Muhabir
New member
Son devirde yapılan anketlerin ortalamaları alındığında birinci seçimde mevcut durumu koruyacağı garantisi olmayan Erdoğan faiz indirimini en geç 2023’te gerçeklecek seçimler öncesi ekonomik büyümeyi, ihracatı ve ötürüsıyla istihdamı desteklemek ismine istiyor. Lakin Erdoğan’ın seçimler öncesinde faiz indirimlerinin ekonomiyi canlandıracağı görüşü yüksek enflasyon ve TL’deki bedel kaybı niçiniyle işe yarayacak üzere görünmüyor.
Reuters’ın görüşlerine başvurduğu tamamı iktisat profesörü olan 10’a yakın akademisyen de TCMB’nin faiz indiriminin piyasa faizlerini yükseltici tesirine dikkat çekerek istenilen ile kararın birbirinden çok farklı olduğunu belirtiyor.
Cumhurbaşkanlığına yakın kaynaklar, enflasyondaki yükseliş başta olmak üzere risklerine karşın indirimlerin iktisat için “gerekli” olduğunu savunurken akademisyenlere bakılırsa durum fazlaca farklı.
Merkez Bankası (TCMB) enflasyondaki yükselişe karşın Erdoğan’ın uzun müddettir istediği faiz indirimlerine Eylül’de 100 baz puan ile başladı. Ekonomistler siyaset faizinin sabit kalacağını kestirim ediyordu.
Cumhurbaşkanlığı, Erdoğan’ın faiz indirim talebine ait bir soruya haberin yazıldığı sırada çabucak hemen cevap vermedi. TCMB ise Erdoğan’ın faiz indirimi için baskı yapıp yapmadığı sorusunu yanıtlamadı.
TCMB FAİZ İNDİRİMİ İLE PİYASA FAİZLERİNİ YÜKSELTTİ
Faiz indirimi daha sonrası piyasanın dikkat çektiği en değerli ögelerden biri hem kısa tıpkı vakitte uzun vadeli tahvil faizlerinin bariz biçimde yükselmesi oldu.
Gösterge 10 yıllık tahvil getirisi TCMB karaırın akabinde yaklaşık 70 baz puan yükselişle yüzde 18.66’ya ulaştı. Benzeri biçimde kredilerin de yer aldığı pek epey fiyatlamada risk ölçümü için de kullanılan CDS 60 baz puan yükselişle 440 baz puana çıktı. Koç Üniversitesi İktisat Profesörü Selva Demiralp, piyasaların siyaset yapıcılara değerli bir sinyal verdiklerine işaret ederek, “Önemli olan ülkenin makroekonomik temelleri ve kırılganlıklarını gözeten uzun soluklu siyasetler üretebilmektir. Bu yapıldığı sürece uzun vadeli fiyatlamalar azalan riskleri ve enflasyon beklentilerini göz önünde bulundurur ve faizler aşağı iner” dedi.
“Uzun vadeli sonuçları göz gerisi edip günü kurtarmak için eldeki avuçtakini har vurup harman savuran siyasetler bir süre daha sonra kısa vadede de günü kurtaramaz hale gelir” diyen Demiralp, kelamlarını, “Şu anda Türkiye’de gözlemlediğimiz tam da bu” diye sürdürdü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 2002 yılında beri misyona geldiğinden beri yüksek büyümeyi en ön planda tuttu. Birinci 10 yılda Türkiye iktisadı her makro ölçüm cinsinden büyüdü gelişti zenginledi. Lakin 2012-2015 yılları içinde durum değişti 2015’ten pademi devrine ise güzelleşen göstergeler bozulmaya başladı. Türkiye yüzde 10 üzeri büyümeler yaşadıktan daha sonra 2018-2020 periyodunda hayli düşük düzeylerde büyüyebildi ve TL’deki paha kaybı ile pahalaşan ithalat vb gelişmelerle iktidarın birinci senelerında besbelli artan zenginleşme yerini halkın yoksullaşma hissine bıraktı.
