Muhabir
New member
Başşehir Kabil dahil olmak üzere, ülkenin tamamını büyük oranda denetimi altına alan Taliban, yakın vakitte yeni bir “kapsamlı İslami hükümet” kuracağını deklare etti.
Taliban’ın önde gelen başkanlarından Molla Abdulgani Birader, başşehir Kabil’e giderek hükümet kurma çalışmalarına başladı.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden kaçmasıyla çöken idare, yerini Taliban’ın şekillendireceği bir yapıya bırakacak. Bu noktada gözler Taliban’ın kritik kararlarını alacak üst seviye isimlerine çevrildi.
AA’dan Bilal Güler’in haberine göre, Taliban yapılanmasında başkan haricinde, 26 kişilik Liderlik Şurası ve bakanlar konseyi üzere işleyen çeşitli kurullar bulunuyor.
Taliban’ın kurucusu ve uzun yıllar kümesi yöneten Molla Ömer’in ömrünü kaybetmesinin akabinde idarede 6 kişi öne çıkıyor.
KURUCU MOLLA ÖMER PERİYODUNDA TALİBAN
Molla Ömer, Taliban’ı Eylül 1994’te, ülkenin güneyindeki Kandahar vilayetinde 50 medrese öğrencisiyle kurdu. Kısa müddette geniş taraftar kitlesi bulan Taliban, periyodun Afganistan hükümeti ve öteki silahlı kümeler karşısında üstün pozisyona geldi.
Taliban, birinci vakit içinderda 1994’te en çok taraftar kitlesi topladığı vilayetlerden olan Kandahar’ı denetimi altına aldı. 1996’da başşehir Kabil’i ele geçiren Taliban, 2001’deki ABD işgaline kadar ülkenin yaklaşık yüzde 90’ını yönetti.
İşgal daha sonrası Taliban, NATO ve yeni kurulan Afgan hükümetine karşı gerilla savaşı başlattı. Molla Ömer ise saklanarak vefatına kadar Taliban’ı yönetmeye devam etti.
1960’ta Kandahar’da doğan Molla Ömer’in, 23 Nisan 2013’te Pakistan’ın Karaçi kentindeki bir hastanede tüberkülozdan öldüğü ortaya çıktı. Mevti, 2 yıl daha sonra oğlu Molla Yakup tarafınca doğrulandı.
İşte, Taliban’ın önde gelen 6 yöneticisi
1) MOLLA HİBETULLAH AHUNDZADE
Evvelki Taliban önderi Molla Ahtar Muhammed Mansur’un ABD’nin düzenlediği bir drone atağında öldürülmesinin akabinde 25 Mayıs 2016’da Taliban liderliğine Molla Hibetullah Ahundzade seçildi.
1980’lerde Sovyet işgaline karşı savaşan kümelere katılan 60 yaşındaki Ahundzade, Molla Mansur’un yardımcılığı bakılırsavini yürütüyordu.
Ahundzade’nin Mayıs 2016’da ortadan kaybbulunmasına kadar 15 yıl boyunca Pakistan’ın Afganistan hududuna yakın bir köyde din dersleri ve vaazlar verdiği söz ediliyor.
Şu an Taliban’ın en yetkili otoritesi olarak bilinen Ahundzade’nin nerede olduğu bilinmiyor.
2020’de Amerikan Foreign Policy mecmuasında yayımlanan habere nazaran, Ahundzade’nin yeni tip koronavirüsten (Kovid-19) ömrünü kaybettiği sav edilirken; bu tez Taliban tarafınca reddedildi.
Ahundzade’nin yaygın olarak bilinen ve Taliban tarafınca yayınlanan tek bir fotoğrafı bulunuyor. Taliban önderi, daha evvel kümenin yargı sisteminin baş yargıcı olarak çalışıyordu.
2) MOLLA ABDULGANİ BİRADER
1968’de Uruzgan vilayetinde doğan Birader, ABD işgali daha sonrası Afganistan Cumhurbaşkanı olan Hamid Karzai ile tıpkı aşirete mensup.
İşgal daha sonrası NATO kuvvetlerine karşı başlatılan gerilla savaşının değerli bir figürü olan Birader, Molla Ömer’in en çok güvendiği şahıslardan biri olarak kabul ediliyor.
Birader’in Molla Ömer’in kız kardeşiyle evli olduğu ve Ömer’in kendisine “kardeş” manasına gelen “Birader” unvanını verdiği belirtiliyor.
