Tarımın görünmez personelleri: Çadırda ‘yerleşik’ hayat

Morgoth

New member
ADANA- Sayıları yarım milyona yaklaşan mevsimlik tarım personelleri, geçimlerini sağlamak, ayakta kalabilmek için memleketlerinden binlerce kilometre uzağa göç ederek tarlalarda çalışıyor.

Sofralara gelen patatesten domatese, biberden soğana birfazlaca eserde emeği bulunan tarım çalışanları, yaz aylarının sıcağına, kış aylarının soğuğuna karşın suyu, tuvaleti, banyosu olmayan naylon, bez çadırlardan oluşan derme çatma ‘ev’lerde şiddetli bir hayat uğraşı veriyor.

Çocuklar da kuvvetli ömür şartları içinde ’eli iş tutacak yaşa geldiğinde’ okulu bırakıp aile bütçesine katkıda bulunmak için çalışmaya başlıyor. Göçmen tarım emekçilerinin çocukları ise birçok vakit okul yüzü bile görmüyor.


DERME ÇATMA YERLEŞİK ÖMÜR

Türkiye’nin önde gelen ziraî üretim merkezi Çukurova yöresine ’mevsimlik tarım işçisi’ olarak gelen lakin yıllar ortasında çadırlarda yerleşik hayata geçen tarım personelleri, sıklıkla Adana’nın Yüreğir ve Karataş ilçelerine bağlı Yunusoğlu, Tuzla ve Yassıveren mahallelerinde konaklıyor. Çukurova yöresinde narenciye dönemini tamamladıktan daha sonra karpuz, soğan ve patates tarlalarında günlüğü 70 ila 95 TL içinde değişen yevmiyeyle çalışan tarım personelleri, Covid–19 salgının da tesiriyle ’ölüm korkusu ile ekmek parası’ içinde sıkıştıklarını söylüyor.


8 YILDIR NE TUVALET VAR NE BANYO

Tarım çalışanlarının en ‘yüksek’ yevmiyeyi aldığı Yüreğir ilçesine bağlı Yunusoğlu köyü, Yüreğir merkeze 33, en yakın yerleşim yeri olan Doğankent mahallesine ise 18 kilometre uzaklıkta. Burada yüzlerce tarım personeli geçimini sağlayabilmek için çadırlarda kalırken, bir insanın en temel gereksinimi olan pak su başta olmak üzere sağlıklı hayat şartlarından mahrum bir hayat sürüyor.

Şanlıurfa`dan 10 kişilik ailesiyle 8 yıl evvel Adana’ya gelerek tarım personelliği yapmaya başlayan İmam Devizan ve ailesi de kuvvetli ömür şartları içinde yaşamaya çalışan yüzlerce aileden yalnızca biri. Kendi imkânlarıyla kurdukları kargı ve bezden oluşan çadırda ne tuvalet ne de banyo bulunuyor. Su muhtaçlıklarını ise onlarca aile ile birlikte kurdukları küçük bir su deposundan karşılıyorlar ki- vakit zaman depoda su kalmıyor.


EN YÜKSEK YEVMİYE 95 TL: SİGORTA YOK, TEMİNAT DE YOK…

Kayıt dışı iktisadın en yüksek olduğu kesimlerden olan tarımda, çalışanların büyük kısmının sigortası bulunmuyor. Mevsimsel mamüllerin hasadında iş buldukça 95 TL yevmiyeye sigortasız çalışan Devizan ailesinin yarısı tarım personelliği yapıyor. Tüm bu olumsuz hayat kaidelerine karşın, “En lüks yer burası. Mersin, Tarsus ve başka bölgelerde yevmiyeler daha düşük” diyen İmam Devizan, Covid–19 salgınıyla birlikte kuraklığın da işlerini azalttığını söylüyor.

Devizan, “Biz 8 yıldır yaz kış burada yaşıyoruz. Yaz ayları bir nebze yeterli olsa da kış ayları hayli sıkıntı geçiyor. Vakit zaman çadırı su basıyor, soğuk giriyor. Lakin ekmek parası için çalışıyoruz. Biber topluyoruz, pamuk işine gidiyoruz. İş pek günde 10 saat çalışıyoruz. Sigorta yok, bir teminat de yok. Bu periyot 10 gün tüm aile çalışsak bir daha âlâ lakin şu anda o da yok. Bir hafta çalışıp 15 gün çalışmıyoruz” diyor.


