Undertaker
New member
Avukat Cüneyd Altıparmak, Uygar Kanun’a göre toplumsal medya hesaplarının da mirasçılara kalabileceğini belirtti, “Ancak bu mevzuda yasal netlik yok” dedi. Yargıdan da bu hesapların miras olarak bırakılabileceğine yönelik kararlar çıktı. Fakat teknoloji şirketleri, hesabın ‘miras’ kalmasında farklı uygulamalara gidiyor.
Avukat Cüneyt Altıparmak şu değerlendirmeleri yaptı:
“Öldükten daha sonra toplumsal medya hesabım kime kalacak” sorusuna karşılık aradı. Altıpamak, Star Açık Görüş ekinde kaleme aldığı yazıda evvel mevzuatı anlattı, akabinde dünyadan örnekleri sıraladı. İnternet ve birlikteinde getirdiği dijitalleşme suratının biroldukca sıkıntıyı bir daha düşünmemizi sağladığına dikkat çeken Altıparmak, “Yapay zekâ, metaverse, blockchain teknolojisi, toplumsal medya, NFT üzere kavramlar dünyamızın yeni eserleri. Bundan 20 yıl öncesine kadar kimsenin Twitter hesabı yoktu. Yahut Facebook’tan paylaşım yapmak üzere imkânı düşünmezdik bile. Birebir durum elektronik posta adresleri için geçerli. ‘Kripto varlıklar’ ise işin cabası! Taşınır, taşınmaz ve fikri varlık olarak tasnif ettiğimiz ‘mülklerin’ bu çağdaki hibrit bir çeşidi var artık: Dijital mülkler! Bilindiği üzere miras, bir kimsenin mevti itibariyle varislerine (mirasçılarına) kalan maddi kıymeti bulunan tüm hakları, borçları ve malları söz eder. Türk mevzuatına nazaran ‘miras kavramı’ yalnızca hakları yahut malvarlıklarını değil, yükümlülükleri ve borçları da kapsar. Ve bu bir bütün olarak intikal eder. Türk Uygar Kanunu’nun 599. unsuru bu durumu düzenlemiştir. Buna göre, terekenin (miras kalanlar bütünü) tümü mirasçılara aittir” dedi. Dijital varlıkların malvarlığı kavramını da genişlettiğine vurgu yapan Altıparmak, “Malvarlığı denince aklımıza, bankadaki para, konut, işyeri, otomobil gelir. Tarla, arsa ve bahçe üzere taşınmazların miras bölüşümünü çabucak hepimiz biliriz. Ancak değişen durum malvarlığı kavramını genişletti. Artık maddi pahaya sahip toplumsal medya hesapları, bulut uygulamalar, çevrimiçi alışveriş siteleri ve dijital oyun hesapları da bu kapsamda ele alınacak. Misal olarak, kripto varlık hesabı, kredi kartında biriken uçuş milleriInfluencer’ların gelir sağladıkları Twitter, Instagram ya da YouTube hesapları. İşte bunların tümü ‘malvarlığı’ kapsamında” değerlendirmesini yaptı. Akabinde “Peki, dijital varlıkların miras kalması mümkün mü?” sorusunu soran Altıparmak, şu biçimde devam etti: “Bu malvarlıkları üzerinde tüm mirasçılar nasıl birlikte tasarruf edecektir? Bahse normatif olarak bakarsak, Uygar Kanun düzenlemesine göre ölen kimsenin; ‘diğer malvarlığı değerleri’ tabirinden hareketle tüm malvarlığının intikali bir hak olarak belirir. Ancak bu bahiste netlik çabucak hemen yok.”
MAHKEME NE DİYOR?
