MrM
New member
ANKARA – Çin’de 2019 yılının sonunda bir hayvan satış pazarında ortaya çıktığı düşünülen ve tüm dünyayı tesiri altına alan “Covid-19” salgınıyla gayrette bir buçuk yıl geride kaldı.
Ülkeler korona virüsü salgınını denetim altına almak için aşı geliştirme çalışmaları başta olmak üzere epey sayıda önleyici önlem alırken, bugüne kadar 4 milyonun üzerinde kişi hastalığa bağlı olarak ömrünü kaybetti.
Bir buçuk yılın akabinde global çapta Covid-19 aşı çalışmaları süratle devam ederken, ülkeler içindeki aşı eşitsizliği de giderek derinleşiyor. Çok sayıda sıhhat otoritesi, aşılamada adaleti sağlamak ve dünyada bağışıklığı yakalamak için aşı patentlerinin kaldırılması davetinde bulunurken, kimi bilim insanları ise patent kaldırılsa dahi gelişmemiş ülkelerin üretim kapasitesinin olmadığı görüşünde. Aşı firmaları ise bu davetlere karşı sessiz kalıyor.
Türkiye’de Sıhhat Bakanlığınca, Covid-19’la gayret kapsamında ülke genelinde 12 Ağustos tarihi itibariyle yapılan aşı ölçüsü 81 milyon dozu geçti. Ülke genelinde şu ana kadar 43 milyon 319 bin 938 birinci doz, 31 milyon 810 bin 55 ikinci doz, 6 milyon 352 bin 13 üçüncü doz aşı uygulandı.
Uzmanlarla, dünyayı tesiri altına alan, milyonlarca kişinin vefatına yol açan Covid-19’un ömrümüzden ne vakit çıkacağını, olağana dönüşün ne vakit gerçekleşebileceğini ve mutant virüslerin aktifliğini konuştuk.
‘MUTANT VİRÜSLERİN RİSK KAYNAĞI AŞISIZ ÜLKELER’
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul’a göre kâfi toplumsal bağışıklık sağlanamaz ve varyantların önüne geçilemezse Covid-19’dan kurtulma bahtımız yok.
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul
Dünyada önemli bir aşı asimetrisi olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Ertuğrul, “Bazı ülkelerde aşılamalar devam ediyor, tahminen de toplumsal bağışıklık düzebir daha ulaşacaklar fakat dünyanın bir kısmında ne yazık ki aşı yapılmıyor” diyen Ertuğrul şöyleki devam etti:
“Aşı yapılamayan bölgelerde virüs yayılmaya devam ediyor ve bu sayede yeni mutantların riski de o bölgelerden kaynaklı olarak artmaya devam ediyor. Türkiye’ye bakıldığında toplumsal bağışıklık düzebir daha artık değilse de birkaç ay daha sonra ulaşabiliriz ancak dünyanın geri kalanında bunu sağlayamazsak bu salgını bitirebilmek imkanlı olmayacak. Temel olarak yapılması gereken aslında aşıların üstündeki patenti büsbütün kaldırabilmek. Aşıların eşit ve adil bir halde dünyadaki tüm herkese ulaşımının sağlanması gerekiyor. Bu sayede dünyada kâfi bir aşılamaya ulaşabilelim; bu türlü de salgının önüne geçebilelim” dedi.
‘KORONA VİRÜSÜ İLE YAŞAMAYA DEVAM EDECEĞİZ’
Aşı patentlerinin kaldırılmasına ait, “Şu andaki toplumsal ve politik konjonktür bu biçimde bir duruma imkan vermiyor” değerlendirmesi yapan Ertuğrul, “Hatta tam bilakis birkaç gün evvel mRNA aşı şirketleri aşılarının meblağlarına artırım yaptılar. bu biçimdece birtakım ülkelerin aşıya ulaşmaları düzgünce olanaksızlaştı. Bizim artık Covid-19 diye yeni bir enfeksiyon hastalığımız var. Biz aşılamalarımızı tamamlayacağız, toplumsal bağışıklığımızı da sağlayacağız lakin İnfluenza üzere, tahminen de mevsimsel bir grip üzere bu virüsle yaşamaya devam edeceğiz” dedi. Ertuğrul kelamlarına şöyle devam etti:
‘PANDEMİDE YANGINI SÖNDÜRECEK TEK İLAÇ AŞI’
“Covid-19’a yol açan SARS virüsü başkaları üzere güç bulaşan virüslerden değil. İnsan bedeninin üst teneffüs yoluna da yerleşip fazlaca kolay bulaşabiliyor. Her seferinde de çoğalma sırasında kendine avantaj kazandıracak mutasyonlar geçirebiliyor. Bir gün tahminen bu mutasyonlar aykırı istikamette olup virüsün aleyhine olabilir. Ne yazık ki şu ana kadar yaşadıklarımızın hepsi virüsün lehine olan mutasyonlardı ve yeni varyantların ortaya çıkmasına yol açtı. Covid-19 salgını kapsamında ve yükselen olay sayılarına bakıldığında 2021 yılını da hiç bir olumlu ilerleme olmadan geçireceğiz. Şu anda biraz da umudumuz Covid-19’a karşı geliştirilmek üzere hazırlanmış antiviral ilaçlar. Şayet bu ilaçların geliştirilmesi hızlanırsa aşı ve ilaçla 2022’de olay sayılarını muhakkak bir düzeyin altına düşürebiliriz. Bu pandemide yangını söndürecek olan tek şey toplumsal bağışıklığı sağlayacak olan aşıdır.”