‘ÇOCUKLAR OKULA GİDEMİYOR, TARLADA ÇALIŞIYOR’

Tarım emekçilerinin çoğunluğu çalışma koşularının yanı sıra sıhhat ve eğitim hakkından da mahrum durumda. Gerçekten Devizan ailesinin yaşadığı yer, en yakın kent merkezine 18 kilometre uzaklıkta ve toplu ulaşım da bulunmuyor. “Hastalanınca ne yapıyorsunuz” sorusuna “En yakın Doğankent var, oraya gidiyoruz lakin elde yok avuçta yok” karşılığı veren İmam Devizan, en değerli sorunun çocukların ilkokuldan daha sonra okula gidememesi olduğunu söylüyor. Bulundukları bölgede ilkokul olduğunu lakin ortaokul ve lisenin olmadığını tabir eden Devizan, “Çocuklar ilkokuldan daha sonra okula gidemiyor. Burada esasen okul yok; olsa hem maddi imkânsızlıklar birebir vakitte ulaşım fazlaca büyük problem. İlkokuldan daha sonra tarlada bizimle çalışıyorlar” diyor.

‘ADALET DİYORLAR YA, BURADA ADALET YOK’

bir daha Şanlıurfa’dan, Yunusoğlu köyüne gelen ailelerden biri 10 kişilik Çetiner ailesi. Memleketlerinden 3 yıl evvel çalışmak için geldiklerini belirten İsmail Çetiner, yaşadıkları ömrü şu sözlerle özetliyor:
“Bundan 3 yıl evvel geldik. Yaz kış burada yaşıyoruz. 10 kişilik bir aileyiz ancak 5 kişinin eli ekmek tutuyor. Mevsimine bakılırsa günlük 95 TL’ye işe çıkıyoruz. Zira geçinmek için buna mecburuz. Çadırda hayat kolay olmuyor lakin ne yapalım ekmek parası… Biz toplumun en alt kısmı, tarımın yükünü sırtlayan ırgatlarıyız. Adalet diyorlar ya, burada adalet yok. Çocuklar buraya gelmedilk evvel okula gidiyordu ancak artık ilkokuldan daha sonra okuyamıyorlar. Mecburen onlar da bizimle çalışmaya başlıyor. Biz burada kendi halimizde, kendi varlığımızın devamı için çalışıyoruz. Biz hayatımızı bir tık üste çıkarmak istiyoruz yalnızca.”


‘ÇOCUKLARIMIZ ÇADIRDAN ÖBÜR ÖMÜR GÖRMEDİ’

Adana’da 15 yıldır tarım personelliği yapan son 7 yıldır da Yunusoğlu köyündeki çadırlarda yaşayan Halil Kaya da hayatını şu biçimde anlatıyor: “Kaç yıldır buradayız hiç bir yardım da görmedik, gelip “nasılsınız” diyen de duymadık. Biz yetkililer için yokuz; lakin asında buradayız, varız… 8 çocuğumuz var. Çadırlarda doğuyor, o denli büyüyor. ‘Uzaktan eğitim’ diyorlar. Biz karnımızı sıkıntı doyuruyoruz, çocuklar nasıl eğitim alacak. Bizim çocuklarımız gerçek manada eğitimden uzak. Yalnızca eğitimden de değil her şeyden uzak. Çadırdan diğer bir hayat görmediler. Bir beton mesken nasıl olur onu bile bilmiyorlar…”


‘BİR ÇADIRDA 10 KİŞİ YAŞIYOR; KİM GELİP SORMUŞ NE YAPIYORSUNUZ DİYE?’

Günde 95 TL yevmiyeye 10 saat Adana’nın kavurucu sıcaklarında ’ekmek parasına’ çalıştıklarını anlatan Kaya, sigortalarının da olmadığını söylüyor. “Üç gün çalışmasak açız” diyerek yaşadıkları çaresizliği söz eden Halil Kaya, “Ülkede pandemi yaşanıyor fakat pandemi bize uğramamış üzere davranılıyor. Bir çadırda 10 kişi yaşıyor; kim gelip sormuş ne yapıyorsunuz diye. Bizi kimse görmüyor” serzenişinde bulunuyor.

