Merkel’in ‘denge siyaseti’ mirası sürer mi?..

Muhabir

New member
16 yıl başbakan koltuğunda oturan muhafazakâr Hıristiyan Demokrat Partili (CDU) Angela Merkel’in periyodu, Avrupa’nın Yunanistan’dan İspanya’ya uzanan bir epeyce ülkesinde ağır ekonomik krizlerin, AB üyesi ülkeler içindeki tansiyonların, Rusya ile Batı içindeki yüksek tansiyonlu alakaların tam da merkezindeydi.

Berlin, 2008’deki global finansal krizde yardıma muhtaçlık duyan üyelere Avrupa Birliği’nin (AB) sağladığı mali dayanak paketlerinde acı reçeteleri masaya dayattığı sebebi öne sürülerek tenkitlerin maksadı oldu. Suriye krizinde göçmen akınında “açık kapı politikası” atağı ise çok sağın amacındaydı…

‘AVRUPA SAVUNMASI’ TARTIŞMALARI

Merkel idaresi, kimi Avrupa ülkelerinin ya da ABD’nin aykırılığına rağmen Moskova ile bağlarda azami dengeyi gözetme siyasetini sürdürdü. Ukrayna, Rus muhaliflere yönelik konularda Moskova’yı baskılayan ataklara bir yandan ana aktör olarak katılırken öteki yandan da Rusya ile dev Kuzey Akım 2 doğalgaz boru çizgisi işbirliğinden geri adım atmadı.

Avrupa’nın dev ekonomik gücü Almanya’da bugün yapılacak seçimlerle ufukta sol cephe liderliğindeki bir koalisyonun olduğu yorumları çoğunlukta. Pekala yeni Berlin idaresinin dış siyaset gündem başlıkları içinde birinci sıralarda neler var dersek… Öncelikle pandemi devriyle birlikte yeni idaresi, AB ortasındaki kuvvetli liderlik imajını kaybetmemesi açısından, üye ülkeler içindeki bölünmüşlüklerle nasıl başa çıkılacağı konusunda ağır mesai bekliyor. Bu ortada AB’nin bir öbür lokomotif gücü Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin gelecek yıl yapılacağını da unutmamak gerek. Fransa Cumhurbaşkanı Macron’a, AB ortasında Merkel’in dayanağı biliniyordu. Lakin ülkesinde kamuoyu dayanağı düşük olan Macron’a darbe, dış siyasette hiç beklemediği yerden ABD-İngiltere-Avustralya’dan geldi. Üç ülke geçen hafta Asya Pasifik’te savunma işbirliğine giderken Avustralya’nın Fransa’dan nükleer denizaltı satın alma muahedesini iptali, Paris cephesinde “sırtımızdan bıçaklandık” yansısıyla karşılandı. Paris, bu dışlanmışlığı yalnızca kendisine karşı değil AB geneline yapılan bir hareket olarak yorumlayan çıkışlarıyla dikkat çekiyor. Haliyle Berlin’e, reaksiyonuna kuvvetli art çıkması için bastırıyor.

Avrupa ülkelerinin Afganistan’dan çıkıştaki kaos tablosunda yetersizliklerine, ABD’ye yönelik sert tenkitlerini de hatırlarsak; bu gelişmelerle bir arada, Trump periyodunda Avrupa’dan kimi cepheden yükselen AB’nin kendi savunma gücünün oluşturulması, Washington’a bel bağlanmaması davetlerinin daha yüksek, daha argümanlı bir sesle çıkacağı ortada. Birliğin, ağır topu Berlin dahil, Trump periyodu daha sonrası Biden iktidarıyla Transatlantik ittifakına inancı pekiştirme arayışı bu son krizlerle yara almış gözüküyor.

PEKİN’LE ALAKALAR

Gözler Berlin’de işbaşı yapacak idarenin bu son gelişmelerle Washington’la nasıl bir işbirliğine gideceği, bilhassa Washington’ın baskıyı artırma arayışındaki Çin ve Rusya ile bugüne kadar yürüttüğü istikrarlı siyaset anlayışını sürdürüp sürdürmeyeceğinde. Çin, 2015’ten bu yana Almanya’nın en kıymetli ticari ortaklarından biri pozisyonuna gelmiş durumda. Almanya’nın AB devir başkanlığı yaptığı Aralık 2020’de de birlik ile Pekin içinde yatırım mutabakatı imzalanmıştı.