pek hayli ekonomist bugün yüksek büyüme için kalıcı düşük faiz gerektiği konusunda hemfikir lakin kalıcı düşük faiz siyasetleri için ise evvel enflasyonu beklentileri denetim altına almak gerekiyor. Bu da ya bugünkü faizden daha yüksek bir faiz ya da birebir faizin daha uzun müddet yüksek tutulmasını gerektiriyor. Erken faiz indirimleri ise tersine bu amacı zora sokuyor.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ
Akdemisyenlerin dikkat çektiği bir öbür nokta ise enflasyon beklentileri. TCMB’nin enflasyon için gerçek para siyasetini gerektiği kadar uygulamayacağı istikametindeki yaygın inanç beklentiler kanalı ile daha yüksek enflasyona niye oluyor. Bu inanç sıkıntısını da birlikteinde getiriyor. Bunun tahlili için ise yasa değişikliği ile bankaya bir daha tam bağımsızlık kazandırmak gerekli. Zira akademisyenlere nazaran TCMB gereğince bağımsız ve kararlarını da bu niçinle yanlışsız alamıyor.
Öte yandan verilre bakıldığında para piyasalarında işlemcilerin kısa vadede faiz indirimlerin devamını öngörmelerine rağmen bir yıl ortasında faizlerin bir daha yüzde 18-18.5’e yükseleceği fiyatlanıyor.
TCMB PİYASA FAİZLERİNİN DENETİMİNİ KAYBETTİ
AKP’nin 2023 seçimleri öncesinde ranta krediye her ne değerine olursa olsun büyümeye gereksinim duyduğuna dikkat çeken Kadir Has Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Erinç Yeldan, “AKP iktisat yönetimi bir daha bir büyüme hikayesini her ne kıymetine olursa olsun kurgulama uğraşı ortasındadır. Bu gayretin kararınun ise daha da şiddetli dengesizlik ve derinleşecek bir döviz krizi olacağı açıktır” dedi ve ekledi:
“Bir diğer kusur ise güya iktisatta faizi belirleyen merci TCMB üzere bir algı yaratılıyor. Güya tüm yatırımcılar bankalar TCMB faizi ile çalışıyor üzere bir algı var lakin TCMB yalnızca 1 hafta repo fazini belirler. Piyasada ticari, tüketici kredisi üzere ekonomik göstergeler TCMB faizi, siyaset iç dış şoklar bunların bileşeni. TCMB faiz düşürdü fakat ticari kredilerde belirleyici olan uzun devirli faiz oranları yükseldi.”
Enflasyona odaklı para siyaseti uygulayan ve faiz artışlarına giden TCMB eski Lideri Naci Ağbal periyodunda yüzde 15.4 olan gösterge 10 yıllık tahvil faizi yüzde 13.5’e inmişti. Buna karşılık TCMB’nin geçen haftaki 100 puanlık faiz indiriminde ise 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik faiz yüzde 18’in altından yüzde 18.7’ye yükseldi.
pek fazlaca bankacı TCMB’nin bilhassa kısa vadeli faizleri denetim edemiyor olmasının risklerine de dikkat çekiyorlar. Akademisyenler dünyada tüm merkez bankalarının kısa vadeli faizleri belirleme kabiliyetini sorgulatmadıklarına dikkat çekiyorlar.
KREDİ FAİZLERİ ZORLAMA İLE DÜŞMEZ
Lakin pek fazlaca bankacı TCMB’nin iktisadi münasebetlerle açıklamakta zorlanılan faiz indiriminin özel bankaların firmalara verdikleri kredi faizlerini düşüremeyeceğini belirtiyor.
Bilkent Üniversitesi İktisat Kısım Lideri Refet Gürkaynak, “Eğer siyaset değişikliği ekonomik faaliyete takviye vereceği kanısıyla yapılıyorsa, bu bahiste iki yanlış var iseyım var; bu, enflasyonu düşürme muhtaçlığıyla çelişiyor. Ayrıyeten, faiz indiriminin büyümeyi hızlandıracağına dair temel var iseyım da yanlışsız değil. Zira siyasi ve ekonomik riskler için birinci sorun yüksek faizlerse, bunların hiç birini dengelemiyorsunuz” dedi ve ekledi:
“bu biçimde yaparak kimi firmalara ve hanehalklarına epeyce az yardım sağlayabilirsiniz, fakat muhtemelen o bile değil olmaz. kararın bir yansıması olan döviz kuru, ekonomik yönetişimin karmakarışık olduğunu ortaya koyuyor. Yüksek ithalat ve ayrıyeten şirketlerin artan dış borçları niçiniyle ihracat epeyce hudutlu reaksiyon veriyor. Özel bankalar ise bu biçimde bir durumda daha küçük bilançolarla çalışmak istiyor.”
