Muhabir
New member
bir süre evvel bu sayfada İsrail’de farklı partilerden oluşan Binyamin Netanyahu aksisi ittifakla ilgili manşetten verdiğimiz haberimizin başlığı “Yeter ki Gitsin Koalisyonu” idi. Şefimiz Mine Esen’in attığı başlığın ne kadar isabetli olduğu yan yana gelmeleri olanaksız görülen sekiz partinin bir ortaya gelip hükümet kurmasıyla görüldü.
İsrail seçim sistemi son derece karışık bir sistem. Bundan ötürü son iki yılda yapılan dört seçimde de hiç bir parti hükümet kuramadı. Anımsayalım; üçüncüsü olan Mart 2020 seçimlerinden daha sonra, Netanyahu’nun sağcı Likud partisi, bir birlik hükümeti kurmak için Benny Gantz’ın merkez eğilimli Mavi ve Beyaz partisiyle birlikte oldu. Hükmet bütçesinin parlamentoda onaylanmaması üzerine koalisyon çöktü. Dördüncü seçim de Mart 2021’de yapıldı. Likud, 120 üyeli Knesset’ten 30 sandalyeyle en büyük parti olarak çıktı, lakin bu yeni bir koalisyon kurması için kâfi değildi. Netanyahu’nun hükümeti kuramamasının akabinde, Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, ikinci büyük parti Yesh Atid’in önderi Yair Lapid’e hükümeti kurma nazaranvi verdi. Yamina Partisi başkanı Naftali Bennett’le uzlaşılması kararı da mimarı Rapid olan “yeter ki gitsin koalisyonu” oluşturuldu. Dün güvenoyu alan bu koalisyon işte.
Akıl almaz bir trafik yaşandı. 2020’de Lapid’in Yesh Atid’i, Mavi ve Beyaz koalisyonunun bir kesimi olarak seçimlere girdi, fakat Mavi Beyaz’ın başkanı Gantz, Netanyahu’nun birlik hükümetine katılmaya karar verdiğinde, Lapid’le yollarını ayırdı. Artık Lapid ile Gantz tekrar beraberler. Onlara altı parti daha katıldı. Sağcı Yamina, merkez sağ Yeni Umut, merkez sol Meretz, solcu Personel Partisi, laik sağ parti Yisrael Beiteinu, nihayet İsrail vatandaşı Filistinli Arapların partisi Arap Ra’am Listesi. Sekiz partili bu koalisyonun toplam 62 milletvekili bulunuyor. Lakin Yamina milletvekillerinden biri olan Amichai Chikli koalisyonu desteklemeyeceğini açıklamıştı. Bu niçinle güvenoyunu kıl hissesi aldı yeni koalisyon hükümeti.
Bu koalisyon o denli bir “karışım” ki, ömrünün uzun olmayacağını düşünenlerin sayısı fazla. Solcular ile laiklerin, Arapların olduğu koalisyonun başına geçen Bennett daha evvel çok sağcı Yahudi Ana Partisi ile de iş birliği yapmıştı. Bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına karşı, parlamentoda başında daima kipayla (Yahudi dindarların kullandığı takke) dolaşan bir siyasetçi olan Bennet, İsrail tarihinde bir Arap partisinin takviyesiyle Başbakan olan birinci başkan oldu. Amerikan Musevisi bir ailenin mensubu. İşgal altındaki Batı Şeria’nın eski bir yerleşimci başkanı, bir devir Savunma Bakanı. Şiddeti destekleyen bir sağcı. 2018’de İsrail’in Gazze’den İsrail’e geçmeye çalışan Filistinlilere karşı vur-öldür usulünü uyguladığını görmek istediğini söylemişti., mesela. Son seçimlerde oyların sırf yüzde 5’ini almasına karşın, seçim sisteminin tuhaflığı onu bir “oyun kurucu” yaptı ülke siyasetinde.
SİYASET DEĞİŞMEZ, ÇÜNKÜ…
Zira bu kadar birbirine zıt partilerin kurduğu hükümette Batı Şeria’daki durum, Filistin devletine yaklaşım üzere konularda her parti ötekinin görüşünü reddedecek. Bu kesin. İsrail toprak genişletmekten vazgeçsin” diyen Mertz’e ya da Personel Partisi’ne “evet” der mi Bennnet ya da öteki sağcı ortakları? Anlaşılıyor ki bu koalisyonu Netanyahu’nun gitmesi haricinde bir ortada tutan bir şey yok.
Fakat buna karşın kurt siyasetçi Netanyahu’nun, koalisyonu “solcu” olarak tanımlayıp “ülke güvenliği için tehlikeli” olarak değerlendirmesi tipik sağcı refleksi şüphesiz. Fakat hala bu kelamların İsrail’de işe yaradığı Netanyahu’nun ülkede değerli sayıda destekçisi olmasından aşikâr. Bu niçinle beşinci bir seçim Netanyahu’nun fazlaca daha fazla işine gelirdi. Bu, seçim daha sonrası hükümet kuruluncaya kadar aylarca iktidarda kalacak demekti. Yolsuzluktan yargılanan Netanyahu’ya önemli bir dokunulmazlık sağlamayacağını da kim söyleyebilir?
Fakat, önemli bir kamuoyu dayanağı bulunmasına karşın istikrarlı bir hükümet kurma konusunda üst üste yaşadığı başarısızlıklar kendi partisi Likud’da da Netanyahu’ya inancı sarsan bir tesir yarattı. Parti üstündeki hakimiyeti oldukçatan sarsılmaya başlayan (hatırlayın 2019’da Gideon Saar liderlik için ona meydan okumuştu) Netanyahu artık iktidarı da kaybederek sıkıntı bir surece girecek üzere görünüyor.
