Mezopotamya
New member
Investing.com – Türkiye iktisadında 2022’de hangi gelişmeler öne çıktı?
Enflasyon
İlk sırada kuşkusuz enflasyon yer aldı. Tüketici enflasyonu 2022’de %85’e çıkarak son 24 yılın tepesine yükselirken üretici enflasyonu da %157 ile 27 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bu yıl ÜFE ve TÜFE içindeki makas da tarihi yüksek düzeye çıktı.
Gıdada rekor fiyat artışları
Gıda enflasyonu %100’e yaklaşırken 2022’de fiyatı en epey artan besin mamüllerinin başında %500 üzeri artırımla şeker geliyor. Süt ve süt eserleri, sıvı yağ ve bakliyatta da büyük oranlı fiyat artışları görülürken yaş zerzevat ve meyve meblağları da bir daha rekor artışlar yaşadı.
Bakan Nebati’nin açıklamaları
Bu yıl siyasetin gündeminde de iktisat ve bilhassa enflasyon vardı. Muhalefet kanadı, iktidarı enflasyon niçiniyle eleştirirken hükümet ise yüksek enflasyonda global gelişmelerin tesirli olduğunu belirtti. Lakin akıllarda en epey Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamaları kaldı.
Yılın birinci aylarında enflasyondaki düşüşün yaz devrinde başlayacağını söz eden Bakan Nebati, uyuyup 6 ay daha sonra uyanıldığında fazlaca farklı bir Türkiye olacağını söylemiş oldu.
Bakan Nebati, Ağustos ayındaki konuşmasında ise yabancı bir meslektaşıyla yaptığı sohbeti anlattı ve onların %10’luk enflasyonla sokağa çıkamadığını, fakat kendisinin rahatlıkla sokağa çıkabildiğini belirtti.
Bakan Nebati’nin taban fiyat açıklaması da çok dikkat çekti. Yapılması beklenen artırım öncesinde taban fiyatlı, memur ve emekliler ile dar gelirliler için “Fakire fukaraya vermek rahmet getirir.” dedi.
Bakan Nebati’nin tahminen de akılda kalan en kıymetli açıklaması Eylül ayında katıldığı bir dorukta yaptığı konuşmasındaki “Neoklasik iktisat kanısından epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal iktisat ve nöroekonomi ile daha fazla değer kazanmaktadır.” tabiri oldu.
Bakan Nebati, son olarak geçen hafta yaptığı bir konuşmada enflasyonun boynunu aşağı kırdıklarını söylemiş oldu ve 2023’te enflasyonun süratli bir düşüş göstereceğini belirtti.
Asgari ücret
2022’de enflasyon niçiniyle yaşanan büyük gelir kaybı taban fiyatta de 16 yıl daha sonra yıl içi iki sefer artırım yapılmasına niye oldu. Aralık’taki artırımın akabinde Temmuz’da da artırım yapıldı ve bu yıl %74 oranında artırım gelmiş oldu. 2023 minimum fiyat artırımı ise geçen hafta belirtildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni yılda taban fiyatın 8.506 TL olduğunu duyurdu.
2022’de döviz, altın ve borsa rekor tazeledi
2021’de rekor düzeylere çıkan altın ve döviz, Aralık ayında alınan tedbirlerle dizginlendi. Lakin 2022’de hem global birebir vakitte yurt içi gelişmelerin tesiriyle kur bir daha yükselişe geçti. Bu yılki yükseliş 2018 ve daha sonrasındaki üzere yüksek bir oynaklıkla değil daha denetimli ve yavaş biçimde oldu. Bugünkü süreç düzeyleri baz alındığında;
Dolar/TL %40
Euro/TL %32
Gram altın %40
BİST 100 %197 oranında yükseliş yaşadı.
Ancak üretici ve tüketici enflasyonu karşısındaki getiri dikkate alındığında bu yıl yalnızca borsa, yatırımcısına kazandırdı. TÜİK’in Kasım bilgilerine bakılırsa, BIST 100 endeksi Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %14,62, TÜFE ile indirgendiğinde %46,71 oranlarında yatırımcısına en yüksek gerçek getiri sağlayan yatırım aracı oldu.
İhracatta rekor kırıldı, ama ithalattaki artış daha fazla oldu
Ticaret Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran 2022’nin birinci 11 ayında geçen yılın birebir devrine göre, ihracat %13,9 oranında artışla 231 milyar 248 milyon dolar, ithalat %36,6 oranında artışla 331 milyar 98 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Merkez Bankası dünyadan ayrıştı
2022’de 90’a yakın ülke merkez bankası sıkı para siyaseti uyguladı ve faizleri artırdı. Bu süreçte Rusya, Ukrayna ile olan savaş niçiniyle olağanüstü kararlar aldı. Rusya muaf tutulduğunda Çin, bilhassa emlak piyasasını desteklemek için adımlar attı ve faizleri düşürdü. Türkiye ise dünyada en yüksek enflasyona sahip ülkeler içinde bulunmasına rağmen uygulanan yeni iktisat modeli çerçevesinde faiz indirimlerine devam etti.