Gerçekten özel bankalarda TCMB’nin faiz indiriminden bu yana kredi faizlerinde besbelli bir düşüş yapılacağına dair açıklama gelmedi. Yanılgı aksi tarafta açıklamalar da oldu. İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, geçtiğimiz hafta enflasyonla çabayı sıkı para siyasetiyle yapma konusunda başarılı olunamadığını belirterek, enflasyon düşmeden kredi maliyetlerinin düşemeyeceğini kaydetti. Ortan ticari kredi maliyetlerinin daha da düşmesi isteniyorsa kesinlikle bundan daha sonra enflasyonun da düşürülmesi gerektiğini söylemiş oldu.
FAİZ İNDİRİMİ İŞE YARAMAYACAKSA niye YAPILDI?
Erdoğan, yatırımların önünü açmak ismine her konuşmasında düşük faiz istediğini söylüyor. Türkiye iktisadı hali hazırda çift hanedeki işsizliği yalnızca sabit tutmak için bile yılda 1 milyon yeni iş yaratması gerekiyor. Bunun yanı sıra islamiyette faizin haram sayılması da kimilerine göre düşük faiz istekliliği için bir diğer niye.
Cumhurbaşkanlığına yakın bir yetkili, “TCMB’nin faiz sonucuna yönelik tenkitleri olabilir lakin kimi sıkıntı kararları almak lazım. Şu anda hem ihracatın artırılması hem istihdamın sağlanması hem yeni yatırımların önünün açılması için bu karar gerekiyordu. Olumsuz tesirleri olabilir ancak bu faydaların sağlanması için bu vakitte bu karar alınmalıydı” dedi.
Piyasalar faiz indiriminin devam etmesi halinde hayli kısa müddette faiz artışına ya da geçmişte uygulanan rezerv azaltıcı siyasetlere bir daha gereksinim duyulabileceğinden telaşlı. Bu kaygı ise TL’de besbelli bir paha kaybı yaratıyor.
Reuters’ın görüşlerine başvurduğu tamamı iktisat profesörü olan 10’a yakın akademisyen de TCMB’nin faiz indiriminin piyasa faizlerini yükseltici tesirine dikkat çekerek istenilen ile kararın birbirinden çok farklı olduğunu belirtiyor.
Cumhurbaşkanlığına yakın kaynaklar, enflasyondaki yükseliş başta olmak üzere risklerine karşın indirimlerin iktisat için “gerekli” olduğunu savunurken akademisyenlere bakılırsa durum fazlaca farklı.
Merkez Bankası (TCMB) enflasyondaki yükselişe karşın Erdoğan’ın uzun müddettir istediği faiz indirimlerine Eylül’de 100 baz puan ile başladı. Ekonomistler siyaset faizinin sabit kalacağını kestirim ediyordu.
Cumhurbaşkanlığı, Erdoğan’ın faiz indirim talebine ait bir soruya haberin yazıldığı sırada çabucak hemen cevap vermedi. TCMB ise Erdoğan’ın faiz indirimi için baskı yapıp yapmadığı sorusunu yanıtlamadı.
TCMB FAİZ İNDİRİMİ İLE PİYASA FAİZLERİNİ YÜKSELTTİ
Faiz indirimi daha sonrası piyasanın dikkat çektiği en değerli ögelerden biri hem kısa tıpkı vakitte uzun vadeli tahvil faizlerinin bariz biçimde yükselmesi oldu.
