Taliban Afganistan’da denetimi altındaki toprakları nasıl genişletti?

Muhabir

New member
EPA

Taliban, Afganistan’da geçtiğimiz iki ay içerisinde bir daha ele geçirdiği bölgelerle birlikte, 2001’deki devrilişinden bu yana en geniş topraklara sahip oldu.

BBC Afgan servisi tarafınca yapılan araştırmalar, Taliban’ın kuzey ve kuzeydoğu ile Gazne ve Maidan Vardak üzere merkezdeki vilayetler de dahil olmak üzere ülke genelinde kuvvetli bir varlığa sahip olduğunu gösteriyor.

Militanlar ayrıyeten Kunduz, Herat, Kandahar ve Leşkergah üzere büyük kentlere de yaklaşıyor.

BBC

Araştırmalarda “kontrolü ele geçirmek” olarak yapılan tarif, idari merkezin, kolluk güçlerinin ve öbür tüm devlet kurumlarının Taliban tarafınca ele geçirilmesini kapsıyor.

Taliban, 11 Eylül akınlarıyla ilişkili Usame Bin Ladin ve başka El Esas üyelerine konut sahipliği yapıyordu.

ABD liderliğindeki güçler, Ekim 2001’de Taliban’ı Afganistan’da iktidardan indirmişti.

Fakat bölgede milletlerarası askeri birliklerin devam etmesine ve Afgan hükümetine yapılan milyarlarca dolarlık takviyeye karşın, Taliban varlığını sürdürdü, bir daha bir ortaya geldi. Uzak bölgelerde ise kademeli olarak güç kazandı.

Örgüt, güney ve güneybatıda yer alan kuzey Helmand, Kandahar, Uruzgan ve Zabul kentlerinde kuvvetli kaldı. Kuzeybatıda da Faryab dorukları, kuzeydoğuda da Badakşan dağlarında da tesirini sürdürdü.

2017’de yapılan bir BBC araştırması, Taliban’ın kimi ilçelerin tam denetimini sağladığını gösterdi. Öte yandan tıpkı araştırma Taliban güçlerinin de ülkenin bir epey yerinde faal olduklarını ve birtakım yerlere haftalık ya da aylık ataklar düzenlediğini aktardı.

BBC

Araştırmada, 15 milyon civarında insanın (bu da ülke nüfusunun yaklaşık yarısı ediyor) ya Taliban denetiminde olan bölgelerde ya da Taliban’ın açık bir halde hükümet güçlerine taarruzlar düzenlediği bölgelerde yaşadığı bildirildi.

Taliban ne kadar bir alanı denetim ediyor?

Taliban güçleri, her ne kadar 2001’den bu yana sahip olduğundan daha fazla bölgeyi denetim etse de alandaki durum pek değişken.

Hükümet, birtakım ilçelerde Taliban’ın baskısına dayanamayarak idari merkezleri terk etmek zorunda kaldı. Birtakım bölgeler ise güç kullanılarak ele geçirildi.

Afgan hükümeti, genel olarak nüfusun büyük kısmın yaşadığı, ovalarda yahut sulak topraklarda bulunan kentleri ve ilçeleri elinde tutuyor.

BBC

Taliban’ın en hayli güce sahip olduğu bölgelerde ise nüfus çok seyrek. Birfazlaca bölgede kilometrekareye 50’den az kişi düşüyor.

Afgan hükümeti, 24 Temmuz prestijiyle başşehir Kabil ile Pençşir ve Nangarhar dışında tüm ülkede sokağa çıkma yasağı ilan etti. Hükümet, Taliban tehdidinin olduğu her bölgeye askeri birliklerini gönderdiğini de deklare etti.

Taliban Herat ve Kandahar üzere merkezlere yaklaşıyor üzere görünseler de, çabucak hemen bir sonuç elde edemedi. Lakin toprak kazanımları müzakere süreçlerinde ellerini kuvvetli tutmasını sağlamakla bir arada, vergi ve savaş ganimetleri ile de gelir elde etmelerine imkan tanıyor.

BBC

2021’nin birinci 6 ayında BM’nin birçoklarını Taliban ve öbür hükümet karşı ögeleri sorumlu tuttuğu, bin 600 sivil vefat gerçekleşti. Çok sayıda insan da konutlarını terk etmek zorunda kaldı.

Yılın başından bu yana 300 bin kişi yerinden edildi. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Taliban’ın kırsal alanlardaki ilerleyişi ile bir arada Badakşan, Kunduz, Balkh, Bağlan ve Takar kentlerinde yeni bir göç dalgası da gelebileceğini söylüyor.

bir epey insan daha inançlı olan komşu köylere ya da ilçelere kaçarken, kimileri ise ülkeyi terk etti. AFP haber ajansı, Taliban taarruzlarının bir epey Afgan askerin ve sivilin hududu geçerek Tacikistan’a kaçmasına sebep olduğunu aktardı.

BBC

Her ne kadar savaşın meçhullüğü sebebiyle ölçüsü tam olarak aşikâr olmasa da, ülkeye giren malların gümrük vergisi de Taliban tarafınca elde ediliyor.

İran hududundaki İslam Kala, ayda 20 milyon dolarlık bir ticaret kapasitesine sahipti.

Ayrıyeten İthalat ve ihracatta yaşanan aksamalar, yakıt ve besin hususlarının fiyatlarını da olumsuz etkiledi.

Bu haber BBC Afgan Servisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır.
 
Üst