Lakin, koalisyon kısa ömürlü olursa, Netanyahu’nun, – bu biçimdea kadar yargılanıp mahpusa tıkılmazsa tabii- bir daha kuvvetli bir biçimde dönmesi mümkünlük dışı değil.
İsrail seçim sistemi son derece karışık bir sistem. Bundan ötürü son iki yılda yapılan dört seçimde de hiç bir parti hükümet kuramadı. Anımsayalım; üçüncüsü olan Mart 2020 seçimlerinden daha sonra, Netanyahu’nun sağcı Likud partisi, bir birlik hükümeti kurmak için Benny Gantz’ın merkez eğilimli Mavi ve Beyaz partisiyle birlikte oldu. Hükmet bütçesinin parlamentoda onaylanmaması üzerine koalisyon çöktü. Dördüncü seçim de Mart 2021’de yapıldı. Likud, 120 üyeli Knesset’ten 30 sandalyeyle en büyük parti olarak çıktı, lakin bu yeni bir koalisyon kurması için kâfi değildi. Netanyahu’nun hükümeti kuramamasının akabinde, Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, ikinci büyük parti Yesh Atid’in önderi Yair Lapid’e hükümeti kurma nazaranvi verdi. Yamina Partisi başkanı Naftali Bennett’le uzlaşılması kararı da mimarı Rapid olan “yeter ki gitsin koalisyonu” oluşturuldu. Dün güvenoyu alan bu koalisyon işte.
Akıl almaz bir trafik yaşandı. 2020’de Lapid’in Yesh Atid’i, Mavi ve Beyaz koalisyonunun bir kesimi olarak seçimlere girdi, fakat Mavi Beyaz’ın başkanı Gantz, Netanyahu’nun birlik hükümetine katılmaya karar verdiğinde, Lapid’le yollarını ayırdı. Artık Lapid ile Gantz tekrar beraberler. Onlara altı parti daha katıldı. Sağcı Yamina, merkez sağ Yeni Umut, merkez sol Meretz, solcu Personel Partisi, laik sağ parti Yisrael Beiteinu, nihayet İsrail vatandaşı Filistinli Arapların partisi Arap Ra’am Listesi. Sekiz partili bu koalisyonun toplam 62 milletvekili bulunuyor. Lakin Yamina milletvekillerinden biri olan Amichai Chikli koalisyonu desteklemeyeceğini açıklamıştı. Bu niçinle güvenoyunu kıl hissesi aldı yeni koalisyon hükümeti.
Bu koalisyon o denli bir “karışım” ki, ömrünün uzun olmayacağını düşünenlerin sayısı fazla. Solcular ile laiklerin, Arapların olduğu koalisyonun başına geçen Bennett daha evvel çok sağcı Yahudi Ana Partisi ile de iş birliği yapmıştı. Bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına karşı, parlamentoda başında daima kipayla (Yahudi dindarların kullandığı takke) dolaşan bir siyasetçi olan Bennet, İsrail tarihinde bir Arap partisinin takviyesiyle Başbakan olan birinci başkan oldu. Amerikan Musevisi bir ailenin mensubu. İşgal altındaki Batı Şeria’nın eski bir yerleşimci başkanı, bir devir Savunma Bakanı. Şiddeti destekleyen bir sağcı. 2018’de İsrail’in Gazze’den İsrail’e geçmeye çalışan Filistinlilere karşı vur-öldür usulünü uyguladığını görmek istediğini söylemişti., mesela. Son seçimlerde oyların sırf yüzde 5’ini almasına karşın, seçim sisteminin tuhaflığı onu bir “oyun kurucu” yaptı ülke siyasetinde.
SİYASET DEĞİŞMEZ, ÇÜNKÜ…
Zira bu kadar birbirine zıt partilerin kurduğu hükümette Batı Şeria’daki durum, Filistin devletine yaklaşım üzere konularda her parti ötekinin görüşünü reddedecek. Bu kesin. İsrail toprak genişletmekten vazgeçsin” diyen Mertz’e ya da Personel Partisi’ne “evet” der mi Bennnet ya da öteki sağcı ortakları? Anlaşılıyor ki bu koalisyonu Netanyahu’nun gitmesi haricinde bir ortada tutan bir şey yok.
Fakat buna karşın kurt siyasetçi Netanyahu’nun, koalisyonu “solcu” olarak tanımlayıp “ülke güvenliği için tehlikeli” olarak değerlendirmesi tipik sağcı refleksi şüphesiz. Fakat hala bu kelamların İsrail’de işe yaradığı Netanyahu’nun ülkede değerli sayıda destekçisi olmasından aşikâr. Bu niçinle beşinci bir seçim Netanyahu’nun fazlaca daha fazla işine gelirdi. Bu, seçim daha sonrası hükümet kuruluncaya kadar aylarca iktidarda kalacak demekti. Yolsuzluktan yargılanan Netanyahu’ya önemli bir dokunulmazlık sağlamayacağını da kim söyleyebilir?
Fakat, önemli bir kamuoyu dayanağı bulunmasına karşın istikrarlı bir hükümet kurma konusunda üst üste yaşadığı başarısızlıklar kendi partisi Likud’da da Netanyahu’ya inancı sarsan bir tesir yarattı. Parti üstündeki hakimiyeti oldukçatan sarsılmaya başlayan (hatırlayın 2019’da Gideon Saar liderlik için ona meydan okumuştu) Netanyahu artık iktidarı da kaybederek sıkıntı bir surece girecek üzere görünüyor.
Lakin, koalisyon kısa ömürlü olursa, Netanyahu’nun, – bu biçimdea kadar yargılanıp mahpusa tıkılmazsa tabii- bir daha kuvvetli bir biçimde dönmesi mümkünlük dışı değil.