Taliban’ın 4 kurucusundan biri olan Birader, Taliban başkanı Ahundze’nin yardımcılığı vazifesini sürdürmesinin yanında hem de kümenin siyasi işlerinden sorumlu en üst seviye yöneticisi pozisyonunda.
Pakistan’ın güneyindeki Karaçi kentinde 2010’da güvenlik güçlerince yakalanan Birader, ABD ile sürdürülen barış görüşmelerine katkısı olacağı niyetiyle, eski ABD Lideri Donald Trump’ın talebi doğrultusunda, 2018’de özgür bırakıldı.
Birader, kümenin son senelerdaki diplomatik ve askeri siyasetlerindeki tesirli rolü niçiniyle memleketler arası topluluğun ismini sıkça duyduğu Taliban önderi oldu.
ABD ile Taliban içinde imzalanan barış muahedesine Taliban ismine Molla Birader imza atarken, müzakerelerde biroldukca devlet adamıyla üst seviye görüşmeler gerçekleştirdi.
Ocak 2019’dan bu yana Taliban’ın Doha’daki siyasi ofisinin başkanlığını yürüten Birader, ABD-Taliban barış mutabakatı kapsamında 3 Mart 2020’de Trump ile telefonda görüşerek, bir ABD lideriyle görüşen birinci Taliban yöneticisi oldu.
Ayrıyeten eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Eylül 2020’de Katar’da görüşen Birader, burada sürdürülen müzakereler haricinde Çin, Moskova ve Tahran’da da diplomatik temaslarda bulunmuştu.
Birader, Kabil’in Taliban’ın denetimine girmesinden kısa mühlet daha sonra öteki üst seviye küme üyeleriyle kameralar karşısına geçmiş, Afganistan’ı yönetirken izleyecekleri siyasetlere dair birinci basın açıklamasını yapmıştı. Birader, burada yaptığı açıklamada, Afganistan’ı denetim altına alma maksadına bu kadar çabuk ulaşacaklarını beklemediklerini söylemişti.
3) MOLLA ABDUL HAKİM
Taliban’ın müzakere heyetinin lideri olan Abdul Yargıç’ın, kümenin önderi Ahundzade’nin en hayli güvendiği isimlerden olduğu belirtiliyor.
Abdul Hakim, müzakerelerde yardımcılığı bakılırsavini yürüten Şir Muhammed Abbas Stanikzai ile 2014’te Guantanamo’daki ABD hapishanesinden mahkum takası kapsamında özgür bırakıldı. Müzakere heyetinin lideri olarak atanmadan evvel Taliban’ın yargı sisteminden sorumlu başyargıcıydı. Bu vazifeye atanana kadar tanınan bir isim değildi.
Pakistan’ın Afganistan sonuna yakın Kuetta kentindeki medreselerde dersler verdiği ve Taliban üyelerince hürmet görülen birisi olarak biliniyor.
4) ŞİR MUHAMMED ABBAS STANİKZAİ
Stanikzai, Taliban 2001’de devrilmedilk evvel hükümette eski bir bakan yardımcısı olarak vazife yapıyordu. Yaklaşık 10 yıldır Doha’da yaşayan Stanikzai, 2015’te Taliban’ın Doha’daki siyasi ofisinin lideri oldu.
Afgan hükümeti ile yürütülen müzakerelerde yer alan Stanikzai, Taliban’ın kimi ülkelere yaptığı ziyaretlerde de yer aldı.
Stanikzai, başlangıçta Taliban’ın müzakere grubunun başına atanmıştı lakin müzakerelerin başlangıcından birkaç gün evvel Taliban idaresi, onu Molla Abdul Yargıç’ın yardımcısı olarak atadı.
5) MOLLA MUHAMMED YAKUP
Taliban’ın kurucusu Molla Ömer’in oğlu olan Molla Yakup, kümenin Afganistan’daki askeri operasyonlarını yönetiyor.
Evvelki Taliban önderi Molla Mensur’un vefatının akabinde Taliban liderliğinin kendisine teklif edildiği fakat bunu yaşının genç olması ve askeri tecrübesinin eksik olmasından dolayı reddettiği söz ediliyor.
31 yaşındaki Molla Muhammed Yakup’un, babasının ölümündilk evvel tanınırlığı da düşüktü.
Molla Ahtar Muhammed Mansur’un Taliban liderliğine seçilmesi ile Molla Ömer’in ailesi ve Taliban içinde liderlik krizi çıkmıştı. Molla Ömer’in oğlu Molla Yakup ve kardeşi Molla Abdul Mennan, Taliban’da kıymetli pozisyonlara getirilmişti. Bu atamalarla liderlik krizinin bitmiş olduği yorumları yapılmıştı.