“Dijital miras konusu, e-posta adresinin terekeye dahil olup olmayacağı hususuyla gündeme geldi. Lakin yakın tarihindeki bir karar sıkıntıyı önemli halde ele aldı. Denizli Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılan davada, vefat eden eşine ilişkin Apple marka cep telefonunun iCloud hesabında fotoğraf, görüntü, ses, mail kayıtları ve medya evraklarına ulaşma müsaadesi isteyen eşin talebi mahkemece; ‘özel ömrün kapalılığının ihlal edileceği’ sebebi öne sürülerek reddedildi. Karar, Bölge Mahkemesi’ne taşındı ve dijital mal varlığı ve dijital miras ile ilgili olarak yasal bir düzenleme bulunmadığı belirtilerek, özetle şu karar verildi: … Meyyit kişinin e-posta hesabının özel hayatın kapalılığı kapsamında kıymetlendirilerek talebin reddine karar verilmiş olması yanılgılı olmuştur…”
FACEBOOK ‘ANIT HESAP’ DİYOR
“Almanya’da bir anne, 2012’de kaybettiği 15 yaşındaki kızının vefatının kaza mı yoksa intihar mı olduğunu anlamak için Facebook hesabına bakmak istedi. Kızının kullanıcı ismi ve şifresini bilen annenin teşebbüsü başarısızlıkla sonuçlandı. Zira kelam konusu hesap, ölen kızının vefatının Facebook’a bildirilmesinden daha sonrasında ‘anıtlaştırılmış’ hesap çeşidine dönüştürüldü. Facebook birisi vefat ettikten daha sonra, kişinin hesabına ne olacağına ait isteklerine hürmet duyduğu için vefat eden kişinin aile üyesi yahut arkadaşı müracaatta bulunursa yahut kişi vefat ettikten daha sonra hesabının kalıcı olarak silinmesini talep etmediyse hesabı anıtlaştırıyor. Bunun için annenin Facebook’a girişi mümkün olmadı. Niyetini açıkça izah ederek Facebook’tan müsaade isteyen annenin bu talebi reddedilince, anne soluğu mahkemede aldı. Bu talep mahkemece kabul edildi. Facebook karara karşı temyiz yoluna gitti. Berlin Eyalet Mahkemesi belgeyi inceledi ve Facebook’un yaklaşımına misal bir yaklaşımla sıkıntıyı ele aldı. Almanya’daki ‘iletişimin gizliliği’ prensibi yeterince ailenin bu biçimde bir hakkının olmadığına hükmedildi. bu biçimdece Federal Mahkeme hesabın üstündeki hakları ‘kişiye sıkı sıkıya bağlı’ bir hak olarak nitelendirdi.”
VASİYET MÜMKÜN MÜ?
Altıparmak, bu hususta hukuk alanında değil lakin şirketler nezdinde bir adım atıldığını belirterek, Apple’ın 2021’de iPhone için yayınladığı güncellemeyi hatırlattı, “Vefat etmeniz durumunda iCloud hesabınıza ve şahsi detaylarınize erişebilmeleri için artık ‘varis’ ataması yapılması mümkün” dedi. Bu mevzuda yasal bir düzenleme gerektiğine dikkat çeken Altıparmak, “Miras hukukunun temel prensiplerinden ayrılacak yorumlara muhtaçlık duyacağız. Vasiyetnamenin artık dijital ortamda ‘e-devlet’ üzerinden düzenlenebilmesini, e-noter uygulamasının bu maksada hizmet edip edemeyeceğini de düşünmek gerekiyor. Dijital mirasın en farklı yanı ise malvarlığı nitelemesini genişletmesi. Bir kimsenin fotoğrafının malvarlığı kıymetinden çok “hatıra” olduğunu unutan bir kanun lisanımız var. ‘Özel anı değeri’ (TMK m. 653) teriminin, dijital miras alanı kapsamında genişletilmeye gereksinimi var” ifadelerini kullandı.
FOTOĞRAF MAL VARLIĞI DEĞİL HATIRADIR
Avukat Cüneyd Altıparmak şunları söylemiş oldu:
“Dijital mirasın en değişik yanı malvarlığı nitelemesini genişletmesi. Bir kimsenin fotoğrafının malvarlığı bedelinden çok ‘hatıra’ olduğunu unutan bir kanun lisanımız var. ‘Özel anı değeri’ (TMK m.653) teriminin, dijital miras alanı kapsamında genişletilmeye muhtaçlığı var.”
