Erdoğan’ın NATO Doruğu’nda işi fazlaca zor! ABD ve AB taviz istiyor

Muhabir

New member
Beyaz Saray, geçen perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD Lideri Joe Biden’ın 14 Haziran’da NATO Başkanlar Zirvesi’ndeki temasları kapsamında AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile bir ortaya gelerek ikili ve bölgesel “tüm konuları” ele alacağını deklare etti. bir müddetdir çeşitli niçinlerle ertelenen bu görüşmenin mutlaklaşması, Erdoğan cephesinde kısa bir nefes aldırdı. Ama bu mutlaklık, kendisine duyulan memleketler arası güvensizlikle yalnızlaşan ve sıkıştığı ekonomik darboğazdan bir türlü çıkamayan AKP için garanti değil.

NATO Önderler Doruğu, 14 Haziran’da Belçika’nın başşehri Brüksel’de gerçekleşecek. Tepe öncesi hazırlıklar, diplomatik temaslar ve üst seviye yetkililerin birinci ağızdan yaptığı açıklamalar, Brüksel’de gerçekleşecek kritik toplantının Türkiye için tabir ettiği mananın adeta ön gösterimi.


İşte Birgün’de yer alan tahlil:

DOSTLUK GEÇMİŞTE KALDI ÇIKARLARI KONUŞALIM


Donald Trump periyodunda kopma noktasına gelen Trans-Atlantik ilgileri, Biden idaresi ile bir arada pek sıcak iletileri içeren, süratli bir biçimde toparlama yoluna giderken Erdoğan’ın işi AB üyesi ülkeler kadar kolay değil. Elbet, dostu Trump ile yakın dostluğa sahip Erdoğan ve ABD alakaları en sıkıntı devirlerinden birini yaşayacağı Biden’ın adaylığı devrinde de sık sık konuşulan konulardan yalnızca bir tanesiydi.

Biden ile 14 Haziran’da Brüksel’de gerçekleşecek birinci yüz yüze görüşme ve Başkanlar Tepesi gelecek devir Türkiye’nin milletlerarası konumlanışında bir dönüm noktası. Ama Ankara-Washington içinde S-400 hava savunma sistemi, F-35 askeri uçak programı, Suriye, Doğu Akdeniz, Halkbank davası konusundaki uzlaşmazlık bu toplantıyla sona erebilir mi? Biden, bölgedeki çıkarlarını iki jeste bırakır mı? Pek mümkün görünmüyor.

Biden’ın 21 Ocak’ta misyonu devralmasıyla birlikte Erdoğan, biroldukca mevzuda karşıt düştüğü yeni idareyle güzel bağlantılar kurmak ismine adımlar atmaya başladı. Batı’ya ıslahat muştuları, akabinde Biden’a eski tanışığız iletileri, son olarak yabancı basında Rus uzmanları Biden’a sinyal göndermek için konuta yolladı” haberleri… Tüm bunlar ABD’ye yapılan jestler olarak değerlendirildi. Uzun bir müddetdir dış siyasette yalnız, diplomasi kanallarını büyük ölçüde kapatan iktidarın son periyotta gerçekleştirdiği üst seviye temaslar ise bu toplantının getirecekleri ve götüreceklerini anlamak ismine kıymetli. Ancak görüşmelerin öncesinde ve daha sonrasında tarafların yaptığı açıklamalar, Erdoğan’ın “taviz” vermediği, “somut adımlar atmadığı” ölçüde, Biden idaresi tarafınca samimi bulunmayacağı açık bir biçimde görülüyor.

ABD JEST DEĞİL BİAT İSTİYOR

Biden idaresinden Ankara’ya üst seviye birinci ziyaret 27-28 Mayıs’ta gerçekleşti. Nisan ayında ataması yapılan ABD Dışişleri Bakanlığı’nın iki numarası Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Türkiye’de gerçekleştirdiği temaslarının akabinde yaptığı açıklamada, “S-400’leri almak NATO ittifakında sorun yaratıyor. Alternatif sunduk, tam olarak ne yapmaları gerektiğini biliyorlar. Umarım ortak bir yol bulabileceğiz. Bu teknik ayrıntı bir bahis değil, siyasi bir şey değil. Türkiye durumun farkında, atması gereken adımları biliyor. Nasıl bu adımların atılacağını da görüştük, bu Türkiye’nin sonucu olacak.” sözlerini kullandı. Ankara’daki ziyaretinin akabinde Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, ABD Dışişlerinin iki numarası Sherman’ı İstanbul’da ağırladı. Cumhurbaşkanlığı yaptığı açıklamada,“Görüş ayrılıklarına karşın münasebetlerimizin stratejik bir anlayışla ve müspet gündemle ilerletilmesinin değerine değinildi” denildi.