‘DAİMİ ORTAMIZDA YAŞAYACAK BEŞİNCİ VİRÜS’
Virolog Semih Tareen
Uzun yıllardır ABD’de yaşayan Virolog Semih Tareen ise Covid-19’un yok olmayacağını, bizimle daima yaşayacak beşinci virüs olduğuna dikkat çekti Tareen, “Tarihte dört tane korona virüsü pandemisi oldu ve o dördü hala ortamızda. Bunlar, OC43, NL63, 229E, AŞKU1. Tabiatta binlerce korona virüsü var ve insanlara bunların yalnızca yedi tanesi bulaştı. Pandemik olarak da dört tanesi hala ortamızda seyrediyor. Lakin Covid-19 üzere önemli hastalığa sebep olmuyor. Bu virüs de beşinci olarak ortamızda kalacak, aşılanmayanlar ise riskli olmaya devam edecek” dedi.
Tabiatta binlerce mutasyon olduğunu fakat bunlardan yalnızca bir kaçının varyant hali bulunduğunu belirten Tareen, şunları söylemiş oldu:
“Bütün canlılar virüsler de dahil mutasyon geçiriyorlar. Salgında virüs ne kadar çoğalabiliyor ve yayılabiliyorsa, mutasyon olmaya devam edecek. Varyant dediğimiz şey ise bu mutasyon kümesine verilen isim. Bugüne kadar yüz binlerce mutasyon var; fakat bunların yalnızca birkaçının varyant hali var. Bu mutantların hepsi gelen geçen şeyler. Salgının birinci başladığı günkü varyantlar yok artık. Bir gün Delta varyantı da yok olacak lakin yerini yeni varyantlar alacak.”
‘AŞILAMANIN YETERSİZ OLDUĞU YERLERDE VARYANTLAR DAİMA ÇIKACAK’
Tareen, “Varyant virüsler genelde aşılama oranlarının yetersiz olduğu yerden çıkar” dedi ve “örneğin Delta varyantı Hindistan’dan çıktı. Hindistan’da aşılamanın âlâ yapılmadığı ortaya çıktı. Şu an maalesef virüs yayıldıkça aşılamanın yetersiz olduğu yerlerde varyantlar daima çıkmaya devam edecek” tabirlerine yer verdi.
‘COVID-19’UN İSTİSNAİ, OLAĞAN DIŞI BİR DURUMU YOK’
Viroloji Uzmanı Selim Badur ise Covid-19’un yapısını ve daima mutasyona uğramasını kıymetlendirdi.
Viroloji Uzmanı Selim Badur
Badur, “Biroldukça virüs yeni ortaya çıktığı vakit Covid-19 meselade olduğu üzere bu şekil bir değişime uğrayıp sorun yaratmaya devam edebilir. Birtakım virüsler de kısa müddette daha etkisiz biçimde ortadan kalkabilir. Korona virüsünün virolog uzmanları açısından istisnai, sıra dışı bir durumu yok. Değerli olan bu virüsün insanların tamamının bağışık olmadığı bir virüs olması niçiniyle fazlaca süratli yayılması ve aşılama oranlarının düşük olmasıdır. Bu niçinle de hızla yayılarak denetim altına alınamıyor. Korona virüslerin fazlaca ürkütecek yahut ‘felaket tehlikeli’ bir virüsle karşı karşıya olduğumuzu düşünecek bir durum benim açımdan yok. Korona virüsler bir mRNA virüsleri ve genetik hususu bu virüsün yüzeyindeki proteinleri oluşturuyor. Mutasyona uğrayıp da var olan proteinler farklı yapıya sahip bir protein oluşturduğu vakit birinci proteine karşı oluşan antikorlar, yeni varyantı tanımıyorlar. Bu niçinle de varyantların problemli olması gündeme geliyor” diye konuştu.
