Muhabir
New member
Getty Images
Türkiye’de Covid-19 pandemisi ile çabada yürütülen aşı kampanyasında, 3. dozun da uygulanması gündemde.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, iki doz uygulanan Covid aşılarına ek olarak üçüncü dozun gerekli olup olmadığı konusunda değerlendirmelerin sürdüğünü söylemiş oldu.
Koca, farklı aşıların çapraz kullanılması ya da çalışmaları devam eden yerli aşının 3. doz olarak kullanmasının da seçenekler içinde olduğunu belirtti.
Pekala dünyada Covid-19’a karşı üçüncü doz uygulayan ülkeler var mı? Bilim insanlarının bu bahisteki görüşü ne?
Üçüncü doz tartışması nasıl ortaya çıktı?
Covid aşıları, genelde iki doz uygulanacak biçimde geliştirildi.
Öte yandan Moderna ve Pfizer başta olmak üzere aşı geliştiren en önemli şirketler, iki doz aşının hami etkisinin vakit içinde azalacağı derdiyle destek aşı geliştirmek için bir müddetdir çalışmalar yürütüyor.
Getty ImagesModerna ve Pfizer yetkilileri, virüse karşı bağışıklığın ikinci doz aşının uygulanmasından sekiz ila dokuz ay daha sonra azaldığını söylüyor.
Pfizer’in CEO’su ve BioNTech şirketinin ABD’li ortağı Albert Bourla’nın Nisan ayında yaptığı açıklamada birinci aşıdan daha sonraki altı ila on iki aylık devirde “üçüncü bir doza ve akabinde yıllık bir daha aşılamaya” gereksinim olabileceğini vurgulaması, bu tartışmayı derinleştirdi.
Türkiye’de nasıl tartışılıyor?
Üçüncü doz aşı tartışması Türkiye’ye de uzandı.
Koronavirüs aşısını bulan Almanya merkezli BioNTech şirketinin kurucu ortağı ve CEO’su Prof. Dr. Uğur Şahin, geçtiğimiz ay Bilim Heyeti’nin bir toplantısında ikinci dozu takiben altı aydan erken olmamak kaydıyla üçüncü doz aşının yapılabileceğini söylemiş oldu.
Hürriyet gazetesinin haberine bakılırsa, Sıhhat Bakanlığı hatırlatma dozu olarak tanımlanan üçüncü doz aşılar için planlamalar yürütüyor. Haberde Bakanlık’ın hatırlatma dozu için hangi aşıyla yoluna devam edeceğine karar vermek BioNTech, Sinovac yahut yerli aşı seçeneklerini değerlendireceği, farklı aşılarla denemeler yapacağı belirtiliyor.
Getty Images
Son olarak Cumartesi günü Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, üçüncü doz aşının gerekliliği konusunda bilimsel çalışmaların devam ettiğini söylemiş oldu.
Koca, daha evvel Sabah gazetesine yaptığı açıklamada birinci etapta 3. doz aşılamanın istekli kümelerin katıldığı bir hibrid model üzerinden deneneceğini de açıklamıştı.
Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu ayın başında bir televizyon programında 3 doz aşı olduğunu açıklaması, tartışmayı öteki bir boyuta taşımıştı.
Cumhuriyet gazetesinin haberine bakılırsa, İstanbul Tabipler Odası Genel Sekreteri Prof. Dr. Osman Küçükosmanoğlu Türkiye’de hayli sayıda insan aşı olmayı beklerken Erdoğan’ın bu açıklamayı yapmasının “yönetici sorumluluğuyla bağdaşan bir durum olmadığını” söylemiş oldu.
Türkiye’de uzmanlar üçüncü doz tartışmasına ait farklı görüşler paylaştı.
Kimi Bilim Heyeti üyeleri geçtiğimiz haftalarda ‘hatırlatma dozu’ olarak da bilinen üçüncü doz aşının gerekli olduğu davetinde bulunmuştu.