Gösterge 10 yıllık tahvil getirisi TCMB karaırın akabinde yaklaşık 70 baz puan yükselişle yüzde 18.66’ya ulaştı. Benzeri biçimde kredilerin de yer aldığı pek epey fiyatlamada risk ölçümü için de kullanılan CDS 60 baz puan yükselişle 440 baz puana çıktı. Koç Üniversitesi İktisat Profesörü Selva Demiralp, piyasaların siyaset yapıcılara değerli bir sinyal verdiklerine işaret ederek, “Önemli olan ülkenin makroekonomik temelleri ve kırılganlıklarını gözeten uzun soluklu siyasetler üretebilmektir. Bu yapıldığı sürece uzun vadeli fiyatlamalar azalan riskleri ve enflasyon beklentilerini göz önünde bulundurur ve faizler aşağı iner” dedi.
“Uzun vadeli sonuçları göz gerisi edip günü kurtarmak için eldeki avuçtakini har vurup harman savuran siyasetler bir süre daha sonra kısa vadede de günü kurtaramaz hale gelir” diyen Demiralp, kelamlarını, “Şu anda Türkiye’de gözlemlediğimiz tam da bu” diye sürdürdü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan 2002 yılında beri misyona geldiğinden beri yüksek büyümeyi en ön planda tuttu. Birinci 10 yılda Türkiye iktisadı her makro ölçüm cinsinden büyüdü gelişti zenginledi. Lakin 2012-2015 yılları içinde durum değişti 2015’ten pademi devrine ise güzelleşen göstergeler bozulmaya başladı. Türkiye yüzde 10 üzeri büyümeler yaşadıktan daha sonra 2018-2020 periyodunda hayli düşük düzeylerde büyüyebildi ve TL’deki paha kaybı ile pahalaşan ithalat vb gelişmelerle iktidarın birinci senelerında besbelli artan zenginleşme yerini halkın yoksullaşma hissine bıraktı.
pek hayli ekonomist bugün yüksek büyüme için kalıcı düşük faiz gerektiği konusunda hemfikir lakin kalıcı düşük faiz siyasetleri için ise evvel enflasyonu beklentileri denetim altına almak gerekiyor. Bu da ya bugünkü faizden daha yüksek bir faiz ya da birebir faizin daha uzun müddet yüksek tutulmasını gerektiriyor. Erken faiz indirimleri ise tersine bu amacı zora sokuyor.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ
Akdemisyenlerin dikkat çektiği bir öbür nokta ise enflasyon beklentileri. TCMB’nin enflasyon için gerçek para siyasetini gerektiği kadar uygulamayacağı istikametindeki yaygın inanç beklentiler kanalı ile daha yüksek enflasyona niye oluyor. Bu inanç sıkıntısını da birlikteinde getiriyor. Bunun tahlili için ise yasa değişikliği ile bankaya bir daha tam bağımsızlık kazandırmak gerekli. Zira akademisyenlere nazaran TCMB gereğince bağımsız ve kararlarını da bu niçinle yanlışsız alamıyor.
Öte yandan verilre bakıldığında para piyasalarında işlemcilerin kısa vadede faiz indirimlerin devamını öngörmelerine rağmen bir yıl ortasında faizlerin bir daha yüzde 18-18.5’e yükseleceği fiyatlanıyor.
TCMB PİYASA FAİZLERİNİN DENETİMİNİ KAYBETTİ
AKP’nin 2023 seçimleri öncesinde ranta krediye her ne değerine olursa olsun büyümeye gereksinim duyduğuna dikkat çeken Kadir Has Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Erinç Yeldan, “AKP iktisat yönetimi bir daha bir büyüme hikayesini her ne kıymetine olursa olsun kurgulama uğraşı ortasındadır. Bu gayretin kararınun ise daha da şiddetli dengesizlik ve derinleşecek bir döviz krizi olacağı açıktır” dedi ve ekledi:
“Bir diğer kusur ise güya iktisatta faizi belirleyen merci TCMB üzere bir algı yaratılıyor. Güya tüm yatırımcılar bankalar TCMB faizi ile çalışıyor üzere bir algı var lakin TCMB yalnızca 1 hafta repo fazini belirler. Piyasada ticari, tüketici kredisi üzere ekonomik göstergeler TCMB faizi, siyaset iç dış şoklar bunların bileşeni. TCMB faiz düşürdü fakat ticari kredilerde belirleyici olan uzun devirli faiz oranları yükseldi.”