‘MUTANT VİRÜSLER OLMASAYDI BİLE DÜŞÜK AŞILAMA İLE BİREBİR NOKTADA OLURDUK’
Covid-19’un, mutasyona uğramasa dahi düşük aşılama oranlarıyla bugünkü seyri yakalayacağını belirten Badur, şu sözlere yer verdi:
“Delta varyantı geldi, aşıdan kaçıyor” üzere telaffuzlar biraz abartılı durumlar. Bu virüs olağanda hiç mutasyona uğramasaydı; birebir biçimde aşılama oranları düşük olduğu, aşı terslerinin bu kadar kuvvetli olduğu bir yerde tıpkı tehlike bir daha devam ederdi. Bugün gelinen tablonun mutasyonlarla ilgili olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Bugün geldiğimiz noktada dünya nüfusunun şu ana kadar yalnızca yüzde 16’sı aşılanmış durumda. Bu oran Afrika’da yüzde 3 civarında. Bu oranlar epeyce düşük. Bu kadar düşük bir aşılama oranıyla bulaşıcı hastalıkla gayret edilemez. Şu anda hastalanan şahıslar kendileri yavaşça atlatıyor fakat etrafa bulaştırmaya devam ediyorlar. O yüzden aşılama kadar maske, uzaklık, hijyen kuralları hala epey değerli. Toplumda yüzde 80 seviyesinde bağışıklık sağlandığında o günlerde yeni varyantların çıkıp çıkmayacağını çabucak hemen bilmiyoruz. Aşılama bu kadar düşük düzeyde gitgide bundan daha sonra da yeni varyantlar ortaya çıkacaktır. Virüsün ne tıp değişime uğrayacağı ve hastalığın nasıl seyir göstereceğini söylemek pek mümkün değil. Fransa’da Bilim Heyetleri 2022 yılının ortalarına kadar hiç bir şeyin değişmeyeceğini söylüyor ancak bir daha de öngörmek fazlaca güç.”
Ülkeler korona virüsü salgınını denetim altına almak için aşı geliştirme çalışmaları başta olmak üzere epey sayıda önleyici önlem alırken, bugüne kadar 4 milyonun üzerinde kişi hastalığa bağlı olarak ömrünü kaybetti.
Bir buçuk yılın akabinde global çapta Covid-19 aşı çalışmaları süratle devam ederken, ülkeler içindeki aşı eşitsizliği de giderek derinleşiyor. Çok sayıda sıhhat otoritesi, aşılamada adaleti sağlamak ve dünyada bağışıklığı yakalamak için aşı patentlerinin kaldırılması davetinde bulunurken, kimi bilim insanları ise patent kaldırılsa dahi gelişmemiş ülkelerin üretim kapasitesinin olmadığı görüşünde. Aşı firmaları ise bu davetlere karşı sessiz kalıyor.
Türkiye’de Sıhhat Bakanlığınca, Covid-19’la gayret kapsamında ülke genelinde 12 Ağustos tarihi itibariyle yapılan aşı ölçüsü 81 milyon dozu geçti. Ülke genelinde şu ana kadar 43 milyon 319 bin 938 birinci doz, 31 milyon 810 bin 55 ikinci doz, 6 milyon 352 bin 13 üçüncü doz aşı uygulandı.
Uzmanlarla, dünyayı tesiri altına alan, milyonlarca kişinin vefatına yol açan Covid-19’un ömrümüzden ne vakit çıkacağını, olağana dönüşün ne vakit gerçekleşebileceğini ve mutant virüslerin aktifliğini konuştuk.
‘MUTANT VİRÜSLERİN RİSK KAYNAĞI AŞISIZ ÜLKELER’
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul’a göre kâfi toplumsal bağışıklık sağlanamaz ve varyantların önüne geçilemezse Covid-19’dan kurtulma bahtımız yok.