DHA’ya konuşan Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, hem virüsü geçirenler tıpkı vakitte aşı olanlarda bir süre daha sonra bağışıklığın azaldığını vurgulamış, “Hem CoronaVac’ta, hem BioNTech’te hatırlatma dozları gerekecek. Tahminen biri altıncı ayda, oburu bir yıl daha sonra olacak, ancak gerekecek” sözlerini kullanmıştı.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ise, “Genel topluma ‘Üçüncü doz aşı yaptırın’ halinde teklifte bulunmak için çabucak hemen kâfi data elimizde yok” demişti.
DHA’ya konuşan Prof. Dr. Ceyhan, virüsle epeyce sık temas eden sıhhat işçisinin, “iki doz Sinovac aşısı oldukları için üçüncü dozu Pfizer-BioNTech aşısıyla aşılanmaları” tarafındaki tekliflerini ise Sıhhat Bakanlığı’na ilettiklerini söylemişti.
Sıhhat Bakanlığı bilgilerine göre, 15 Haziran prestijiyle 12 milyon 300 binden çok şahsa 1. doz, 13 milyon 800 binden çok şahsa 2. doz aşı uygulandı. Aşı programında sıra 40 yaş üzerinde.
Üçüncü doz aşıya sıcak bakan ülkeler hangileri?
İngiltere
Avrupa’da Covid’e karşı üçüncü doz aşı ya da “takviye aşı” uygulanması bir müddetdir tartışılıyor.
Delta başta olmak üzere kimi Covid varyantlarının yarattığı tasalar, bu bahisteki araştırmaları hızlandırdı.
İngiltere’de hükümetin desteklediği ve Haziran ayında başlayacak bir araştırma için farklı yaş kümelerinden 3 bine yakın gönüllüye üçüncü doz aşı uygulanacağı açıklandı.
Southampton Üniversitesi’nden araştırmacılar, Haziran ayından itibaren farklı kentlerde çalışma çağındakiler ile 75 yaş üstündeki iştirakçilere AstraZeneca, Pfizer ve Moderna dahil 7 farklı aşının üçüncü dozunu uygulayacak. Hem üçüncü dozun bağışıklık sistemlerine olan tesiri tıpkı vakitte muhtemel yan tesirler incelenecek.
Getty Images
Hükümetin 50 yaşın üstündekilere 3. doz aşı uygulanmasını değerlendirdiği de gündeme geldi lakin yetkililer bunu teyit etmedi.
Resmi datalara nazaran İngiltere’de 13 Haziran prestijiyle bir doz aşı olanların sayısı 41 milyonu aştı, neredeyse 30 milyon kişi de ikinci doz aşısını oldu. Ülkede 21 Haziran için planlanan “normalleşmeye geçiş” sürecinin son evresi ise, daha bulaşıcı olduğu düşünülen Delta varyantı ile ilgili tasalar kararı ertelendi.
Fransa ve Almanya
Fransa’da ise, “ciddi biçimde bağışıklık yetmezliği” yaşayan kümelere üçüncü dozun uygulanması istikametindeki karar Nisan ayında duyuruldu.
Getty Images
Organ nakli olmuş, diyalize bağlı ya da otoimmün rahatsızlıkları olan kimi kümelere, Pfizer, BioNTech ya da Moderna aşılarının üçüncü dozunun, ikinci dozdan en az 4 hafta daha sonra uygulanacağı açıklandı.
Fransa, hükümetin Haziran ortası için belirlediği amaca ulaşarak birinci doz aşıları 10 milyondan fazla şahsa uygulamayı başardı. Ülkede 18 yaşından büyük herkes Covid aşısı olabiliyor. 15 Haziran’dan itibaren 12-18 yaş kümesinin aşılanmasına başlanacak.
Almanya’da aşıları inceleme ve onaylamaktan sorumlu Robert Koch Enstitüsü Aşı Komitesi Lideri Thomas Mertens, Funke gazetesine yaptığı açıklamada iki doz aşının tesiri azalacağı nedeni öne sürülerek gelecek yıl üçüncü doz ile aşı tazelemenin gerekebileceğini tabir etti.
Almanya’da Sıhhat Bakanı Jens Spahn ise, Avrupa Komitesi’ne 2022/2023 periyodunda en az 4 şirketten destek aşı ısmarlanması davetinde bulunan bir mektup yazdı.