FENOMENLER DE MİRAS BIRAKABİLİR
Dijital miras tartışmasıyla ilgili Akademisyen Avukat Pınar Alım şunları söylemiş oldu:
“Dijital hesapların miras bırakılıp bırakılamayacağını iki taraflı kıymetlendirmek zorundayız. Maddi mal varlığı bedeli olan dijital hesaplar hiç kuşkusuz terekeye (ölen ya da gaipliğine karar verilen şahısların mal varlığı, hak ve borçlarının tümüne verilen addır) dahildir. Ve müteveffanın mirasçılarına miras oranları nispetinde intikal edecektir. Dijital banka hesapları da olağan banka hesapları üzere kolaylıkla intikal etmektedir. Kripto paralar ve dijital banka hesaplarının tamamı maddi malvarlığı pahası taşıdığından terekeye dahildir ve mirasçılara intikal edebilir. Vasiyet alacaklısı lehine de müteveffa tarafınca vasiyet bırakılabilir. Fakat kripto varlıkların ülkemiz hukukunda vergilendirilmesi olmadığından veraset ve intikal kısmında vergilendirmenin yapılıp yapılmayacağı ya da veraset intikal vergisi tahakkuk edecekse de ne kadarlık kısmı için yalnızca anaparaya mı yoksa kazanılan meblağa da vergilendirme olup olmayacağı konusunda mevzuat ve uygulama boşluğu hakim.”
VASİYETLE BIRAKILMASI MÜMKÜN
“Konunun vasiyet alacaklısı ya da yasal mirasçılar açısından kıymetlendirilmesi içinde fark yoktur. Vasiyetin biçimi konusunda hukukumuzda 3 tip vasiyetname mevcut. Kelamlı, el yazılı ve resmi biçim. Bu koşulları taşıdıktan daha sonra dijital hesapların vasiyetname ile vasiyet alacaklısına bırakılması, vasiyet alacaklısının da ondan sonrasında lehine bırakılan kısım için yasal mirasçılara ve ötürüsı ile terekeye başvurması mümkün olacaktır.”
“Kişiye bağlı haklar miras olarak bırakılamamaktadır. Dijital malvarlığı bedellerinin miras olarak bırakılıp bırakılamayacağını değerlendirirken öteki ilgili yasal mevzuatları da göz önünde bulundurmak gerekir. Ticari maksatla değil, bağlantı maksadıyla kullanılan dijital hesabının mirasçılara intikal etmeyeceğini savunmak gerekir. O denli ki, şahsa sıkı surette bağlı haklardan olan kişilik hakkına ait bu konunun mirasçılara intikal etmeyeceği kuşkusuzdur. Lakin tanınmışlık seviyesi yüksek hesapların geride kalan yasal mirasçılar tarafınca kullanılabileceğine ait müteveffa tarafınca bir yükleme belirlenebilir. Buna vasiyet diyemeyiz fakat yükleme diyebiliriz.”
‘TİCARİ İŞLETME EVRESİ GİBİ’
“Bir fenomenin hesabının ise mirasçıları tarafınca kullanılıp kullanılamayacağına somut olayın özellikleri, hesabın ticari mi reklam içerikli mi kullanıldığı ve ölenin hesabı ferdî idaresi üzere kriterlerle ele almak gerekecektir. Ölen şahsın hesabından gelir elde edilmesinin mümkün olduğu durumlarda tıpkı ticari işletme evresi üzere yasal mirasçılara zamanı yapılabilir. Elde edilen gelir, terekeye ve ötürüsıyla mirasçılara intikal edebilir. Lakin mesela; reklam hizmeti veren bir fenomen hesabının yasal mirasçıları tarafınca kullanılarak gelir elde edilmesi aslına bakarsan niteliği gereği mümkün olmayacaktır.”