Prof. Dr. Bülent Ertuğrul
Dünyada önemli bir aşı asimetrisi olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Ertuğrul, “Bazı ülkelerde aşılamalar devam ediyor, tahminen de toplumsal bağışıklık düzebir daha ulaşacaklar fakat dünyanın bir kısmında ne yazık ki aşı yapılmıyor” diyen Ertuğrul şöyleki devam etti:
“Aşı yapılamayan bölgelerde virüs yayılmaya devam ediyor ve bu sayede yeni mutantların riski de o bölgelerden kaynaklı olarak artmaya devam ediyor. Türkiye’ye bakıldığında toplumsal bağışıklık düzebir daha artık değilse de birkaç ay daha sonra ulaşabiliriz ancak dünyanın geri kalanında bunu sağlayamazsak bu salgını bitirebilmek imkanlı olmayacak. Temel olarak yapılması gereken aslında aşıların üstündeki patenti büsbütün kaldırabilmek. Aşıların eşit ve adil bir halde dünyadaki tüm herkese ulaşımının sağlanması gerekiyor. Bu sayede dünyada kâfi bir aşılamaya ulaşabilelim; bu türlü de salgının önüne geçebilelim” dedi.
‘KORONA VİRÜSÜ İLE YAŞAMAYA DEVAM EDECEĞİZ’
Aşı patentlerinin kaldırılmasına ait, “Şu andaki toplumsal ve politik konjonktür bu biçimde bir duruma imkan vermiyor” değerlendirmesi yapan Ertuğrul, “Hatta tam bilakis birkaç gün evvel mRNA aşı şirketleri aşılarının meblağlarına artırım yaptılar. bu biçimdece birtakım ülkelerin aşıya ulaşmaları düzgünce olanaksızlaştı. Bizim artık Covid-19 diye yeni bir enfeksiyon hastalığımız var. Biz aşılamalarımızı tamamlayacağız, toplumsal bağışıklığımızı da sağlayacağız lakin İnfluenza üzere, tahminen de mevsimsel bir grip üzere bu virüsle yaşamaya devam edeceğiz” dedi. Ertuğrul kelamlarına şöyle devam etti:
‘PANDEMİDE YANGINI SÖNDÜRECEK TEK İLAÇ AŞI’
“Covid-19’a yol açan SARS virüsü başkaları üzere güç bulaşan virüslerden değil. İnsan bedeninin üst teneffüs yoluna da yerleşip fazlaca kolay bulaşabiliyor. Her seferinde de çoğalma sırasında kendine avantaj kazandıracak mutasyonlar geçirebiliyor. Bir gün tahminen bu mutasyonlar aykırı istikamette olup virüsün aleyhine olabilir. Ne yazık ki şu ana kadar yaşadıklarımızın hepsi virüsün lehine olan mutasyonlardı ve yeni varyantların ortaya çıkmasına yol açtı. Covid-19 salgını kapsamında ve yükselen olay sayılarına bakıldığında 2021 yılını da hiç bir olumlu ilerleme olmadan geçireceğiz. Şu anda biraz da umudumuz Covid-19’a karşı geliştirilmek üzere hazırlanmış antiviral ilaçlar. Şayet bu ilaçların geliştirilmesi hızlanırsa aşı ve ilaçla 2022’de olay sayılarını muhakkak bir düzeyin altına düşürebiliriz. Bu pandemide yangını söndürecek olan tek şey toplumsal bağışıklığı sağlayacak olan aşıdır.”
‘DAİMİ ORTAMIZDA YAŞAYACAK BEŞİNCİ VİRÜS’
Virolog Semih Tareen
Uzun yıllardır ABD’de yaşayan Virolog Semih Tareen ise Covid-19’un yok olmayacağını, bizimle daima yaşayacak beşinci virüs olduğuna dikkat çekti Tareen, “Tarihte dört tane korona virüsü pandemisi oldu ve o dördü hala ortamızda. Bunlar, OC43, NL63, 229E, AŞKU1. Tabiatta binlerce korona virüsü var ve insanlara bunların yalnızca yedi tanesi bulaştı. Pandemik olarak da dört tanesi hala ortamızda seyrediyor. Lakin Covid-19 üzere önemli hastalığa sebep olmuyor. Bu virüs de beşinci olarak ortamızda kalacak, aşılanmayanlar ise riskli olmaya devam edecek” dedi.