ABD’li üst seviye yetkili kararlı bir biçimde “Türkiye atması gereken adımları” biliyor vurgusu yaparken, iktidar cephesinde öne çıkan, “pozitif gündem” oldu. Rusya’dan alınan ve çabucak hemen konseyimi tamamlanmamış olan S-400’ler, tepede kurulacak masada, ABD’nin öteki NATO üyeleriyle birlikte Türkiye’yi sıkıştırması beklenen birinci unsur. Pekala NATO üyesi Türkiye, bu hususta geri adım atacak mı?

Erdoğan, 1 Haziran’da TRT 1 Ve TRT Haber’in ortak yayınına katıldı ve S-400’ü durup dururken almadığına vurgu yaptı. Parasını ödediği biçimde teslim alamadığı F35 savaş uçakları yansısını lisana getirdi. Erdoğan, “Biz bir kasaba devleti değiliz, biz Türkiye Cumhuriyeti’yiz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni bu türlü köşeye sıkıştıranlar kıymetli bir dostu kaybederler. Biz NATO’da seninle birlikte olacağız. NATO’nun birinci beş devletinden bir tanesi olacağız, kuvvetli devletinden bir tanesi” dedi. Ekran karşısında izleyen milyonlara ne olursa olsun egemenlik haklarından vazgeçmeyen bir başkan imajını çizmek isteyen Erdoğan, başka yandan Biden’a “Bu dostluk bitmesin” dedi. Masada bu kadar sert olabilecek mi? İşte bu CAATSA yaptırımlarıyla 2 ayını geride bırakan ve ekonomik krizin ortasındaki bir ülkeyi yönetemeyen Cumhurbaşkanı’nın en büyük çelişkisi.

NE RUSYA’DAN NE ABD’DEN VAZGEÇMEK İSTEMİYOR

Öte yandan AKP Sözcüsü Ömer Çelik, geçen perşembe günü partinin MKYK toplantısı daha sonrasında açıklamalarda bulunarak, “pozitif ajanda” bildirisini bir sefer daha bir dahaledi. Çelik’in,“Yeni periyodu ABD ile müspet ajanda temelinde kıymetlendirmek istiyoruz. Şayet olumlu ajanda temelinde değerlendirirsek, odak noktamız o olursa negatif ögeleri çözmek daha kolay olur bununla birlikte da daha büyük işleri Türkiye ve ABD’nin birlikte başarması üzere bir tabloya birliktece imza atabiliriz” sözlerini kullandığı gün, TBMM Dışişleri Kurulu Lideri ve AKP İstanbul Milletvekili Akif Çağatay Kılıç, milletlerarası medya ile bir ortaya geldi ve “S-400 konusu, bizim için kapanmıştır” dedi. Kılıç, “Rusya ile olan ilgilerimiz ABD’ye alternatif değil. ABD ile olan münasebetlerimiz de Rusya’ya alternatif değil” vurgusu yaptı.

Bir yanda pek sakin bir biçimde, dostluk temennisinde bulunan Çelik, öbür yanda “Bir tercih yapmayacağız” bildirisi veren Kılıç. Erdoğan’ın işi yalnızca Brüksel’de değil, Ankara’da da sıkıntı üzere görünüyor.

GERGİNLİK ÇİZGİSİNDE GELECEK KURABİLİRLER

Türkiye AB ve ABD’li müttefikleri ile alakalarını toparlamaya çalışırken farklılıkların kolay bir biçimde çözülemeyeceğinin farkında. Son senelerda uzlaşmadan uzak, milletlerarası ittifakların dışına itilen iktidarın eli NATO üyesi başka ülkelerin karşısında fazlaca kuvvetli olmasa bile ABD, Türkiye’nin bölgesel gücünün farkında. Her fırsatta insan hakları, çoğulculuk, farklılıklara hürmet üzere konularda “cesur” konuşmalar yapsa bile Biden’ın hasreti, Trump periyodunda ülkenin gerileyen dış siyasetteki hegemonyasını yenidendan toparlamak ve savaş örgütü NATO’yu bir daha faal kılarak kaybettiği yılları geri almak. Amerikan emperyalizminde Biden ile bir arada yeni açılan bu sayfada elbet Türkiye, her geçen gün ilgi odağının ağırlaştığı Doğu Akdeniz’de bocalıyor. Lakin tüm bunların yanında Libya’daki varlığıyla ABD’nin de hayli kolay vazgeçmek istemeyeceği, denetim edememekten sakınacağı bir yerde duruyor. Öte yandan Suriye’de çatışmalarda hisse sahibi Erdoğan’ı ikna etmek, Rusya’nın Esad güçlerine dayanağı ile bölgede sevilen Putin’i oyun dışı bırakmak için düzgün bir fırsat. Şayet Erdoğan bölgede, Asya’da ve Doğu Akdeniz’de şartsız kuralsız emperyalizmin siyasetleriyle aksi düşmeyecek bir pozisyona kendisini yerleştirirse Batı ile bağlar toparlanabilir. Bilhassa Rusya ve Çin siyasetleri pek keskin olan Biden’ı ikna etmek, Ukrayna-Donetsk çatışmalarında Rusya karşısında konumlanması üzere attığı adımlar kâfi olmayacaktır.