‘DİJİTAL VASİYETİN’ NASIL DEĞERLENDİRİLECEĞİ BELİRSİZ
“Bu işin bir de ticari boyutu var” diyen Altıparmak, yazısına şöyleki devam etti:
“Youtuber ya da influencer olan bireylerin önemli hasılatları mevcut. Bunların hukukumuza nazaran vasiyet edilmesi mümkün mü? Vasiyet bildiğiniz üzere miras bırakanın son istek ve istekleriyle mirasının paylaşım asıllarını belirleyen yazılı doküman yahut kelamlı beyandır. Vasiyetname, -kanuni tabiri ile- resmi memur (noter, hakim vs.) huzurunda yapılabileceği üzere miras bırakanın kendi elyazısı ile yahut şartları var ise kelamlı beyan yoluyla da geçerli bir biçimde yapılabilir. Bunların haricinde yapılması mümkün değil. Lakin dijital çağda buna yeni yorumlar getiriliyor. örneğin ölmedilk evvel gönderilen son e-posta yahut görüntü kaydıyla yapılan kelamlı vasiyetnamenin nasıl değerlendirileceği konusunda netlik yok. Hatta bu bahiste ‘ölümden daha sonra iletinin gönderilmesi garantisi veren programlar’ geliştirilmiş durumda. Bu programlar mevt kayıtlarını sorgulayabiliyor ve vefatın tespiti ile ‘dijital vasiyetnameyi’ ilgililere iletebiliyor. Bir diğer durum ise metaverse alanında, bir kimsenin burada oluşturduğu sanal kimliğin tüm kazanımlarını ‘gerçek dünyadaki’ ailesi mi yoksa metaverse alemdeki ailesi yahut oyun arkadaşlarımı paylaşacak sorusu yakın gelecekte gündemimizde olacak.”
HER ŞİRKETİN UYGULAMASI FARKLI
“Dijital dönüşüm, ‘ölümümüzü de planlamamız istiyor’ desek yeri. Aksi biçimde, bilgiler, bilgiler uçup gidebilir. Pekala bunun için neler yapmalıyız? Ne yaparsak bir muhafaza sağlarız? Öncelikle ‘mutlak’ bir müdafaa olmadığını data saklayan yahut platformu elinden bulunduran şirketlerin kurallarının bu alanı düzenlediğini bilmek gerekiyor” diyen Avukat Altıparmak, dijital ayak izini korumak için şunlara dikkat çekiyor:
Facebook için ‘hesap varisi’ atamak gerekiyor. +Instagram’da durum biraz farklı, vefat dokümanını elinde bulunduran yetkili bir kişinin ya da bir aile ferdinin talebi üzerine; Instagram, hesabı anıtlaştırılabilir ancak hiç kimse fotoğraflarınızı, görüntülerinizi yahut zımnilik ayarlarınızı yönetemez. Şifrenizi bir yere not edip, aile fertleri ile paylaşmakta yarar var.
Gmail, YouTube, Google Drive kümesi açısından datalarınızın erişilemez hale gelmesini önlemek için “Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi” kısmını faal kılmak zorundasınız. bu biçimdece hesap bir süre etkin olmayınca seçtiğiniz bir irtibat bireyinin ‘indirilebilir bir bağlantı’ göndermesi mümkün olabilecek. Rastgele bir talimat bırakmamaya karar verirseniz, aileniz yahut yasal temsilciniz hesabınızın silinmesini, data ve içerikleri kullanmayı talep edebilir. Google bu talebi şahsi bilgilerin saklılığı bağlamında ele alıp kısmen kullanma tercihini ortaya atama yetkisine sahip.
Microsoft, bu hususta bir opsiyon tanımamaktadır. Mahkeme sonucuyla erişimi mümkün hale getiriyor. Durum Hotmail, Yahoo vb mail platformları ortasında benzeri seyrediyor.