BAE ve Bahreyn
Öte yandan, destek aşı konusunda en önemli adım atan ülkelerin başında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) geldi.
Getty Images
BAE, geçen ay Çin’in geliştirdiği Sinopharm aşısının iki doz uygulandığı şahıslara üçüncü doz aşı yapılabilmesinin önünü açtı. bir evvel de aşıya karşı bağışıklık kazanmamış birtakım kümelere üçüncü doz aşı imkanı sunuluyordu.
BAE yetkilileri, aşı kümesindeki toplam nüfusun yaklaşık yüzde 85’inin en az bir doz aşı olduğunu açıklamıştı. Çin’in geliştirdiği Sinopharm ile aşı programına başlayıp, BioNTech, AztraZeneca ve akabinde Rus Sputnik V aşısını programına ekleyen BAE, birinci altı ayında dünyada Covid’e karşı en süratli aşı programını yürüten ülke olmakla övünmüştü.
Bahreynli yetkililer de, ülkelerindeki sıhhat takımları, yaşlılar ve diğer sıhhat problemleri olan risk kümesindeki bireylere üçüncü doz uygulanacağını duyurdu.
Bilim insanları ne diyor?
Covid aşılarında üçüncü dozun gerekli olup olmadığı konusunda bilim insanları ortak bir görüşe varmış değil.
Lakin iki doz aşının bir yıl ya da uzun mühlet bizi Covid’in çeşitli varyantlarından koruyabileceğine kuşkuyla bakıldığı açık.
Getty Images
New York Times gazetesinin haberine nazaran Pfizer soru işaretlerini gidermek emeliyle birtakım deneyler yaparak, iki doz aşı olan gönüllülere birebir aşıdan üçüncü doz uyguladı. Haberde Pfizer’in memleketler arası medya sorumlusu Jerica Pitts’in şu kelamlarına yer verildi:
“Şu ana dek öğrendiklerimize dayanarak, SARS-CoV-2’in yayılmasında ve Covid’e bağlı hastalıklarda bir azalma nazaranne kadar, aşımıza bir destek olarak aşının uygulanmasından 12 ay daha sonra üçüncü bir dozun uygulanmasının, Covid-19’a karşı müdafaa sağlamak için gerekli olacağı görüşündeyiz.”
Moderna ise yürüttüğü klinik deneylerin üçüncü doz konusunda cüret veren birinci datalarını Mayıs ayında deklare etti, üçüncü doz mRNA aşısının, virüsün bugüne dek keşfedilmiş olan tüm özelliklerine karşı tesirli müdafaa sağladığını belirtti. Üçüncü aşıdan iki hafta daha sonra deneylere katılan bireylerde Brezilya ve Güney Afrika varyantları ile standart virüse karşı muhafaza sağlayan antikorların arttığı görüldü.
Öte yandan Avrupa İlaç Ajansı (EMA) Aşı Dairesi Lideri Marco Cavaleri, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada ülkeleri, üçüncü ya da destek dozlar konusunda “prematüre” adımlar atmamaları konusunda uyarmıştı.
Cavaleri, “Üçüncü doz uygulamak için en yanlışsız vaktin ne olacağına” ait datalar sunan tıbbi deneyler ya da “gerçek dünyadan kanıtların” beklenmesi gerektiğini söylemişti.
Bilim insanları, üçüncü doz aşı konusunda çabucak hemen kapsamlı bir araştırmanın sonuçlarını yayımlamadı.
Getty Images
ABD’de yapılan küçük çaplı bir araştırma ise, üçüncü dozun bağışıklık zaafiyeti taşıyan hastaların virüsten korunmasını sağladığını ortaya koydu.
Tıp mecmuası Annals of Internal Medicine ‘da yayımlanan ve ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden araştırmacıların yürüttüğü çalışma için, organ nakli geçirmiş hastalar incelendi. İki doz aşıdan daha sonra antikor geliştiremeyen 24 kişi içinden, üçüncü doz aşı uygulanan 8’inde kollayıcı antikor geliştiği gözlemlendi.