WASHINGTON VE ANKARA ARASNDAKİ UYUŞMAZLIK EVRAKLARI

– Rusya’dan satın alınan S-400 çabucak hemen etkinleştirilmedi. Ama ABD, CAATSA yaptırımlarını, 6 Nisan’da başlattı. Buna nazaran Türkiye, ABD’den ihracat lisansı alamıyor, ABD’nin ve temaslı olduğu milletlerarası finans kuruluşlarının kredilerinden faydalanamıyor.

– Öbür uyuşmazlık evrakı ise, İran’ın BM tarafınca uygulanan yaptırımları delmesine yardım etmekle suçlanan “Halkbank” davası.

– ABD ve Türkiye, Libya’da Abdülhamid Dibeybe liderliğinde kurulan yeni hükümetin güvenoyu alması sürecinde iş birliği yaptı. Ama ABD sık sık yabancı güçlerin Libya’dan çekilmesi için tanınan müddetin dolduğuna işaret ederek Türkiye ve Rusya’dan Libya’daki güçlerini çekmesini istiyor.

– ABD, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD’le uğraş kapsamında YPG tarafınca oluşturulan Suriye Demokratik Güçleri’ne takviye veriyor. Türkiye takviyenin geri çekilmesini istiyor.


27 MAYIS-3 HAZİRAN ORTASINDAKİ AĞIR GÖRÜŞME TAKVİMİ

27 Mayıs: Erdoğan, ABD’li şirketlere Türkiye’de daha fazla yatırım yapmaları davetinde bulundu. Erdoğan, vakit zaman görüş farklılıkları olsa bile önemli bir yatırım potansiyeli olduğunu belirtti.

Erdoğan: 100 milyar dolarlık ticaret hacmi maksadımıza ulaşmak için samimi, saygılı, ortak çıkarlara ve kıymetlere dayanan bir yaklaşıma gereksinim duyuyoruz.

28 Mayıs: Washington’dan Ankara’ya Biden idaresinin birinci üst seviye ziyareti gerçekleşti. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Ankara’ya geldi.

Sherman: S-400’leri almak NATO ittifakında sorun yaratıyor. Alternatif sunduk, tam olarak ne yapmaları gerektiğini biliyorlar. Umarım ortak bir yol bulabileceğiz. Bu teknik ayrıntı bir husus değil, siyasi bir şey değil. Türkiye durumun farkında, atması gereken adımları biliyor. Nasıl bu adımların atılacağını da görüştük, bu Türkiye’nin sonucu olacak.

21 Haziran: Erdoğan, TRT 1 Ve TRT Haber’in ortak yayınına katıldı, S-400’ü durup dururken almadığına vurgu yaptı. Erdoğan, “Biz bir kasaba devleti değiliz, biz Türkiye Cumhuriyeti’yiz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni bu türlü köşeye sıkıştıranlar kıymetli bir dostu kaybederler. Biz NATO’da seninle birlikte olacağız. NATO’nun birinci beş devletinden bir tanesi olacağız, kuvvetli devletinden bir tanesi”

2 Haziran: ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, Ankara’da Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile görüştü. Açıklamada, Thomas-Greenfield’ın, Türkiye’de sivil toplum ve muhalefetle ilgili sınırlamalar dahil olmak üzere ABD’yi ilgilendiren alanları da gündeme getirerek, ABD’nin bu bahisteki kaygılarını lisana getirdiği açıklandı.

3 Haziran: AKP Sözcüsü Ömer Çelik: “Yeni periyodu ABD ile olumlu ajanda temelinde kıymetlendirmek istiyoruz.”

3 Haziran: TBMM Dışişleri Komitesi Lideri ve AKP İstanbul Milletvekili Akif Çağatay Kılıç, memleketler arası medya ile bir ortaya geldi. “S-400 konusu, bizim için kapanmıştır” tabirlerini kullanan Kılıç, “Rusya ile olan ilgilerimiz ABD’ye alternatif değil. ABD ile olan münasebetlerimiz de Rusya’ya alternatif değil” vurgusu yaptı.
 
Üst