Enflasyona odaklı para siyaseti uygulayan ve faiz artışlarına giden TCMB eski Lideri Naci Ağbal periyodunda yüzde 15.4 olan gösterge 10 yıllık tahvil faizi yüzde 13.5’e inmişti. Buna karşılık TCMB’nin geçen haftaki 100 puanlık faiz indiriminde ise 10 yıllık gösterge tahvilde bileşik faiz yüzde 18’in altından yüzde 18.7’ye yükseldi.
pek fazlaca bankacı TCMB’nin bilhassa kısa vadeli faizleri denetim edemiyor olmasının risklerine de dikkat çekiyorlar. Akademisyenler dünyada tüm merkez bankalarının kısa vadeli faizleri belirleme kabiliyetini sorgulatmadıklarına dikkat çekiyorlar.
KREDİ FAİZLERİ ZORLAMA İLE DÜŞMEZ
Lakin pek fazlaca bankacı TCMB’nin iktisadi münasebetlerle açıklamakta zorlanılan faiz indiriminin özel bankaların firmalara verdikleri kredi faizlerini düşüremeyeceğini belirtiyor.
Bilkent Üniversitesi İktisat Kısım Lideri Refet Gürkaynak, “Eğer siyaset değişikliği ekonomik faaliyete takviye vereceği kanısıyla yapılıyorsa, bu bahiste iki yanlış var iseyım var; bu, enflasyonu düşürme muhtaçlığıyla çelişiyor. Ayrıyeten, faiz indiriminin büyümeyi hızlandıracağına dair temel var iseyım da yanlışsız değil. Zira siyasi ve ekonomik riskler için birinci sorun yüksek faizlerse, bunların hiç birini dengelemiyorsunuz” dedi ve ekledi:
“bu biçimde yaparak kimi firmalara ve hanehalklarına epeyce az yardım sağlayabilirsiniz, fakat muhtemelen o bile değil olmaz. kararın bir yansıması olan döviz kuru, ekonomik yönetişimin karmakarışık olduğunu ortaya koyuyor. Yüksek ithalat ve ayrıyeten şirketlerin artan dış borçları niçiniyle ihracat epeyce hudutlu reaksiyon veriyor. Özel bankalar ise bu biçimde bir durumda daha küçük bilançolarla çalışmak istiyor.”
Gerçekten özel bankalarda TCMB’nin faiz indiriminden bu yana kredi faizlerinde besbelli bir düşüş yapılacağına dair açıklama gelmedi. Yanılgı aksi tarafta açıklamalar da oldu. İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, geçtiğimiz hafta enflasyonla çabayı sıkı para siyasetiyle yapma konusunda başarılı olunamadığını belirterek, enflasyon düşmeden kredi maliyetlerinin düşemeyeceğini kaydetti. Ortan ticari kredi maliyetlerinin daha da düşmesi isteniyorsa kesinlikle bundan daha sonra enflasyonun da düşürülmesi gerektiğini söylemiş oldu.
FAİZ İNDİRİMİ İŞE YARAMAYACAKSA niye YAPILDI?
Erdoğan, yatırımların önünü açmak ismine her konuşmasında düşük faiz istediğini söylüyor. Türkiye iktisadı hali hazırda çift hanedeki işsizliği yalnızca sabit tutmak için bile yılda 1 milyon yeni iş yaratması gerekiyor. Bunun yanı sıra islamiyette faizin haram sayılması da kimilerine göre düşük faiz istekliliği için bir diğer niye.
Cumhurbaşkanlığına yakın bir yetkili, “TCMB’nin faiz sonucuna yönelik tenkitleri olabilir lakin kimi sıkıntı kararları almak lazım. Şu anda hem ihracatın artırılması hem istihdamın sağlanması hem yeni yatırımların önünün açılması için bu karar gerekiyordu. Olumsuz tesirleri olabilir ancak bu faydaların sağlanması için bu vakitte bu karar alınmalıydı” dedi.
Piyasalar faiz indiriminin devam etmesi halinde hayli kısa müddette faiz artışına ya da geçmişte uygulanan rezerv azaltıcı siyasetlere bir daha gereksinim duyulabileceğinden telaşlı. Bu kaygı ise TL’de besbelli bir paha kaybı yaratıyor.