Tabiatta binlerce mutasyon olduğunu fakat bunlardan yalnızca bir kaçının varyant hali bulunduğunu belirten Tareen, şunları söylemiş oldu:
“Bütün canlılar virüsler de dahil mutasyon geçiriyorlar. Salgında virüs ne kadar çoğalabiliyor ve yayılabiliyorsa, mutasyon olmaya devam edecek. Varyant dediğimiz şey ise bu mutasyon kümesine verilen isim. Bugüne kadar yüz binlerce mutasyon var; fakat bunların yalnızca birkaçının varyant hali var. Bu mutantların hepsi gelen geçen şeyler. Salgının birinci başladığı günkü varyantlar yok artık. Bir gün Delta varyantı da yok olacak lakin yerini yeni varyantlar alacak.”
‘AŞILAMANIN YETERSİZ OLDUĞU YERLERDE VARYANTLAR DAİMA ÇIKACAK’
Tareen, “Varyant virüsler genelde aşılama oranlarının yetersiz olduğu yerden çıkar” dedi ve “örneğin Delta varyantı Hindistan’dan çıktı. Hindistan’da aşılamanın âlâ yapılmadığı ortaya çıktı. Şu an maalesef virüs yayıldıkça aşılamanın yetersiz olduğu yerlerde varyantlar daima çıkmaya devam edecek” tabirlerine yer verdi.
‘COVID-19’UN İSTİSNAİ, OLAĞAN DIŞI BİR DURUMU YOK’
Viroloji Uzmanı Selim Badur ise Covid-19’un yapısını ve daima mutasyona uğramasını kıymetlendirdi.
Viroloji Uzmanı Selim Badur
Badur, “Biroldukça virüs yeni ortaya çıktığı vakit Covid-19 meselade olduğu üzere bu şekil bir değişime uğrayıp sorun yaratmaya devam edebilir. Birtakım virüsler de kısa müddette daha etkisiz biçimde ortadan kalkabilir. Korona virüsünün virolog uzmanları açısından istisnai, sıra dışı bir durumu yok. Değerli olan bu virüsün insanların tamamının bağışık olmadığı bir virüs olması niçiniyle fazlaca süratli yayılması ve aşılama oranlarının düşük olmasıdır. Bu niçinle de hızla yayılarak denetim altına alınamıyor. Korona virüslerin fazlaca ürkütecek yahut ‘felaket tehlikeli’ bir virüsle karşı karşıya olduğumuzu düşünecek bir durum benim açımdan yok. Korona virüsler bir mRNA virüsleri ve genetik hususu bu virüsün yüzeyindeki proteinleri oluşturuyor. Mutasyona uğrayıp da var olan proteinler farklı yapıya sahip bir protein oluşturduğu vakit birinci proteine karşı oluşan antikorlar, yeni varyantı tanımıyorlar. Bu niçinle de varyantların problemli olması gündeme geliyor” diye konuştu.
‘MUTANT VİRÜSLER OLMASAYDI BİLE DÜŞÜK AŞILAMA İLE BİREBİR NOKTADA OLURDUK’
Covid-19’un, mutasyona uğramasa dahi düşük aşılama oranlarıyla bugünkü seyri yakalayacağını belirten Badur, şu sözlere yer verdi:
“Delta varyantı geldi, aşıdan kaçıyor” üzere telaffuzlar biraz abartılı durumlar. Bu virüs olağanda hiç mutasyona uğramasaydı; birebir biçimde aşılama oranları düşük olduğu, aşı terslerinin bu kadar kuvvetli olduğu bir yerde tıpkı tehlike bir daha devam ederdi. Bugün gelinen tablonun mutasyonlarla ilgili olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Bugün geldiğimiz noktada dünya nüfusunun şu ana kadar yalnızca yüzde 16’sı aşılanmış durumda. Bu oran Afrika’da yüzde 3 civarında. Bu oranlar epeyce düşük. Bu kadar düşük bir aşılama oranıyla bulaşıcı hastalıkla gayret edilemez. Şu anda hastalanan şahıslar kendileri yavaşça atlatıyor fakat etrafa bulaştırmaya devam ediyorlar. O yüzden aşılama kadar maske, uzaklık, hijyen kuralları hala epey değerli. Toplumda yüzde 80 seviyesinde bağışıklık sağlandığında o günlerde yeni varyantların çıkıp çıkmayacağını çabucak hemen bilmiyoruz. Aşılama bu kadar düşük düzeyde gitgide bundan daha sonra da yeni varyantlar ortaya çıkacaktır. Virüsün ne tıp değişime uğrayacağı ve hastalığın nasıl seyir göstereceğini söylemek pek mümkün değil. Fransa’da Bilim Heyetleri 2022 yılının ortalarına kadar hiç bir şeyin değişmeyeceğini söylüyor ancak bir daha de öngörmek fazlaca güç.”