Post covid periyodu: Menenjit ve Demans’a yol açabiliyor

MrM

New member
ANKARA- Korona virüsü enfeksiyonunu atlattıktan daha sonraki 12’nci hafta ve daha sonrasını kapsayan ‘post covid’ sendromu, hastalığı atlatan bireylerin şikâyetlerinin devam etmesi durumu olarak biliniyor. Kimi bireylerde Covid-19 atlatılsa dahi nefes darlığı, göğüs ağrısı, uykusuzluk, anksiyete, tat ve koku kaybı üzere şikâyetler sürüyor.

Post covid sendromundan en hayli etkilenenlerin hastalığı ağır geçiren ve hastanede kalma süreci uzayan şahıslar olduğuna dikkat çeken uzmanlar, şikâyetleri hastalık daha sonrası uzayan bireylerin kesinlikle hastanelere başvurması gerektiğini söylüyor. Dünya çapında ‘post covid’ periyoduyla ilgili çalışmalar yapılarak datalar ortaya konarken, alanında uzman tabipler Türkiye’deki çalışmalar hakkında bilgi verdi.

‘POST COVID’ ŞİKÂYETLER: KALPTE RİTİM BOZUKLUĞU, KALP ZARI TUTULUMU, NEFES DARLIĞI

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri Prof. Alpay Azap

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Lideri Prof. Alpay Azap, Türkiye’de ‘post covid’ periyodundaki şikâyetler üzerine çabucak hemen yayınlanmış bir çalışma olmadığına vurgu yaptı, sıhhat kurumlarının ve merkezlerin kendi imkânlarıyla yürüttükleri çalışmalar olduğuna dikkat çekti.

Dernek olarak yaklaşık bin 400 hasta üzerinde ‘post covid’ sendromuyla ilgili çalışma yürüttüklerini lakin çabucak hemen sonuçlanmadığını söz eden Azap, çalışma esnasında hastalarda karşılaştıkları şikâyetlere ait şunları söylemiş oldu:
“Üç aydan daha uzun müddet devam eden şikâyetler olması ya da güzelleştikten daha sonra kimi belirtilerin ortaya çıkması durumda biz buna uzamış covid diyoruz. Uzamış covid hastalığında bütün sistemleri ilgilendiren şikâyetler olabiliyor. Akciğerlerdeki tahribattan kaynaklı nefes darlığı başta olmak üzere hudut sistemini ilgilendiren belirtiler de olabiliyor. Kardiyovasküler sistemi, yani kalp-damar sistemini de ilgilendiren şikâyetler olabiliyor. en çok karşılaştığımız şikayetler içinde nefes darlığı, beyin sisi denilen bir durum var; yani konsantrasyon kuvvetliğü, unutkanlık, uykusuzluk üzere belirtilerle giden bir müddetç olarak karşımıza çıkabiliyor. Kalp-damar sisteminde belirtiler olarak da ortaya çıkabiliyor. Örneğin; kalpte ritim bozukluğu, kalp zarı tutulumu, (iyileşmesi biraz daha uzun sürebiliyor) damar sisteminde pıhtılaşmalar ve pıhtılaşmaların sebep olduğu sorunlar. Her hastada bütün belirtiler olacak diye bir durum kelam konusu değil. Birtakım hastalarda halsizlik, baş ağrısı uzun mühlet devam edebiliyor, birtakım hastalarda da kalple ilgili problemler uzun mühlet devam edebiliyor. Bilhassa ileri yaşta olanlarda ve hastalığı ağır geçirenlerde bu belirtiler biraz daha fazla karşımıza çıkıyor. Tat ve koku kaybı uzun müddet devam edebiliyor.”

‘POST COVID SENDROMU VİRÜSÜ BELİRTİSİZ GEÇİRENLERDE GÖRÜLMÜYOR’

Prof. Dr. Alpay Azap’a nazaran, altta yatan diğer hastalıklar, ileri yaşta olmak ve hastalığı ağır geçirmek ‘post covid’ riskini artıran faktörler içinde yer alıyor. Post covid periyoduna ait bilimsel literatüre dikkat çeken Azap, “Bilimsel literatürde hastalık sıklığının yüzde 18’lerde olduğunu belirtenler de var yüzde 5 olarak bildirenler de var” diyor. Covid-19’u belirtisiz, yavaşça atlatan hastalarda post covid sendromumun görülme sıklığının hayli düşük olduğunun da altını çizen Azap, “Türkiye’de şu an uzatılmış covid bildirimi yapılmış değil. Sıhhat Bakanlığı’nın hayli merkezli çalışmalarla ilgili bir müsaade kısıtlaması olduğu için çalışmalar epey yapılamadı. Merkezlerin kendi yürüttükleri çalışmalar var. Tabi bu etapta teşhisin nasıl konulduğu da pek değerli. Kimi merkezlerde hastalarla yüz yüze konuşularak, gerekli testleri yaparak teşhis koyarken, birtakım merkezler hastalara telefonla ulaşıyor yahut anket tekniğiyle teşhis koyuyorlar. Post covid, hastaların ömür kalitesini bozan bir durum” tabirlerini kullanıyor.