Twitter’ın da bu istikametli bir siyaseti yok. Lakin aile ferdinin yahut yetkili bir temsilcinin kendileriyle irtibata geçerek hesabınızın silinmesine ait talepte bulunması mümkün.
KAYNAK: AKŞAM GAZETESİ
Avukat Cüneyt Altıparmak şu değerlendirmeleri yaptı:
“Öldükten daha sonra toplumsal medya hesabım kime kalacak” sorusuna karşılık aradı. Altıpamak, Star Açık Görüş ekinde kaleme aldığı yazıda evvel mevzuatı anlattı, akabinde dünyadan örnekleri sıraladı. İnternet ve birlikteinde getirdiği dijitalleşme suratının biroldukca sıkıntıyı bir daha düşünmemizi sağladığına dikkat çeken Altıparmak, “Yapay zekâ, metaverse, blockchain teknolojisi, toplumsal medya, NFT üzere kavramlar dünyamızın yeni eserleri. Bundan 20 yıl öncesine kadar kimsenin Twitter hesabı yoktu. Yahut Facebook’tan paylaşım yapmak üzere imkânı düşünmezdik bile. Birebir durum elektronik posta adresleri için geçerli. ‘Kripto varlıklar’ ise işin cabası! Taşınır, taşınmaz ve fikri varlık olarak tasnif ettiğimiz ‘mülklerin’ bu çağdaki hibrit bir çeşidi var artık: Dijital mülkler! Bilindiği üzere miras, bir kimsenin mevti itibariyle varislerine (mirasçılarına) kalan maddi kıymeti bulunan tüm hakları, borçları ve malları söz eder. Türk mevzuatına nazaran ‘miras kavramı’ yalnızca hakları yahut malvarlıklarını değil, yükümlülükleri ve borçları da kapsar. Ve bu bir bütün olarak intikal eder. Türk Uygar Kanunu’nun 599. unsuru bu durumu düzenlemiştir. Buna göre, terekenin (miras kalanlar bütünü) tümü mirasçılara aittir” dedi. Dijital varlıkların malvarlığı kavramını da genişlettiğine vurgu yapan Altıparmak, “Malvarlığı denince aklımıza, bankadaki para, konut, işyeri, otomobil gelir. Tarla, arsa ve bahçe üzere taşınmazların miras bölüşümünü çabucak hepimiz biliriz. Ancak değişen durum malvarlığı kavramını genişletti. Artık maddi pahaya sahip toplumsal medya hesapları, bulut uygulamalar, çevrimiçi alışveriş siteleri ve dijital oyun hesapları da bu kapsamda ele alınacak. Misal olarak, kripto varlık hesabı, kredi kartında biriken uçuş milleriInfluencer’ların gelir sağladıkları Twitter, Instagram ya da YouTube hesapları. İşte bunların tümü ‘malvarlığı’ kapsamında” değerlendirmesini yaptı. Akabinde “Peki, dijital varlıkların miras kalması mümkün mü?” sorusunu soran Altıparmak, şu biçimde devam etti: “Bu malvarlıkları üzerinde tüm mirasçılar nasıl birlikte tasarruf edecektir? Bahse normatif olarak bakarsak, Uygar Kanun düzenlemesine göre ölen kimsenin; ‘diğer malvarlığı değerleri’ tabirinden hareketle tüm malvarlığının intikali bir hak olarak belirir. Ancak bu bahiste netlik çabucak hemen yok.”
MAHKEME NE DİYOR?