Yakup, beraberinde Taliban başkanı Ahundzade’nin yardımcılığı nazaranvini yürütüyor.
6) SİRACEDDİN HAKKANİ
Siraceddin Hakkani, Afganistan’ın Sovyet işgali altında olduğu devirde ABD tarafınca desteklenen direnişçi Hakkani Kümesi’nin kurucusu Celaleddin Hakkani’nin oğlu.
Hakkani, babasının kurduğu kümenin şu anki başkanı pozisyonunda.
1995’te Taliban’a katılan Hakkani Kümesi, Pakistan-Afganistan sonu boyunca Taliban’ın ekonomik ve askeri varlıklarını yönetiyor.
Hakkani Kümesi’nin Afganistan’a intihar bombacıları temin ettiği belirtilerken; küme, ülkedeki kimi yüksek seviyeli bombalı ataklardan sorumlu tutuluyor.
2008’de Kabil’in lüks otellerinden birine yapılan baskın ve devrin Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai’ye yönelik suikast teşebbüsüyle Hindistan’ın Kabil elçiliğine yapılan bombalı hücumlar, bu suçlamalardan kimileri içinde gösteriliyor.
Hakkani’nin 45-50’li yaşlarının başında olduğu belirtilerken, nerede olduğu ise bilinmiyor.
FBI, daha evvel Hakkani’nin tutuklanmasını sağlayacak bilgiyi verene 5 milyon dolara kadar ödül vereceğini duyurdu.
Hakkani’nin “küresel terörist” olduğunu belirten FBI, Pakistan’ın Kuzey Veziristan bölgesinde olduğunu iddia ettiklerini açıklamıştı.
Siraceddin Hakkani de Taliban başkanı Ahundzade’nin yardımcılığı bakılırsavini yürütüyor.
LİDERLİK ŞURASI, EN ÜST SEVİYE İDARE ORGANI
Taliban yapılanmasında, hem de önderin çabucak altında 26 üyeli Rehberi Şurası (Liderlik Şurası) bulunuyor. Tüm askeri ve siyasi kararlar burada alınıyor.
Kümenin yapılanmasında; askeri, istihbarat, siyasi, ekonomik olmak üzere farklı alanlarda bakanlar heyeti üzere işleyen kurullar da bulunuyor.
Taliban’ın önde gelen başkanlarından Molla Abdulgani Birader, başşehir Kabil’e giderek hükümet kurma çalışmalarına başladı.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeden kaçmasıyla çöken idare, yerini Taliban’ın şekillendireceği bir yapıya bırakacak. Bu noktada gözler Taliban’ın kritik kararlarını alacak üst seviye isimlerine çevrildi.
AA’dan Bilal Güler’in haberine göre, Taliban yapılanmasında başkan haricinde, 26 kişilik Liderlik Şurası ve bakanlar konseyi üzere işleyen çeşitli kurullar bulunuyor.
Taliban’ın kurucusu ve uzun yıllar kümesi yöneten Molla Ömer’in ömrünü kaybetmesinin akabinde idarede 6 kişi öne çıkıyor.
KURUCU MOLLA ÖMER PERİYODUNDA TALİBAN
Molla Ömer, Taliban’ı Eylül 1994’te, ülkenin güneyindeki Kandahar vilayetinde 50 medrese öğrencisiyle kurdu. Kısa müddette geniş taraftar kitlesi bulan Taliban, periyodun Afganistan hükümeti ve öteki silahlı kümeler karşısında üstün pozisyona geldi.
Taliban, birinci vakit içinderda 1994’te en çok taraftar kitlesi topladığı vilayetlerden olan Kandahar’ı denetimi altına aldı. 1996’da başşehir Kabil’i ele geçiren Taliban, 2001’deki ABD işgaline kadar ülkenin yaklaşık yüzde 90’ını yönetti.
İşgal daha sonrası Taliban, NATO ve yeni kurulan Afgan hükümetine karşı gerilla savaşı başlattı. Molla Ömer ise saklanarak vefatına kadar Taliban’ı yönetmeye devam etti.
1960’ta Kandahar’da doğan Molla Ömer’in, 23 Nisan 2013’te Pakistan’ın Karaçi kentindeki bir hastanede tüberkülozdan öldüğü ortaya çıktı. Mevti, 2 yıl daha sonra oğlu Molla Yakup tarafınca doğrulandı.