Eylül 2021’de başlayan faiz indirimi Ağustos 2022’de devam etti ve banka bu yıl faizi %14’ten %9’a düşürdü.
Konut meblağlarında tarihi yükseliş yaşandı
2022’de yurt genelinde konut fiyatları %189 oranında arttı. Bölgesel bazda en çok fiyat artışı %200’ün üzeri ile İstanbul, Antalya ve Muğla bölgelerinde görüldü. Konut satışlarındaki yükseliş ise yılın ikinci yarısında yerini düşüşe bıraktı. Enflasyondaki yükseliş ve piyasa faizlerinin yüksek olması konut dalında de ivme kaybına yol açtı.
Türkiye iktisadı büyüdü, ama işgücü ödemeleri geriledi
TÜİK bilgilerine göre Türkiye iktisadı, 2022’nin birinci çeyreğinde %7,5 ikinci çeyreğinde %7,7 ve üçüncü çeyreğinde %3,9 oranında büyüme gösterdi. Büyümeden en büyük hissesi bankalar ve finansal kesim alırken inşaat bölümündeki küçülme derinleşti.
Tarımdaki zayıflık bu yıl pek dikkat çekti. Birinci çeyrekte büyüme ortasında tarımın hissesi %0,9 oldu. İkinci çeyrekte ise %2,9’luk daralma olurken üçüncü çeyrek büyüme %1,1’de kaldı.
Küresel sakinliğin ve azalan ticaretin tesiriyle sanayi üretiminde de ivme kaybı yaşandı. Birinci çeyrekte büyüme ortasında %7,4’lük hissesi olan sanayi kümesi ikinci çeyrekte %7,8’e çıktı. Fakat üçüncü çeyrekte bu oran %0,3’e geriledi.
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi katma paha içerisindeki hissesi geçen yılın üçüncü çeyreğinde %29,5 iken bu oran 2022 yılında %26,3 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise %54,1 iken %54,8 oldu.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT)
Emeklilikte yaşa takılanların durumu bu yıl ortasında epey sefer gündeme geldi. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, yapılan çalışmaların Meclise sunulacağını belirtti. Kabine Toplantısı’nda da hususun ele alındığı bilinirken yaş konusunda kesin sonucu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın vermesi bekleniyor.
Yazar: Deniz Engin
Enflasyon
İlk sırada kuşkusuz enflasyon yer aldı. Tüketici enflasyonu 2022’de %85’e çıkarak son 24 yılın tepesine yükselirken üretici enflasyonu da %157 ile 27 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bu yıl ÜFE ve TÜFE içindeki makas da tarihi yüksek düzeye çıktı.
Gıdada rekor fiyat artışları
Gıda enflasyonu %100’e yaklaşırken 2022’de fiyatı en epey artan besin mamüllerinin başında %500 üzeri artırımla şeker geliyor. Süt ve süt eserleri, sıvı yağ ve bakliyatta da büyük oranlı fiyat artışları görülürken yaş zerzevat ve meyve meblağları da bir daha rekor artışlar yaşadı.
Bakan Nebati’nin açıklamaları
Bu yıl siyasetin gündeminde de iktisat ve bilhassa enflasyon vardı. Muhalefet kanadı, iktidarı enflasyon niçiniyle eleştirirken hükümet ise yüksek enflasyonda global gelişmelerin tesirli olduğunu belirtti. Lakin akıllarda en epey Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamaları kaldı.
Yılın birinci aylarında enflasyondaki düşüşün yaz devrinde başlayacağını söz eden Bakan Nebati, uyuyup 6 ay daha sonra uyanıldığında fazlaca farklı bir Türkiye olacağını söylemiş oldu.
Bakan Nebati, Ağustos ayındaki konuşmasında ise yabancı bir meslektaşıyla yaptığı sohbeti anlattı ve onların %10’luk enflasyonla sokağa çıkamadığını, fakat kendisinin rahatlıkla sokağa çıkabildiğini belirtti.
Bakan Nebati’nin taban fiyat açıklaması da çok dikkat çekti. Yapılması beklenen artırım öncesinde taban fiyatlı, memur ve emekliler ile dar gelirliler için “Fakire fukaraya vermek rahmet getirir.” dedi.
Bakan Nebati’nin tahminen de akılda kalan en kıymetli açıklaması Eylül ayında katıldığı bir dorukta yaptığı konuşmasındaki “Neoklasik iktisat kanısından epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım, günümüzde giderek ön plana çıkan davranışsal iktisat ve nöroekonomi ile daha fazla değer kazanmaktadır.” tabiri oldu.
Bakan Nebati, son olarak geçen hafta yaptığı bir konuşmada enflasyonun boynunu aşağı kırdıklarını söylemiş oldu ve 2023’te enflasyonun süratli bir düşüş göstereceğini belirtti.