“Dijital miras konusu, e-posta adresinin terekeye dahil olup olmayacağı hususuyla gündeme geldi. Lakin yakın tarihindeki bir karar sıkıntıyı önemli halde ele aldı. Denizli Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılan davada, vefat eden eşine ilişkin Apple marka cep telefonunun iCloud hesabında fotoğraf, görüntü, ses, mail kayıtları ve medya evraklarına ulaşma müsaadesi isteyen eşin talebi mahkemece; ‘özel ömrün kapalılığının ihlal edileceği’ sebebi öne sürülerek reddedildi. Karar, Bölge Mahkemesi’ne taşındı ve dijital mal varlığı ve dijital miras ile ilgili olarak yasal bir düzenleme bulunmadığı belirtilerek, özetle şu karar verildi: … Meyyit kişinin e-posta hesabının özel hayatın kapalılığı kapsamında kıymetlendirilerek talebin reddine karar verilmiş olması yanılgılı olmuştur…”
FACEBOOK ‘ANIT HESAP’ DİYOR
“Almanya’da bir anne, 2012’de kaybettiği 15 yaşındaki kızının vefatının kaza mı yoksa intihar mı olduğunu anlamak için Facebook hesabına bakmak istedi. Kızının kullanıcı ismi ve şifresini bilen annenin teşebbüsü başarısızlıkla sonuçlandı. Zira kelam konusu hesap, ölen kızının vefatının Facebook’a bildirilmesinden daha sonrasında ‘anıtlaştırılmış’ hesap çeşidine dönüştürüldü. Facebook birisi vefat ettikten daha sonra, kişinin hesabına ne olacağına ait isteklerine hürmet duyduğu için vefat eden kişinin aile üyesi yahut arkadaşı müracaatta bulunursa yahut kişi vefat ettikten daha sonra hesabının kalıcı olarak silinmesini talep etmediyse hesabı anıtlaştırıyor. Bunun için annenin Facebook’a girişi mümkün olmadı. Niyetini açıkça izah ederek Facebook’tan müsaade isteyen annenin bu talebi reddedilince, anne soluğu mahkemede aldı. Bu talep mahkemece kabul edildi. Facebook karara karşı temyiz yoluna gitti. Berlin Eyalet Mahkemesi belgeyi inceledi ve Facebook’un yaklaşımına misal bir yaklaşımla sıkıntıyı ele aldı. Almanya’daki ‘iletişimin gizliliği’ prensibi yeterince ailenin bu biçimde bir hakkının olmadığına hükmedildi. bu biçimdece Federal Mahkeme hesabın üstündeki hakları ‘kişiye sıkı sıkıya bağlı’ bir hak olarak nitelendirdi.”
VASİYET MÜMKÜN MÜ?
Altıparmak, bu hususta hukuk alanında değil lakin şirketler nezdinde bir adım atıldığını belirterek, Apple’ın 2021’de iPhone için yayınladığı güncellemeyi hatırlattı, “Vefat etmeniz durumunda iCloud hesabınıza ve şahsi detaylarınize erişebilmeleri için artık ‘varis’ ataması yapılması mümkün” dedi. Bu mevzuda yasal bir düzenleme gerektiğine dikkat çeken Altıparmak, “Miras hukukunun temel prensiplerinden ayrılacak yorumlara muhtaçlık duyacağız. Vasiyetnamenin artık dijital ortamda ‘e-devlet’ üzerinden düzenlenebilmesini, e-noter uygulamasının bu maksada hizmet edip edemeyeceğini de düşünmek gerekiyor. Dijital mirasın en farklı yanı ise malvarlığı nitelemesini genişletmesi. Bir kimsenin fotoğrafının malvarlığı kıymetinden çok “hatıra” olduğunu unutan bir kanun lisanımız var. ‘Özel anı değeri’ (TMK m. 653) teriminin, dijital miras alanı kapsamında genişletilmeye gereksinimi var” ifadelerini kullandı.
FOTOĞRAF MAL VARLIĞI DEĞİL HATIRADIR
Avukat Cüneyd Altıparmak şunları söylemiş oldu:
“Dijital mirasın en değişik yanı malvarlığı nitelemesini genişletmesi. Bir kimsenin fotoğrafının malvarlığı bedelinden çok ‘hatıra’ olduğunu unutan bir kanun lisanımız var. ‘Özel anı değeri’ (TMK m.653) teriminin, dijital miras alanı kapsamında genişletilmeye muhtaçlığı var.”