Türkiye’de Covid-19 pandemisi ile çabada yürütülen aşı kampanyasında, 3. dozun da uygulanması gündemde.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, iki doz uygulanan Covid aşılarına ek olarak üçüncü dozun gerekli olup olmadığı konusunda değerlendirmelerin sürdüğünü söylemiş oldu.
Koca, farklı aşıların çapraz kullanılması ya da çalışmaları devam eden yerli aşının 3. doz olarak kullanmasının da seçenekler içinde olduğunu belirtti.
Pekala dünyada Covid-19’a karşı üçüncü doz uygulayan ülkeler var mı? Bilim insanlarının bu bahisteki görüşü ne?
Üçüncü doz tartışması nasıl ortaya çıktı?
Covid aşıları, genelde iki doz uygulanacak biçimde geliştirildi.
Öte yandan Moderna ve Pfizer başta olmak üzere aşı geliştiren en önemli şirketler, iki doz aşının hami etkisinin vakit içinde azalacağı derdiyle destek aşı geliştirmek için bir müddetdir çalışmalar yürütüyor.
Getty ImagesModerna ve Pfizer yetkilileri, virüse karşı bağışıklığın ikinci doz aşının uygulanmasından sekiz ila dokuz ay daha sonra azaldığını söylüyor.
Pfizer’in CEO’su ve BioNTech şirketinin ABD’li ortağı Albert Bourla’nın Nisan ayında yaptığı açıklamada birinci aşıdan daha sonraki altı ila on iki aylık devirde “üçüncü bir doza ve akabinde yıllık bir daha aşılamaya” gereksinim olabileceğini vurgulaması, bu tartışmayı derinleştirdi.
Türkiye’de nasıl tartışılıyor?
Üçüncü doz aşı tartışması Türkiye’ye de uzandı.
Koronavirüs aşısını bulan Almanya merkezli BioNTech şirketinin kurucu ortağı ve CEO’su Prof. Dr. Uğur Şahin, geçtiğimiz ay Bilim Heyeti’nin bir toplantısında ikinci dozu takiben altı aydan erken olmamak kaydıyla üçüncü doz aşının yapılabileceğini söylemiş oldu.
Hürriyet gazetesinin haberine bakılırsa, Sıhhat Bakanlığı hatırlatma dozu olarak tanımlanan üçüncü doz aşılar için planlamalar yürütüyor. Haberde Bakanlık’ın hatırlatma dozu için hangi aşıyla yoluna devam edeceğine karar vermek BioNTech, Sinovac yahut yerli aşı seçeneklerini değerlendireceği, farklı aşılarla denemeler yapacağı belirtiliyor.
Getty Images
Son olarak Cumartesi günü Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, üçüncü doz aşının gerekliliği konusunda bilimsel çalışmaların devam ettiğini söylemiş oldu.
Koca, daha evvel Sabah gazetesine yaptığı açıklamada birinci etapta 3. doz aşılamanın istekli kümelerin katıldığı bir hibrid model üzerinden deneneceğini de açıklamıştı.
Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu ayın başında bir televizyon programında 3 doz aşı olduğunu açıklaması, tartışmayı öteki bir boyuta taşımıştı.
Cumhuriyet gazetesinin haberine bakılırsa, İstanbul Tabipler Odası Genel Sekreteri Prof. Dr. Osman Küçükosmanoğlu Türkiye’de hayli sayıda insan aşı olmayı beklerken Erdoğan’ın bu açıklamayı yapmasının “yönetici sorumluluğuyla bağdaşan bir durum olmadığını” söylemiş oldu.
Türkiye’de uzmanlar üçüncü doz tartışmasına ait farklı görüşler paylaştı.
Kimi Bilim Heyeti üyeleri geçtiğimiz haftalarda ‘hatırlatma dozu’ olarak da bilinen üçüncü doz aşının gerekli olduğu davetinde bulunmuştu.
