Muhabir
New member
Getty Images
Taliban’ın Afganistan’da denetimi ele geçirmesi ve 15 Ağustos’ta başşehir Kabil’e girmesi daha sonrası birfazlaca ülke, hem kendi vatandaşlarını tıpkı vakitte kendileri için çalışan ve tehdit altında olan Afganları tahliye ediyor.
Cuma günü Kabil’den kalkan bir uçakta da onlarca yardım vazifelisi ve istekli de vardı.
ABD’nin tam çekilme için verdiği son tarih 31 Ağustos. Taliban da bu tarihe kadar çekilme ve tahliyelerin bitmesi gerektiğini; daha sonrasında “neticeleri olacağını” duyurdu.
Şu an için tahliyelerde Taliban, NATO güçleriyle işbirliği yapıyor üzere görünüyor.
Fakat 31 Ağustos daha sonrası insani yardım kuruluşları, milletlerarası siyasi ve ekonomik temelli kuruluşların ve 20 yıldır ülkede varlığını koruyan ülkelerin ne yapacağı hâlâ bilinmeyen.
Taliban’la resmen bağlantı mi kurmalı yoksa bu kadar yıldır yapılan yatırımları ve 38 milyon Afganı geride bırakıp çıkmalı mı?
15 Ağustos daha sonrası birinci defa canlı yayında memleketler arası basından temsilcilerin de katıldığı bir basın toplantısı düzenleyen; bayan hakları ve basın özgürlüğü konusunda biraz daha yumuşak olabileceğine dair iletiler vermeye çalışan Taliban, ABD işgali öncesi yani 1996-2001 ortası fazlaca sert yasaklar ve şiddet içerikli uygulamalarla ülkenin büyük kısmını yönetmiş; burka giymeyen bayanları yabanî hallerde cezalandırmış; biroldukca katliam ve çatışmaya imza atmıştı.
Bu sebeple biroldukcaları Taliban’ın değişebileceğine inanmıyor. Taliban da şeriat kurallarını uygulamaya devam edeceğini açıkça söylüyor.
Reuters haber ajansına konuşan Stanford Üniversitesi’nden tarih profesörü Robert Crews, memleketler arası kuruluşlar için bu durumun bir önemli bir ikilem olduğu görüşünde:
“Eğer bir devlet hastanesinde yardım gorevlisiyseniz, meşruiyeti önemli biçimde sorgulanan bir rejime hizmet ediyorsunuz demektir. Pekala herkes bırakıp giderse devlet çöker mi?”
Afganistan’ın bütçesinin yüzde 70’inden çoksı milletlerarası bağışçılar, bilhassa de ABD Milletlerarası Kalkınma Ajansı (USAID) tarafınca fonlanıyor.
Afganistan’da 2015-2016 yılları ortası büyükelçilik yapan ve şu an Cohen Group danışmanlık şirketinde çalışan Michael McKinley, “Taliban da yurt haricinden fonlara gereksinim duyacak. Doğal 1996-2001 içinde olduğu üzere, hükümeti minimal bir biçimde yönetmeye karar vermezlerse… Uyuşturucu ticaretinin onları idarede tutmaya yetecek bir gelir kaynağı olmadığını gördük” diyor.
Kimi uzmanlar, Taliban’la bağlantı kurmak ve işbirliği yapmak başarılamazsa bunun sonuçlarının fazlaca daha büyük krizlere yol açacağı görüşünde.
Washington’daki Stratejik ve Milletlerarası Çalışmalar Merkezi’nden Daniel Runde, 1979-1989 içindeki Sovyetlerin Afganistan’ı işgalini hatırlatıyor:
“Fişi çekip çıkmak için dayanılmaz bir istek olacaktır. Ancak bunu 1989’da yaptık ve yalnızca iki yıl daha sonra 11 Eylül taarruzları yapıldı.”
Milyarlarca dolar yatırım yapıldı
Hem yabancı güçler birebir vakitte yardım kuruluşları, yaklaşık 10 gündür binlerce çalışanını tahliye etmeye çalışıyor.
Fakat bunları yaparken çoktan başlamış fakat sallantıda kalmış olan milyarlarca dolarlık projeyi de geride, Afganistan bir daha İnşa Emanet Fonu’nda.
Afgan bir daha İnşa Generali’nin Özel Araştırmacısı’nın 30 Temmuz tarihindeki raporuna nazaran ABD, 2002’den bu yana ülkeye 145 milyar dolarlık yatırım yaptı.
Dünya Bankası da faal 27 proje için 2 milyar dolarlık hibe yapıyor.
Cuma günü Pakistan’da İslamabad’a inen bir Kabil tahliye uçağında, biroldukça Dünya Bankası çalışanı vardı. Hem çalışanlar, hem kendilerine takviye veren mahallî Afgan kontratlı işçi tıpkı vakitte tümünün aileleri bu uçakla Afganistan’dan çıkarıldı.
Lider David Malpass, “Afganistan’daki kalkınma için yaptığımız çalışmalar bölge için kritik değerde. Umarım ülke tekrar istikrara kavuştuğunda bir daha gidip orada çalışma bahtımız olur” diyor.