FENOMENLER DE MİRAS BIRAKABİLİR
Dijital miras tartışmasıyla ilgili Akademisyen Avukat Pınar Alım şunları söylemiş oldu:
“Dijital hesapların miras bırakılıp bırakılamayacağını iki taraflı kıymetlendirmek zorundayız. Maddi mal varlığı bedeli olan dijital hesaplar hiç kuşkusuz terekeye (ölen ya da gaipliğine karar verilen şahısların mal varlığı, hak ve borçlarının tümüne verilen addır) dahildir. Ve müteveffanın mirasçılarına miras oranları nispetinde intikal edecektir. Dijital banka hesapları da olağan banka hesapları üzere kolaylıkla intikal etmektedir. Kripto paralar ve dijital banka hesaplarının tamamı maddi malvarlığı pahası taşıdığından terekeye dahildir ve mirasçılara intikal edebilir. Vasiyet alacaklısı lehine de müteveffa tarafınca vasiyet bırakılabilir. Fakat kripto varlıkların ülkemiz hukukunda vergilendirilmesi olmadığından veraset ve intikal kısmında vergilendirmenin yapılıp yapılmayacağı ya da veraset intikal vergisi tahakkuk edecekse de ne kadarlık kısmı için yalnızca anaparaya mı yoksa kazanılan meblağa da vergilendirme olup olmayacağı konusunda mevzuat ve uygulama boşluğu hakim.”
VASİYETLE BIRAKILMASI MÜMKÜN
“Konunun vasiyet alacaklısı ya da yasal mirasçılar açısından kıymetlendirilmesi içinde fark yoktur. Vasiyetin biçimi konusunda hukukumuzda 3 tip vasiyetname mevcut. Kelamlı, el yazılı ve resmi biçim. Bu koşulları taşıdıktan daha sonra dijital hesapların vasiyetname ile vasiyet alacaklısına bırakılması, vasiyet alacaklısının da ondan sonrasında lehine bırakılan kısım için yasal mirasçılara ve ötürüsı ile terekeye başvurması mümkün olacaktır.”
“Kişiye bağlı haklar miras olarak bırakılamamaktadır. Dijital malvarlığı bedellerinin miras olarak bırakılıp bırakılamayacağını değerlendirirken öteki ilgili yasal mevzuatları da göz önünde bulundurmak gerekir. Ticari maksatla değil, bağlantı maksadıyla kullanılan dijital hesabının mirasçılara intikal etmeyeceğini savunmak gerekir. O denli ki, şahsa sıkı surette bağlı haklardan olan kişilik hakkına ait bu konunun mirasçılara intikal etmeyeceği kuşkusuzdur. Lakin tanınmışlık seviyesi yüksek hesapların geride kalan yasal mirasçılar tarafınca kullanılabileceğine ait müteveffa tarafınca bir yükleme belirlenebilir. Buna vasiyet diyemeyiz fakat yükleme diyebiliriz.”
‘TİCARİ İŞLETME EVRESİ GİBİ’
“Bir fenomenin hesabının ise mirasçıları tarafınca kullanılıp kullanılamayacağına somut olayın özellikleri, hesabın ticari mi reklam içerikli mi kullanıldığı ve ölenin hesabı ferdî idaresi üzere kriterlerle ele almak gerekecektir. Ölen şahsın hesabından gelir elde edilmesinin mümkün olduğu durumlarda tıpkı ticari işletme evresi üzere yasal mirasçılara zamanı yapılabilir. Elde edilen gelir, terekeye ve ötürüsıyla mirasçılara intikal edebilir. Lakin mesela; reklam hizmeti veren bir fenomen hesabının yasal mirasçıları tarafınca kullanılarak gelir elde edilmesi aslına bakarsan niteliği gereği mümkün olmayacaktır.”