İKLİM KRİZİ ANA GÜNDEMLERDEN

hem de Berlin’de yeni idareyle birlikte iklim değişikliğiyle çaba konusunun da artık global siyasetin ana gündemi olarak kilit değer kazanacağı görünüyor. Mümkün koalisyon ortağı Yeşiller’den İklim Bakanlığı kurulsun davetleri daha evvel gündeme yansımıştı. Berlin’den çıkacak mümkün bir sonuçla, Avrupa’da sol, yeşil, göçmen dostu bir siyaset dalgasının global çapta domino etkisinin olup olmayacağı da merak konusu. Merkel periyodunun dış siyaseti global liderlik seviyesinde geri dönülemez krizlere gömülmek yerine, uzlaşılabilecek bahisler üzerinden işbirliğinin sürdürülmesi, diyalog kapısının tümüyle kapanmaması üzerine heyeti bir strateji çerçevesinde ilerledi. Artık ise ABD’nin Çin’le gayretinde Batı bloğuna yönelik ya benlesin ya da onla tarafında bir baskısı halinde Berlin’in atacağı adımlar Avrupa’da kilit ehemmiyette. Ancak başka yandan da gözler Merkel periyodunun sakin, inanç verici fakat uzun vade yerine kısa ve orta vadeye dönük krizlerden kaçınma siyasetinin Berlin’in yeni idaresinde nereye evrileceği. Paris’le yakın lakin bir o kadar tarihi çabadaki Berlin çizgisinde diyalog, istikrar siyasetinin mi sürdürüleceği yoksa ABD dahil global çapta milletlerarası areneya karşı daha agresif politik söyleme mi dönüleceği…

ANKARA’YA KARŞI AB SUSKUNLUĞU

Kurulacak yeni koalisyon hükümetinin Türkiye ile ilgilerde izleyeceği yol da merak konusu. Hak, özgürlükler, demokratik kıymetler mevzularında Berlin siyasetinde Ankara’yı neredeyse eleştirmeyen yok üzere. Fakat öbür yandan Türkiye ile ortak çıkarlar vurgusuyla işbirliğinin, diyaloğun sürmesi gerektiği söylemi de çoğunlukla lisana getiriliyor. Almanya’daki Türkiye kökenli toplum niçiniyle de iki ülke içindeki kuvvetli bağlara işaret ediliyor.

DW’nin haberinde, Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD), seçim programında Türkiye’ye “Avrupa komşuluk siyasetini geliştirmek” başlığı altında yer vermesine, AB üyelik müzakerelerinden kelam etmeyişine dikkat çekilmişti. halbuki bir vakit içinder SPD, Türkiye’nin AB üyeliğine dayanak tavrındaydı. Tıpkı Yeşiller üzere… Yeşiller de bu seçimlerde demokratik bedeller koşuluyla üyelik müzakerelerine dönüşe onay iletisi verdi. Merkel devrinde imzalanan AB-Türkiye mülteci mutabakatı, Yeşiller’in en çok eleştirdiği dış siyaset mevzuları içinde yer alıyor ve partinin önümüzdeki devirde koalisyon görüşmelerine katılması durumunda bu alanda ağır tartışmalar bekleniyor. Yeşiller programında, Türkiye’nin AB üyesi 27 ülkenin toplamında daha fazla Suriyeli sığınmacıyı ülkesine kabul ettiğine dikkat çekerken AB-Türkiye mutabakatının, memleketler arası mülteci hukukunu ihlal eden ögeler içerdiğini vurguluyor ve “mevcut mutabakat sonlandırılmalı” vaadine yer veriyor.

Hıristiyan Birlik Partileri CDU/CSU ise Türkiye’nin tam üyeliğine karşı çıkışlarıyla, farklı bir iştirak biçiminin oluşturulması talepleriyle biliniyor. Liberal kanattan Hür Demokratlar partisi de Türkiye ile üyelik müzakerelerinin bitmiş oldurilmesini, yeni bir bağlantı biçimine odaklanması gerektiğini savunuyor.

TÜRKİYE KÖKENLİ ADAYLAR

Ankara’ya karşı en sert muhalefeti yürüten ise Sol Parti. Programlarında, “Mısır ve Türkiye’deki üzere otoriter rejimlere silah ihracatı derhal durdurulmalı” sözleri daha evvel gündeme yansımıştı. Irkçı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise “Türkiye kültürel olarak Avrupa’ya ilişkin değil” telaffuzunu sürdürüyor.

Bugünkü seçimde DW’nin haberine göre yaklaşık 900 bin Türkiye kökenli seçmen oy kullanacak. Meclisteki partilerin aday gösterdiği ve seçilme talihi bulunan Türkiye kökenli aday sayısı yaklaşık 40. Son haftalarda düzenlenen kamuoyu yoklamalarından birinci çıkan Toplumsal Demokratlar, üst sıralardan en çok Türkiye kökenli vekil adayı gösteren parti oldu. Ortalarında eski bakanlardan Aydan Özoğuz’un da bulunduğu 14 SPD’li aday yarışacak. Toplumsal Demokratları 12 Türkiye kökenli aday ile Sol Parti izliyor. Göçmen kökenli vekil sayısı bakılırsace yüksek olan Yeşiller’in seçilme bahtı bulunan aday sayısı beş. Bu adaylar içinde partinin daha evvel eş genel başkanlığını da yapmış, Yeşiller’in önde gelen isimlerinden Cem Özdemir de var.

Hıristiyan Birlik ittifakının büyük ortağı, Başbakan Merkel’in partisi CDU ise üç Türkiye kökenli vekil adayı ile geri sıralarda geliyor. Bu üç aday içinde hala Türkiye kökenlilerin ağır yaşadığı Kuzey Ren-Vestfalya Eyaleti Ahenk Müsteşarı Serap Güler de bulunuyor. Serap Güler, Hıristiyan Birlik ittifakının başbakan adayı Armin Laschet’e en yakın isimlerden biri olarak biliniyor.Aydan Özoğuz
 
Üst