‘BU ÇADIR ARTIK BİZİM EVİMİZ’

Yunusoğlu köyünden ayrılarak toprak yol üzerinden Karataş ilçesine bağlı Tuzla mahallesine gidiyoruz. Yol üzerinde yüzlerce çadır, tarladan dönen, çadırlara su taşıyan tarım emekçilerine rastlıyoruz. Tarım emekçilerinin büyük çoğunluğu Şanlıurfa’dan göç ederek kente gelmiş. Ali Bozkurt ve ailesi de 8 yıl evvel Tuzla’da kurdukları çadıra yerleşmiş. Derme çatma, bezden çadırları mesken haline getiren, çadırın önüne güneşlik kurarak masada çay içerken rastladığımız Bozkurt ailesi, “Bu çadır artık bizim konutumuz. 8 sene oldu burada yaşıyoruz” diyor.


88 TL YEVMİYE: “ARACI KURUL ALIYOR”

Yunusoğlu köyünde çalışan tarım personellerine bakılırsa daha düşük yevmiye aldıklarını söyleyen Ali Bozkurt, ömürlerini şöyleki anlatıyor: “Orada daha fazla alıyorlar. Biz burada 88 TL alıyoruz. Ortacılar yevmiyeden komite alıyor, bize de bu kadar kalıyor. Burada çalışma koşulları daha ağır. İş pek 12 saate varan çalışma saatlerimiz var. Bende 9 tane çocuk var. En büyüğü 16 yaşında. O da bizimle tarlada çalışıyor. İlkokuldan daha sonra elleri iş tutmaya başladı mı tarlada çalışıyorlar. Burada herkes kendi geçimleri için çabalıyor. Yardım diye bir şey yok. 6- 7 yıl evvel mevsimlik emekçiler için birkaç tane konteyner getirdiler fakat burada 400’ün üzerinde çadır var. Her aile ortama 10 kişi desek binlerce insan yaşıyor bu bölgede…”


‘KONTEYNER, TUVALET, BANYO İSTİYORUZ’

“Tarımın yükünü çeken bizleriz fakat halkanın en altında kalanlarda bizleriz” diyen Bozkurt, en büyük hayallerinin temel muhtaçlıkları olan barınma, tuvalet ve banyo olduğunu söylüyor. Adana Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere yetkililerden tarım emekçileri için konteyner isteyen Bozkurt, ayrıyeten “Tuvalet, banyo, su istiyoruz. Sağlıklı hayat şartlarının oluşturulmasını istiyoruz. Biz yalnızca insanca bir ömür talep ediyoruz” diyor.

EN DÜŞÜK FİYATA ÇALIŞANLAR; SURİYELİLER

Tarım personelleri içinde en düşük fiyata çalışan kesim Suriyeli ailelerden oluşuyor. O denli ki Tuzla’da çadırda yaşayan Halepli Halil Ali ve ailesi, 9 yıl evvel savaştan kaçarak Türkiye’ye gelmiş. Ali ailesi, vakit ortasında yaz-kış çadırda yaşamaya başlamış. Çadırda yaşamaya o kadar alışmışlar ki yeni evliliklerle büyüyen aile, tıpkı biçimde yaşamaya devam ediyor. Ailede yaklaşık 20 kişi çalışıyor. Bu bölgede Suriyelilere verilen yevmiye Yunusoğlu köyüne göre düşük. Halil Ali, kişi başı 70 TL aldıklarını söylerken, ortaya giren oğlu, “Buranın işi oradan daha zordur lakin daha az alıyoruz” diyor.


‘TEK İSTEDİĞİMİZ; BİZİM DE İNSAN OLDUĞUMUZU KABUL ETSİNLER’

Halil Ali, çadırda yaşamanın zorluğuna dikkat çekiyor lakin başlarında bir çatı olmasından da şad. “Çok düşük fakat elimiz ekmek tutuyor” diyen Halil Ali, 5 yaşındaki küçük kızını göstererek, “O burada doğdu. Öteki çocuklarım burada büyüdü. Kent bilmezler, büyük olanlar tarlada çalışır, küçük olanlar evdeler” diye konuşuyor.

Burada sondaj sayesinde çıkardıkları yeraltı suyunu kullanıyorlar. Ali, “Tarla sahibi sondaj yaptı. Biz de ona veriyoruz su parasını. Devletten en ufak yardım görmedik. Biz burada yalnızca günü kurtarmaya, hayatta kalmaya çalışıyoruz. En sıkıntı geçen mevsim kış. Elde yok avuçta yok. Yağmur çamur demeden çalışıyoruz. Tek istediğimiz bizim de insan olduğumuzu kabul etsinler” sözlerini kullanıyor.
 
Üst