‘DİJİTAL VASİYETİN’ NASIL DEĞERLENDİRİLECEĞİ BELİRSİZ
“Bu işin bir de ticari boyutu var” diyen Altıparmak, yazısına şöyleki devam etti:
“Youtuber ya da influencer olan bireylerin önemli hasılatları mevcut. Bunların hukukumuza nazaran vasiyet edilmesi mümkün mü? Vasiyet bildiğiniz üzere miras bırakanın son istek ve istekleriyle mirasının paylaşım asıllarını belirleyen yazılı doküman yahut kelamlı beyandır. Vasiyetname, -kanuni tabiri ile- resmi memur (noter, hakim vs.) huzurunda yapılabileceği üzere miras bırakanın kendi elyazısı ile yahut şartları var ise kelamlı beyan yoluyla da geçerli bir biçimde yapılabilir. Bunların haricinde yapılması mümkün değil. Lakin dijital çağda buna yeni yorumlar getiriliyor. örneğin ölmedilk evvel gönderilen son e-posta yahut görüntü kaydıyla yapılan kelamlı vasiyetnamenin nasıl değerlendirileceği konusunda netlik yok. Hatta bu bahiste ‘ölümden daha sonra iletinin gönderilmesi garantisi veren programlar’ geliştirilmiş durumda. Bu programlar mevt kayıtlarını sorgulayabiliyor ve vefatın tespiti ile ‘dijital vasiyetnameyi’ ilgililere iletebiliyor. Bir diğer durum ise metaverse alanında, bir kimsenin burada oluşturduğu sanal kimliğin tüm kazanımlarını ‘gerçek dünyadaki’ ailesi mi yoksa metaverse alemdeki ailesi yahut oyun arkadaşlarımı paylaşacak sorusu yakın gelecekte gündemimizde olacak.”
HER ŞİRKETİN UYGULAMASI FARKLI
“Dijital dönüşüm, ‘ölümümüzü de planlamamız istiyor’ desek yeri. Aksi biçimde, bilgiler, bilgiler uçup gidebilir. Pekala bunun için neler yapmalıyız? Ne yaparsak bir muhafaza sağlarız? Öncelikle ‘mutlak’ bir müdafaa olmadığını data saklayan yahut platformu elinden bulunduran şirketlerin kurallarının bu alanı düzenlediğini bilmek gerekiyor” diyen Avukat Altıparmak, dijital ayak izini korumak için şunlara dikkat çekiyor:
Facebook için ‘hesap varisi’ atamak gerekiyor. +Instagram’da durum biraz farklı, vefat dokümanını elinde bulunduran yetkili bir kişinin ya da bir aile ferdinin talebi üzerine; Instagram, hesabı anıtlaştırılabilir ancak hiç kimse fotoğraflarınızı, görüntülerinizi yahut zımnilik ayarlarınızı yönetemez. Şifrenizi bir yere not edip, aile fertleri ile paylaşmakta yarar var.
Gmail, YouTube, Google Drive kümesi açısından datalarınızın erişilemez hale gelmesini önlemek için “Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi” kısmını faal kılmak zorundasınız. bu biçimdece hesap bir süre etkin olmayınca seçtiğiniz bir irtibat bireyinin ‘indirilebilir bir bağlantı’ göndermesi mümkün olabilecek. Rastgele bir talimat bırakmamaya karar verirseniz, aileniz yahut yasal temsilciniz hesabınızın silinmesini, data ve içerikleri kullanmayı talep edebilir. Google bu talebi şahsi bilgilerin saklılığı bağlamında ele alıp kısmen kullanma tercihini ortaya atama yetkisine sahip.
Microsoft, bu hususta bir opsiyon tanımamaktadır. Mahkeme sonucuyla erişimi mümkün hale getiriyor. Durum Hotmail, Yahoo vb mail platformları ortasında benzeri seyrediyor.
Twitter’ın da bu istikametli bir siyaseti yok. Lakin aile ferdinin yahut yetkili bir temsilcinin kendileriyle irtibata geçerek hesabınızın silinmesine ait talepte bulunması mümkün.
KAYNAK: AKŞAM GAZETESİ