Afganistan’da kapsamlı operasyonları olan Asya Kalkınma Bankası da, ülkedeki “ekonomik ve toplumsal kalkınmayı destekleme tarafındaki bağlılıklarını” sürdürecekleri açıklamasında bulundu.
1 Şubat’ta askeri darbe ile sarsılan Myanmar’da da Afganistan’daki durum ile paralellikler var. Dünya Bankası ve Milletlerarası Para Fonu (IMF) buradaki tüm projelerini ve yaptığı ödemeleri durdurdu. Koronavirüs olaylarının ülkede giderek artıyor bulunmasına rağmen da dondurulan bu süreçler devam ettirilmedi.
ABD’nin yüklü olarak paylarını elinde bulundurduğu iki kurum da, ani hükümet değişiklikleri durumunda üyeliklerinin gerektirdiği biçimde davrandıkları açıklamasını yaptı.
Üyelerinin Afgan hükümetini tanıyıp tanımadığı konusunda net bir açıklama yapmayan IMF, Pazartesi günü yeni mali rezervlerine eklediği 440 milyon da dahil fon kaynaklarına Afganistan’ın erişimini durdurdu.
ABD’de ise dev toplumsal medya şirketleri ve doğal kaynak şirketleri dahil fazlaca sayıda kurum Taliban ile hangi seviyede temaslar kuracakları konusunda bölünmüş durumda. Memleketler arası toplumda da örgütün hangi kategoride sayıldığı hala muğlak.
Taliban’ın başkanlarından gelen açıklamalara bakarak örgütün “dışarıya verdiği izlenim” üzerinden kıymetlendirme yapmak durumunda kalacaklarını söyleyen CSIS’den Runde de, “Bu mevzuda önemli olduklarını kanıtlamalılar” diyor.
2011-2012 yılları içinde ABD’nin Afganistan’daki büyükelçisi olarak nazaranv yapan ve ABD’nin ülkeden askerlerini çekmesini açıkça eleştiren Ryan Crocker , Taliban’a güvenmenin seçenekler dahilinde olmaması gerektiği yorumunu yapıyor.
Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı için bir blog yazısı kaleme alan Crocker, “Taliban denetimi bir daha eline geçirdi ve El Esaslı müttefiklerini de yanlarına çekeceklerdir. Bu var iseyımlara dayalı bir güvenlik tehdidi değil. Bu kümeler 9 Eylül taarruzlarının gerisindeydi ve ortadaki vakitte daha güzel ve kibar insanlara dönüşmediler” diyor.
Taliban’ın Afganistan’da denetimi ele geçirmesi ve 15 Ağustos’ta başşehir Kabil’e girmesi daha sonrası birfazlaca ülke, hem kendi vatandaşlarını tıpkı vakitte kendileri için çalışan ve tehdit altında olan Afganları tahliye ediyor.
Cuma günü Kabil’den kalkan bir uçakta da onlarca yardım vazifelisi ve istekli de vardı.
ABD’nin tam çekilme için verdiği son tarih 31 Ağustos. Taliban da bu tarihe kadar çekilme ve tahliyelerin bitmesi gerektiğini; daha sonrasında “neticeleri olacağını” duyurdu.
Şu an için tahliyelerde Taliban, NATO güçleriyle işbirliği yapıyor üzere görünüyor.
Fakat 31 Ağustos daha sonrası insani yardım kuruluşları, milletlerarası siyasi ve ekonomik temelli kuruluşların ve 20 yıldır ülkede varlığını koruyan ülkelerin ne yapacağı hâlâ bilinmeyen.
Taliban’la resmen bağlantı mi kurmalı yoksa bu kadar yıldır yapılan yatırımları ve 38 milyon Afganı geride bırakıp çıkmalı mı?
15 Ağustos daha sonrası birinci defa canlı yayında memleketler arası basından temsilcilerin de katıldığı bir basın toplantısı düzenleyen; bayan hakları ve basın özgürlüğü konusunda biraz daha yumuşak olabileceğine dair iletiler vermeye çalışan Taliban, ABD işgali öncesi yani 1996-2001 ortası fazlaca sert yasaklar ve şiddet içerikli uygulamalarla ülkenin büyük kısmını yönetmiş; burka giymeyen bayanları yabanî hallerde cezalandırmış; biroldukca katliam ve çatışmaya imza atmıştı.
Bu sebeple biroldukcaları Taliban’ın değişebileceğine inanmıyor. Taliban da şeriat kurallarını uygulamaya devam edeceğini açıkça söylüyor.
Reuters haber ajansına konuşan Stanford Üniversitesi’nden tarih profesörü Robert Crews, memleketler arası kuruluşlar için bu durumun bir önemli bir ikilem olduğu görüşünde:
“Eğer bir devlet hastanesinde yardım gorevlisiyseniz, meşruiyeti önemli biçimde sorgulanan bir rejime hizmet ediyorsunuz demektir. Pekala herkes bırakıp giderse devlet çöker mi?”