DHA’ya konuşan Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, hem virüsü geçirenler tıpkı vakitte aşı olanlarda bir süre daha sonra bağışıklığın azaldığını vurgulamış, “Hem CoronaVac’ta, hem BioNTech’te hatırlatma dozları gerekecek. Tahminen biri altıncı ayda, oburu bir yıl daha sonra olacak, ancak gerekecek” sözlerini kullanmıştı.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan ise, “Genel topluma ‘Üçüncü doz aşı yaptırın’ halinde teklifte bulunmak için çabucak hemen kâfi data elimizde yok” demişti.
DHA’ya konuşan Prof. Dr. Ceyhan, virüsle epeyce sık temas eden sıhhat işçisinin, “iki doz Sinovac aşısı oldukları için üçüncü dozu Pfizer-BioNTech aşısıyla aşılanmaları” tarafındaki tekliflerini ise Sıhhat Bakanlığı’na ilettiklerini söylemişti.
Sıhhat Bakanlığı bilgilerine göre, 15 Haziran prestijiyle 12 milyon 300 binden çok şahsa 1. doz, 13 milyon 800 binden çok şahsa 2. doz aşı uygulandı. Aşı programında sıra 40 yaş üzerinde.
Üçüncü doz aşıya sıcak bakan ülkeler hangileri?
İngiltere
Avrupa’da Covid’e karşı üçüncü doz aşı ya da “takviye aşı” uygulanması bir müddetdir tartışılıyor.
Delta başta olmak üzere kimi Covid varyantlarının yarattığı tasalar, bu bahisteki araştırmaları hızlandırdı.
İngiltere’de hükümetin desteklediği ve Haziran ayında başlayacak bir araştırma için farklı yaş kümelerinden 3 bine yakın gönüllüye üçüncü doz aşı uygulanacağı açıklandı.
Southampton Üniversitesi’nden araştırmacılar, Haziran ayından itibaren farklı kentlerde çalışma çağındakiler ile 75 yaş üstündeki iştirakçilere AstraZeneca, Pfizer ve Moderna dahil 7 farklı aşının üçüncü dozunu uygulayacak. Hem üçüncü dozun bağışıklık sistemlerine olan tesiri tıpkı vakitte muhtemel yan tesirler incelenecek.
Getty Images
Hükümetin 50 yaşın üstündekilere 3. doz aşı uygulanmasını değerlendirdiği de gündeme geldi lakin yetkililer bunu teyit etmedi.
Resmi datalara nazaran İngiltere’de 13 Haziran prestijiyle bir doz aşı olanların sayısı 41 milyonu aştı, neredeyse 30 milyon kişi de ikinci doz aşısını oldu. Ülkede 21 Haziran için planlanan “normalleşmeye geçiş” sürecinin son evresi ise, daha bulaşıcı olduğu düşünülen Delta varyantı ile ilgili tasalar kararı ertelendi.
Fransa ve Almanya
Fransa’da ise, “ciddi biçimde bağışıklık yetmezliği” yaşayan kümelere üçüncü dozun uygulanması istikametindeki karar Nisan ayında duyuruldu.
Getty Images
Organ nakli olmuş, diyalize bağlı ya da otoimmün rahatsızlıkları olan kimi kümelere, Pfizer, BioNTech ya da Moderna aşılarının üçüncü dozunun, ikinci dozdan en az 4 hafta daha sonra uygulanacağı açıklandı.
Fransa, hükümetin Haziran ortası için belirlediği amaca ulaşarak birinci doz aşıları 10 milyondan fazla şahsa uygulamayı başardı. Ülkede 18 yaşından büyük herkes Covid aşısı olabiliyor. 15 Haziran’dan itibaren 12-18 yaş kümesinin aşılanmasına başlanacak.
Almanya’da aşıları inceleme ve onaylamaktan sorumlu Robert Koch Enstitüsü Aşı Komitesi Lideri Thomas Mertens, Funke gazetesine yaptığı açıklamada iki doz aşının tesiri azalacağı nedeni öne sürülerek gelecek yıl üçüncü doz ile aşı tazelemenin gerekebileceğini tabir etti.
Almanya’da Sıhhat Bakanı Jens Spahn ise, Avrupa Komitesi’ne 2022/2023 periyodunda en az 4 şirketten destek aşı ısmarlanması davetinde bulunan bir mektup yazdı.