Asgari ücret
2022’de enflasyon niçiniyle yaşanan büyük gelir kaybı taban fiyatta de 16 yıl daha sonra yıl içi iki sefer artırım yapılmasına niye oldu. Aralık’taki artırımın akabinde Temmuz’da da artırım yapıldı ve bu yıl %74 oranında artırım gelmiş oldu. 2023 minimum fiyat artırımı ise geçen hafta belirtildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni yılda taban fiyatın 8.506 TL olduğunu duyurdu.
2022’de döviz, altın ve borsa rekor tazeledi
2021’de rekor düzeylere çıkan altın ve döviz, Aralık ayında alınan tedbirlerle dizginlendi. Lakin 2022’de hem global birebir vakitte yurt içi gelişmelerin tesiriyle kur bir daha yükselişe geçti. Bu yılki yükseliş 2018 ve daha sonrasındaki üzere yüksek bir oynaklıkla değil daha denetimli ve yavaş biçimde oldu. Bugünkü süreç düzeyleri baz alındığında;
Dolar/TL %40
Euro/TL %32
Gram altın %40
BİST 100 %197 oranında yükseliş yaşadı.
Ancak üretici ve tüketici enflasyonu karşısındaki getiri dikkate alındığında bu yıl yalnızca borsa, yatırımcısına kazandırdı. TÜİK’in Kasım bilgilerine bakılırsa, BIST 100 endeksi Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %14,62, TÜFE ile indirgendiğinde %46,71 oranlarında yatırımcısına en yüksek gerçek getiri sağlayan yatırım aracı oldu.
İhracatta rekor kırıldı, ama ithalattaki artış daha fazla oldu
Ticaret Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran 2022’nin birinci 11 ayında geçen yılın birebir devrine göre, ihracat %13,9 oranında artışla 231 milyar 248 milyon dolar, ithalat %36,6 oranında artışla 331 milyar 98 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Merkez Bankası dünyadan ayrıştı
2022’de 90’a yakın ülke merkez bankası sıkı para siyaseti uyguladı ve faizleri artırdı. Bu süreçte Rusya, Ukrayna ile olan savaş niçiniyle olağanüstü kararlar aldı. Rusya muaf tutulduğunda Çin, bilhassa emlak piyasasını desteklemek için adımlar attı ve faizleri düşürdü. Türkiye ise dünyada en yüksek enflasyona sahip ülkeler içinde bulunmasına rağmen uygulanan yeni iktisat modeli çerçevesinde faiz indirimlerine devam etti.
Eylül 2021’de başlayan faiz indirimi Ağustos 2022’de devam etti ve banka bu yıl faizi %14’ten %9’a düşürdü.
Konut meblağlarında tarihi yükseliş yaşandı
2022’de yurt genelinde konut fiyatları %189 oranında arttı. Bölgesel bazda en çok fiyat artışı %200’ün üzeri ile İstanbul, Antalya ve Muğla bölgelerinde görüldü. Konut satışlarındaki yükseliş ise yılın ikinci yarısında yerini düşüşe bıraktı. Enflasyondaki yükseliş ve piyasa faizlerinin yüksek olması konut dalında de ivme kaybına yol açtı.
Türkiye iktisadı büyüdü, ama işgücü ödemeleri geriledi
TÜİK bilgilerine göre Türkiye iktisadı, 2022’nin birinci çeyreğinde %7,5 ikinci çeyreğinde %7,7 ve üçüncü çeyreğinde %3,9 oranında büyüme gösterdi. Büyümeden en büyük hissesi bankalar ve finansal kesim alırken inşaat bölümündeki küçülme derinleşti.
Tarımdaki zayıflık bu yıl pek dikkat çekti. Birinci çeyrekte büyüme ortasında tarımın hissesi %0,9 oldu. İkinci çeyrekte ise %2,9’luk daralma olurken üçüncü çeyrek büyüme %1,1’de kaldı.
Küresel sakinliğin ve azalan ticaretin tesiriyle sanayi üretiminde de ivme kaybı yaşandı. Birinci çeyrekte büyüme ortasında %7,4’lük hissesi olan sanayi kümesi ikinci çeyrekte %7,8’e çıktı. Fakat üçüncü çeyrekte bu oran %0,3’e geriledi.
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi katma paha içerisindeki hissesi geçen yılın üçüncü çeyreğinde %29,5 iken bu oran 2022 yılında %26,3 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise %54,1 iken %54,8 oldu.
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT)
Emeklilikte yaşa takılanların durumu bu yıl ortasında epey sefer gündeme geldi. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, yapılan çalışmaların Meclise sunulacağını belirtti. Kabine Toplantısı’nda da hususun ele alındığı bilinirken yaş konusunda kesin sonucu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın vermesi bekleniyor.
Yazar: Deniz Engin