı yitirme ihtimalidir.
KAYNAK: AA
Metaverse ile ilgili beklentilerin birden fazla temelinde günümüzde de deneyimleyebildiğimiz ama bir kısmı çabucak hemen kitleselleşmemiş teknolojilerden oluşur. Kullanıcıların kendilerine bir avatar oluşturup alternatif sanal bir hayatı yaşadıkları “Second Life” (İkinci Hayat) dünyasında okula gitmek, işe başlamak, gelir elde etmek, beşerlerle toplumsallaşmak ve yatırım yapmak mümkündür. Hatta Second Life üzerinden para kazanıp, bu parayı gerçek dünyaya aktarmak da kelam konusudur.
METAVERSE’İN KAPSAMI
Sanal dünyada uygulamaların kendi ekonomilerini oluşturmaları yeni bir durum değil. Sanal gerçeklik (VR) gözlüklerini giyerek bir konser ya da futbol maçını izlemek, -bilgisayar ve televizyondan izlemekten farklı olarak- 360 derecelik sanal kainatta kameranın değil, gözlerinizin odaklandığı alanı seyretmek mümkün. bir daha sanal gerçeklik cihanında çevrim içi eğitim ya da toplantılar yapılabilmektedir.
Artırılmış gerçeklik (AR) uygulamaları ile telefonunuzdan beğendiğiniz ayakkabıları evvel telefonun kamerasını ayağınıza tutarak, ayağınızda deneyip nasıl durduğuna bakıp satın almak da mümkün. Artan internet suratlarıyla bir arada objelerin interneti (IoT) de her geçen gün daha fazla hayatımıza giriyor. Akıllı meskenler, akıllı kent uygulamalarıyla objeler birbirleriyle haberleşip önden belirlenmiş bakılırsavlerini insan müdahalesi olmadan yerine getirebiliyor. Giyilebilir teknoloji de geçtiğimiz senelerda önemli ara katetti. Akıllı saatler nabzınızı; akıllı mücevherler ne kadar uyuduğunuzu, gerilim durumunuzu; akıllı ayakkabılarınız ne kadar koştuğunuzu, kaç kalori yaktığınızı; akıllı yoga taytlarınız ise hareketleri hakikat yapıp yapmadığınızı size söylüyor. Bunların tamamı kitleselleşmemiş de olsa günümüzde deneyimlenebilen teknolojiler.
Metaverse’in temel vadettiği ise tüm bunların iç içe geçtiği ve etkileşimin epeyce daha üst seviyede gerçekleştiği bir cihan. Metaverse’i yepisyeni bir teknoloji olarak değil, hali hazırda kullanılan bir epeyce değişen teknolojinin gelişerek birlikte yer aldığı bir yer olarak düşünmemiz gerekir. Zeki Müren’in de sizi gördüğü, hatta görmekle kalmayıp bir kafede oturup çay içebildiği bir cihan olarak düşünebiliriz.
GELECEĞİ İÇİN TARTIŞMALAR DEVAM EDİYOR
Tüm bu teknolojiler içinden Blockchain teknolojisinin (ödeme sistemleri haricinde) Metaverse’de nasıl yer alacağı, bu sanal cihanın geleceği açısından kritik ehemmiyete sahip. Blockchain teknolojisi, rastgele bir merkezi yapıya gereksinim duymadan data tabanı oluşturmaya imkan sağlıyor. Metaverse üstündeki kimliklerimiz, bugün ürettiğimizden çok daha fazla şahsi datalarımız -kendimize bile itiraf etmekten çekindiğimiz his durumlarımızın dataları de dahil- merkezsiz bir ortamda mı, yoksa sürece dahil olan teknoloji devlerinin merkezi data tabanlarında mı tutulacak? Her iki durumda da ulus devletler bu duruma nasıl yaklaşacaklar? Ulus devletlerin bu sanal evrenlerdeki konumu ne olacak? Bu üzere sorular hala belirsizliğini koruyor. Devletlerin günümüzde düzgünce yaygınlaşan kripto paralarla ilgili dahi takınacakları tutum belirsizliğini sürdürürken Metaverse konusunda nasıl adımlar atılacağı merak konusu.
SANAL GERÇEKLİK NE KADAR GERÇEK?
Sanal gerçeklik tecrübelerinin en popülerleri içinde yer alan Richie’s Plank Experience’da, kullanıcılar sanal gerçeklik gözlüklerini taktıktan daha sonra bir asansöre binip üst katlara gerçek çıkmaya başlarlar. Asansör kapısı açıldığında önünüzde yer alan ince tahtaya basıp yürümeniz ve daha sonrasında da cüret edebilirseniz aşağı atlamanız gerekmektedir. O an gerçekte bir odada olduğunuzdan ve atacağınız bir adımın oda içerisinde atılacak bir adım olduğundan yüzde yüz emin olmanıza karşın, sanal gerçeklik dünyasında o adımın sizi gökdelenden aşağı düşürecek olduğu hissi sizi maniler. Beyninize o adımı atma komutunu vermekte epeyce zorlanırsınız.
tıpkı vakitte mevcut Deep Fake ve ses klonlama teknikleriyle şu an bile rastgele birisinin gerçekte hiç olmayan bir görüntüsünü üretmek, hiç söylemediği şeyleri söyletmek ve bu ses-görüntü kombinasyonunun gerçeğe son derece yakın olması mümkün. Bunun 360 derece sanal gerçeklik cihanında karşınıza çıktığını ve hatta elinizdeki özel eldiven sayesinde dokunma hissini yaşayabildiğinizi düşünün. Neyin gerçek neyin sanal olduğunu anlamak bugün bile güzelce zorlaşmışken bu epeyce daha büyük bir meydan okuma olarak karşımıza çıkacak.
Sonuç olarak, Metaverse’de bizi neyin beklediğini bilmiyoruz. bu biçimde bir cihanın hakikaten var olup olmayacağını da. bir epey Metaverse projesi çabucak hemen emekleme kademesinde. bir daha artırılmış ve sanal gerçeklik teknolojilerinin ya da bunları bir ortaya getiren genişletilmiş gerçekliğin (XR) katetmeleri gereken önemli bir aralık var. Teknolojik olarak gelişmelerinin yanı sıra ucuzlayıp kitleselleşmeleri de gerekiyor.
Walter Benjamin 1935’te yazdığı Mekanik bir daha Üretim Çağında Sanat Yapıtı makalesinde; kameranın icadının, sanat yapıtının sergileme bedelinin kült kıymetinin önüne geçmesine niye olarak sanat yapıtının özgünlüğünü/biricikliğini kaybetmesine yol açtığını savunur. Metaverse ise tüm dünyanın, insanların, hatta anı ve hayallerin özgünlüklerini yitirdiği bir cihan olma potansiyeli taşıyor. Metaverse’de bizi bekleyen en büyük tehlike gerçekliğimizi ve gerçekliğe dair algımızı yitirme ihtimalidir.
KAYNAK: AA