BAE ve Bahreyn
Öte yandan, destek aşı konusunda en önemli adım atan ülkelerin başında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) geldi.
Getty Images
BAE, geçen ay Çin’in geliştirdiği Sinopharm aşısının iki doz uygulandığı şahıslara üçüncü doz aşı yapılabilmesinin önünü açtı. bir evvel de aşıya karşı bağışıklık kazanmamış birtakım kümelere üçüncü doz aşı imkanı sunuluyordu.
BAE yetkilileri, aşı kümesindeki toplam nüfusun yaklaşık yüzde 85’inin en az bir doz aşı olduğunu açıklamıştı. Çin’in geliştirdiği Sinopharm ile aşı programına başlayıp, BioNTech, AztraZeneca ve akabinde Rus Sputnik V aşısını programına ekleyen BAE, birinci altı ayında dünyada Covid’e karşı en süratli aşı programını yürüten ülke olmakla övünmüştü.
Bahreynli yetkililer de, ülkelerindeki sıhhat takımları, yaşlılar ve diğer sıhhat problemleri olan risk kümesindeki bireylere üçüncü doz uygulanacağını duyurdu.
Bilim insanları ne diyor?
Covid aşılarında üçüncü dozun gerekli olup olmadığı konusunda bilim insanları ortak bir görüşe varmış değil.
Lakin iki doz aşının bir yıl ya da uzun mühlet bizi Covid’in çeşitli varyantlarından koruyabileceğine kuşkuyla bakıldığı açık.
Getty Images
New York Times gazetesinin haberine nazaran Pfizer soru işaretlerini gidermek emeliyle birtakım deneyler yaparak, iki doz aşı olan gönüllülere birebir aşıdan üçüncü doz uyguladı. Haberde Pfizer’in memleketler arası medya sorumlusu Jerica Pitts’in şu kelamlarına yer verildi:
“Şu ana dek öğrendiklerimize dayanarak, SARS-CoV-2’in yayılmasında ve Covid’e bağlı hastalıklarda bir azalma nazaranne kadar, aşımıza bir destek olarak aşının uygulanmasından 12 ay daha sonra üçüncü bir dozun uygulanmasının, Covid-19’a karşı müdafaa sağlamak için gerekli olacağı görüşündeyiz.”
Moderna ise yürüttüğü klinik deneylerin üçüncü doz konusunda cüret veren birinci datalarını Mayıs ayında deklare etti, üçüncü doz mRNA aşısının, virüsün bugüne dek keşfedilmiş olan tüm özelliklerine karşı tesirli müdafaa sağladığını belirtti. Üçüncü aşıdan iki hafta daha sonra deneylere katılan bireylerde Brezilya ve Güney Afrika varyantları ile standart virüse karşı muhafaza sağlayan antikorların arttığı görüldü.
Öte yandan Avrupa İlaç Ajansı (EMA) Aşı Dairesi Lideri Marco Cavaleri, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada ülkeleri, üçüncü ya da destek dozlar konusunda “prematüre” adımlar atmamaları konusunda uyarmıştı.
Cavaleri, “Üçüncü doz uygulamak için en yanlışsız vaktin ne olacağına” ait datalar sunan tıbbi deneyler ya da “gerçek dünyadan kanıtların” beklenmesi gerektiğini söylemişti.
Bilim insanları, üçüncü doz aşı konusunda çabucak hemen kapsamlı bir araştırmanın sonuçlarını yayımlamadı.
Getty Images
ABD’de yapılan küçük çaplı bir araştırma ise, üçüncü dozun bağışıklık zaafiyeti taşıyan hastaların virüsten korunmasını sağladığını ortaya koydu.
Tıp mecmuası Annals of Internal Medicine ‘da yayımlanan ve ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden araştırmacıların yürüttüğü çalışma için, organ nakli geçirmiş hastalar incelendi. İki doz aşıdan daha sonra antikor geliştiremeyen 24 kişi içinden, üçüncü doz aşı uygulanan 8’inde kollayıcı antikor geliştiği gözlemlendi.