Afganistan’ın bütçesinin yüzde 70’inden çoksı milletlerarası bağışçılar, bilhassa de ABD Milletlerarası Kalkınma Ajansı (USAID) tarafınca fonlanıyor.
Afganistan’da 2015-2016 yılları ortası büyükelçilik yapan ve şu an Cohen Group danışmanlık şirketinde çalışan Michael McKinley, “Taliban da yurt haricinden fonlara gereksinim duyacak. Doğal 1996-2001 içinde olduğu üzere, hükümeti minimal bir biçimde yönetmeye karar vermezlerse… Uyuşturucu ticaretinin onları idarede tutmaya yetecek bir gelir kaynağı olmadığını gördük” diyor.
Kimi uzmanlar, Taliban’la bağlantı kurmak ve işbirliği yapmak başarılamazsa bunun sonuçlarının fazlaca daha büyük krizlere yol açacağı görüşünde.
Washington’daki Stratejik ve Milletlerarası Çalışmalar Merkezi’nden Daniel Runde, 1979-1989 içindeki Sovyetlerin Afganistan’ı işgalini hatırlatıyor:
“Fişi çekip çıkmak için dayanılmaz bir istek olacaktır. Ancak bunu 1989’da yaptık ve yalnızca iki yıl daha sonra 11 Eylül taarruzları yapıldı.”
Milyarlarca dolar yatırım yapıldı
Hem yabancı güçler birebir vakitte yardım kuruluşları, yaklaşık 10 gündür binlerce çalışanını tahliye etmeye çalışıyor.
Fakat bunları yaparken çoktan başlamış fakat sallantıda kalmış olan milyarlarca dolarlık projeyi de geride, Afganistan bir daha İnşa Emanet Fonu’nda.
Afgan bir daha İnşa Generali’nin Özel Araştırmacısı’nın 30 Temmuz tarihindeki raporuna nazaran ABD, 2002’den bu yana ülkeye 145 milyar dolarlık yatırım yaptı.
Dünya Bankası da faal 27 proje için 2 milyar dolarlık hibe yapıyor.
Cuma günü Pakistan’da İslamabad’a inen bir Kabil tahliye uçağında, biroldukça Dünya Bankası çalışanı vardı. Hem çalışanlar, hem kendilerine takviye veren mahallî Afgan kontratlı işçi tıpkı vakitte tümünün aileleri bu uçakla Afganistan’dan çıkarıldı.
Lider David Malpass, “Afganistan’daki kalkınma için yaptığımız çalışmalar bölge için kritik değerde. Umarım ülke tekrar istikrara kavuştuğunda bir daha gidip orada çalışma bahtımız olur” diyor.
Afganistan’da kapsamlı operasyonları olan Asya Kalkınma Bankası da, ülkedeki “ekonomik ve toplumsal kalkınmayı destekleme tarafındaki bağlılıklarını” sürdürecekleri açıklamasında bulundu.
1 Şubat’ta askeri darbe ile sarsılan Myanmar’da da Afganistan’daki durum ile paralellikler var. Dünya Bankası ve Milletlerarası Para Fonu (IMF) buradaki tüm projelerini ve yaptığı ödemeleri durdurdu. Koronavirüs olaylarının ülkede giderek artıyor bulunmasına rağmen da dondurulan bu süreçler devam ettirilmedi.
ABD’nin yüklü olarak paylarını elinde bulundurduğu iki kurum da, ani hükümet değişiklikleri durumunda üyeliklerinin gerektirdiği biçimde davrandıkları açıklamasını yaptı.
Üyelerinin Afgan hükümetini tanıyıp tanımadığı konusunda net bir açıklama yapmayan IMF, Pazartesi günü yeni mali rezervlerine eklediği 440 milyon da dahil fon kaynaklarına Afganistan’ın erişimini durdurdu.
ABD’de ise dev toplumsal medya şirketleri ve doğal kaynak şirketleri dahil fazlaca sayıda kurum Taliban ile hangi seviyede temaslar kuracakları konusunda bölünmüş durumda. Memleketler arası toplumda da örgütün hangi kategoride sayıldığı hala muğlak.
Taliban’ın başkanlarından gelen açıklamalara bakarak örgütün “dışarıya verdiği izlenim” üzerinden kıymetlendirme yapmak durumunda kalacaklarını söyleyen CSIS’den Runde de, “Bu mevzuda önemli olduklarını kanıtlamalılar” diyor.
2011-2012 yılları içinde ABD’nin Afganistan’daki büyükelçisi olarak nazaranv yapan ve ABD’nin ülkeden askerlerini çekmesini açıkça eleştiren Ryan Crocker , Taliban’a güvenmenin seçenekler dahilinde olmaması gerektiği yorumunu yapıyor.
Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı için bir blog yazısı kaleme alan Crocker, “Taliban denetimi bir daha eline geçirdi ve El Esaslı müttefiklerini de yanlarına çekeceklerdir. Bu var iseyımlara dayalı bir güvenlik tehdidi değil. Bu kümeler 9 Eylül taarruzlarının gerisindeydi ve ortadaki vakitte daha güzel ve kibar insanlara dönüşmediler” diyor.