İşte, Taliban’ın önde gelen 6 yöneticisi
1) MOLLA HİBETULLAH AHUNDZADE
Evvelki Taliban önderi Molla Ahtar Muhammed Mansur’un ABD’nin düzenlediği bir drone atağında öldürülmesinin akabinde 25 Mayıs 2016’da Taliban liderliğine Molla Hibetullah Ahundzade seçildi.
1980’lerde Sovyet işgaline karşı savaşan kümelere katılan 60 yaşındaki Ahundzade, Molla Mansur’un yardımcılığı bakılırsavini yürütüyordu.
Ahundzade’nin Mayıs 2016’da ortadan kaybbulunmasına kadar 15 yıl boyunca Pakistan’ın Afganistan hududuna yakın bir köyde din dersleri ve vaazlar verdiği söz ediliyor.
Şu an Taliban’ın en yetkili otoritesi olarak bilinen Ahundzade’nin nerede olduğu bilinmiyor.
2020’de Amerikan Foreign Policy mecmuasında yayımlanan habere nazaran, Ahundzade’nin yeni tip koronavirüsten (Kovid-19) ömrünü kaybettiği sav edilirken; bu tez Taliban tarafınca reddedildi.
Ahundzade’nin yaygın olarak bilinen ve Taliban tarafınca yayınlanan tek bir fotoğrafı bulunuyor. Taliban önderi, daha evvel kümenin yargı sisteminin baş yargıcı olarak çalışıyordu.
2) MOLLA ABDULGANİ BİRADER
1968’de Uruzgan vilayetinde doğan Birader, ABD işgali daha sonrası Afganistan Cumhurbaşkanı olan Hamid Karzai ile tıpkı aşirete mensup.
İşgal daha sonrası NATO kuvvetlerine karşı başlatılan gerilla savaşının değerli bir figürü olan Birader, Molla Ömer’in en çok güvendiği şahıslardan biri olarak kabul ediliyor.
Birader’in Molla Ömer’in kız kardeşiyle evli olduğu ve Ömer’in kendisine “kardeş” manasına gelen “Birader” unvanını verdiği belirtiliyor.
Taliban’ın 4 kurucusundan biri olan Birader, Taliban başkanı Ahundze’nin yardımcılığı vazifesini sürdürmesinin yanında hem de kümenin siyasi işlerinden sorumlu en üst seviye yöneticisi pozisyonunda.
Pakistan’ın güneyindeki Karaçi kentinde 2010’da güvenlik güçlerince yakalanan Birader, ABD ile sürdürülen barış görüşmelerine katkısı olacağı niyetiyle, eski ABD Lideri Donald Trump’ın talebi doğrultusunda, 2018’de özgür bırakıldı.
Birader, kümenin son senelerdaki diplomatik ve askeri siyasetlerindeki tesirli rolü niçiniyle memleketler arası topluluğun ismini sıkça duyduğu Taliban önderi oldu.
ABD ile Taliban içinde imzalanan barış muahedesine Taliban ismine Molla Birader imza atarken, müzakerelerde biroldukca devlet adamıyla üst seviye görüşmeler gerçekleştirdi.
Ocak 2019’dan bu yana Taliban’ın Doha’daki siyasi ofisinin başkanlığını yürüten Birader, ABD-Taliban barış mutabakatı kapsamında 3 Mart 2020’de Trump ile telefonda görüşerek, bir ABD lideriyle görüşen birinci Taliban yöneticisi oldu.
Ayrıyeten eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Eylül 2020’de Katar’da görüşen Birader, burada sürdürülen müzakereler haricinde Çin, Moskova ve Tahran’da da diplomatik temaslarda bulunmuştu.
Birader, Kabil’in Taliban’ın denetimine girmesinden kısa mühlet daha sonra öteki üst seviye küme üyeleriyle kameralar karşısına geçmiş, Afganistan’ı yönetirken izleyecekleri siyasetlere dair birinci basın açıklamasını yapmıştı. Birader, burada yaptığı açıklamada, Afganistan’ı denetim altına alma maksadına bu kadar çabuk ulaşacaklarını beklemediklerini söylemişti.
3) MOLLA ABDUL HAKİM
Taliban’ın müzakere heyetinin lideri olan Abdul Yargıç’ın, kümenin önderi Ahundzade’nin en hayli güvendiği isimlerden olduğu belirtiliyor.