‘POST COVID MENENJİT VE DEMANSA YOL AÇABİLİYOR’

Türk Nöroloji Derneği üyesi ve Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Kısmı Lideri Şerefnur Öztürk ise ‘post covid’ periyodunu, “Covid-19 hastalığında epey önemli akciğer bulgularının yaşandığı bir akut devir var. Üçüncü haftadan daha sonraki periyoda ise su-akut periyot deniyor. Bir de kronik ‘post covid’ devir var ki; altı aya kadar uzayabiliyor. Çalışmalar da çoklukla bu altı ayı kapsıyor” kelamlarıyla anlattı.

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Kısmı Lideri Şerefnur Öztürk

Post covid periyodunda hastalarda meydana gelen belirtileri izlediklerini, bu süreçte bilhassa Demans semptomlarında artışlar yaşandığını söz eden Öztürk, karşılaştıkları semptom ve bulguları şöyle deklare etti:

“Covid-19 hastalığı başladıktan daha sonra akut devirde, akut periyodun gerektirdiği tedavileri alan hastalarda her türlü etkilenme ortaya çıkabiliyor. Koku, tat duyusunun kaybı neredeyse yüzde 60’lara kadar ulaşabiliyor. Akciğer tutulumları bu hastalarda kesinlikle oluyor, beyin vasküler yapılarında tutulum oluyor, bir daha beyin damar tıkanıkları ortaya çıkabiliyor. Direk beyin dokusu etkilenerek menenjite niye olabiliyor. Beynin olağan işleyişinin bozulması, hastaların algılama ve hatırlama seviyesinde, planlama yapma, konuşma seviyesinde bozukluklara niye olabiliyor. Bunun yanı sıra kaslarda fazlaca önemli tutulumlar; kas erimesi, ağrısı ortaya çıkabiliyor. Kişinin hareketsiz hale gelebileceği şiddetle oluşabilen hudut tutulumları olabiliyor; yüz felcine kadar gidiyor bu durum. Çok bir yorgunluk, uyku kalitesinde düşme, anksiyete, depresyon, tasa üzere psikiyatrik semptomları da epeyce sık nazaranbiliyoruz. Demans semptomlarında artışlara niye olabiliyor.”

‘COVİD-19’UN AĞIR GEÇİRİLMESİ POST COVİD BOZUKLUKLARI ARTIRIYOR’

Öztürk, kelamlarına şöyleki devam etti:

“Akut tedavi bittikten daha sonra (üç hafta) bu semptomların bir daha bir süre devam ettiğini görüyoruz lakin bizi daha hayli kaygılandıran bu semptomlardan kimilerinin (koku ve tat alma bozuklukları, uykusuzluk, bilişsel işlevlerde bozulmalar yani konsantrasyon kuvvetliğü, algılamada, hatırlamada zorluklar) devam edebiliyor olmasıdır. Burada bir fazlaca sistem işin ortasında. Hem bedenin virüse karşı başlattığı tepkinin hâlâ devam ediyor olması, virüsün tesirlerinin damarlarda deveranı bozacak tesirler yaratmış olması üzere niçinler bu kararı oluşturabiliyor. Virüsün uzun vadede nasıl tesiri olacağını çabucak hemen bilmiyoruz lakin akut periyottaki semptomların şiddetine bağlı olarak yorumlayabiliyoruz. Post covid bozuklukların ortaya çıkma oranı kişinin Covid-19’u ağır geçirmesi, hastanede uzun müddet kalmasıyla bir arada artabiliyor.”

Şikâyetleri hastalık daha sonrası uzayan bireylerin kesinlikle hastanelere başvurması gerektiğini belirten Öztürk, “Biz post covid devrini içeren olayların takibini yapıyoruz. Kalıcı, beynin olağan işleyişini bozabilecek demans, parkinson üzere biati süreçlerin başlamamasını diliyoruz. Şu anda bunları konuşmak için erken. Belirtisiz atlatılan Covid-19 olaylarında post covid süreci pek ortaya çıkmıyor. Covid-19’u ağır geçirmiş şahıslarda ilerleyen süreçlerde uzamış yorgunluk sendromu, uzamış uykusuzluk, tat ve koku alma bozuklukları, kas ağrıları devam ederse merkezlere müracaat yapabilirler” dedi.
 
Üst