Abdul Hakim, müzakerelerde yardımcılığı bakılırsavini yürüten Şir Muhammed Abbas Stanikzai ile 2014’te Guantanamo’daki ABD hapishanesinden mahkum takası kapsamında özgür bırakıldı. Müzakere heyetinin lideri olarak atanmadan evvel Taliban’ın yargı sisteminden sorumlu başyargıcıydı. Bu vazifeye atanana kadar tanınan bir isim değildi.
Pakistan’ın Afganistan sonuna yakın Kuetta kentindeki medreselerde dersler verdiği ve Taliban üyelerince hürmet görülen birisi olarak biliniyor.
4) ŞİR MUHAMMED ABBAS STANİKZAİ
Stanikzai, Taliban 2001’de devrilmedilk evvel hükümette eski bir bakan yardımcısı olarak vazife yapıyordu. Yaklaşık 10 yıldır Doha’da yaşayan Stanikzai, 2015’te Taliban’ın Doha’daki siyasi ofisinin lideri oldu.
Afgan hükümeti ile yürütülen müzakerelerde yer alan Stanikzai, Taliban’ın kimi ülkelere yaptığı ziyaretlerde de yer aldı.
Stanikzai, başlangıçta Taliban’ın müzakere grubunun başına atanmıştı lakin müzakerelerin başlangıcından birkaç gün evvel Taliban idaresi, onu Molla Abdul Yargıç’ın yardımcısı olarak atadı.
5) MOLLA MUHAMMED YAKUP
Taliban’ın kurucusu Molla Ömer’in oğlu olan Molla Yakup, kümenin Afganistan’daki askeri operasyonlarını yönetiyor.
Evvelki Taliban önderi Molla Mensur’un vefatının akabinde Taliban liderliğinin kendisine teklif edildiği fakat bunu yaşının genç olması ve askeri tecrübesinin eksik olmasından dolayı reddettiği söz ediliyor.
31 yaşındaki Molla Muhammed Yakup’un, babasının ölümündilk evvel tanınırlığı da düşüktü.
Molla Ahtar Muhammed Mansur’un Taliban liderliğine seçilmesi ile Molla Ömer’in ailesi ve Taliban içinde liderlik krizi çıkmıştı. Molla Ömer’in oğlu Molla Yakup ve kardeşi Molla Abdul Mennan, Taliban’da kıymetli pozisyonlara getirilmişti. Bu atamalarla liderlik krizinin bitmiş olduği yorumları yapılmıştı.
Yakup, beraberinde Taliban başkanı Ahundzade’nin yardımcılığı nazaranvini yürütüyor.
6) SİRACEDDİN HAKKANİ
Siraceddin Hakkani, Afganistan’ın Sovyet işgali altında olduğu devirde ABD tarafınca desteklenen direnişçi Hakkani Kümesi’nin kurucusu Celaleddin Hakkani’nin oğlu.
Hakkani, babasının kurduğu kümenin şu anki başkanı pozisyonunda.
1995’te Taliban’a katılan Hakkani Kümesi, Pakistan-Afganistan sonu boyunca Taliban’ın ekonomik ve askeri varlıklarını yönetiyor.
Hakkani Kümesi’nin Afganistan’a intihar bombacıları temin ettiği belirtilerken; küme, ülkedeki kimi yüksek seviyeli bombalı ataklardan sorumlu tutuluyor.
2008’de Kabil’in lüks otellerinden birine yapılan baskın ve devrin Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai’ye yönelik suikast teşebbüsüyle Hindistan’ın Kabil elçiliğine yapılan bombalı hücumlar, bu suçlamalardan kimileri içinde gösteriliyor.
Hakkani’nin 45-50’li yaşlarının başında olduğu belirtilerken, nerede olduğu ise bilinmiyor.
FBI, daha evvel Hakkani’nin tutuklanmasını sağlayacak bilgiyi verene 5 milyon dolara kadar ödül vereceğini duyurdu.
Hakkani’nin “küresel terörist” olduğunu belirten FBI, Pakistan’ın Kuzey Veziristan bölgesinde olduğunu iddia ettiklerini açıklamıştı.
Siraceddin Hakkani de Taliban başkanı Ahundzade’nin yardımcılığı bakılırsavini yürütüyor.
LİDERLİK ŞURASI, EN ÜST SEVİYE İDARE ORGANI
Taliban yapılanmasında, hem de önderin çabucak altında 26 üyeli Rehberi Şurası (Liderlik Şurası) bulunuyor. Tüm askeri ve siyasi kararlar burada alınıyor.
Kümenin yapılanmasında; askeri, istihbarat, siyasi, ekonomik olmak üzere farklı alanlarda bakanlar heyeti üzere işleyen kurullar da bulunuyor.